- nieuwsVitamine D op peil houden: wanneer heeft men een supplement nodig?
- nieuwsSaartje Vandendriessche over het vinden van de juiste balans tussen voeding en supplementen
- nieuwsZin of onzin? Wat je wil weten over calcium en vitamine D
- dossierWaarom is wandelen zo gezond?
- dossierVitamine B tegen muggen?
Gefermenteerde rode rijst: een natuurlijk middel tegen cholesterol?
nieuws
Extracten van gefermenteerde rode rijst, soms ook RYR genoemd, naar de Engelse benaming red yeast rice, of Hong Qy of Angkak, worden vaak voorgesteld als een natuurlijk en onschadelijk alternatief voor cholesterolverlagende geneesmiddelen. Ze worden als voedingssupplement verkocht in biowinkels, drogisten en op internet onder merknamen zoals Arkocaps, Pharma-Nord en Purasana, maar ook in apotheken (merknamen zoals Arterin, Staticoncept en Artechol).
Rode gist rijst is inderdaad een natuurlijk cholesterolverlagend product, maar het is niet onschadelijk. Daarom wil Test-Aankoop voedingssupplementen op basis van gefermenteerde rode rijst als geneesmiddel laten registreren. Dat zou betekenen dat de samenstelling van die supplementen wordt gecontroleerd, dat er een bijsluiter met uitleg over eventuele nevenwerkingen wordt afgeleverd én dat het alleen op voorschrift van een arts mag verkocht worden.
De Amerikaanse warenautoriteit Food and Drug Administration heeft al langer beslist dat voedingssupplementen op basis van gefermenteerde rode rijst moeten onderworpen worden aan de geneesmiddelenwetgeving.
Wat is gefermenteerde rode rijst?
Rode gist rijst ontstaat door rijst te laten fermenteren met de schimmel Monascus purpureus. Het wordt in de Aziatische keuken gebruikt om voedingsproducten te kleuren, zoals pasta en Pekingeend en rijstwijn. Rode gefermenteerde rijst heeft niets te maken met de langkorrelige rijstsoort uit Thailand, die qua vorm lijkt op zilvervliesrijst, maar een rodere kleur heeft.
Extracten op basis van rode gist rijst worden in de traditionele Chinese geneeskunde, en ook meer en meer bij ons, gebruikt als een natuurlijk middel om de spijsvertering en de bloedsomloop te verbeteren en als cholesterolverlagend middel.
Cholesterolverlagend effect
Extracten op basis van rode gist rijst bevat monacoline K, een stof die qua samenstelling en werking vergelijkbaar is met lovastatine. Dat is een cholesterolverlagende geneesmiddel, een zogenaamde statine. Lovastatine was de eerste statine die op de markt kwam, maar is intussen grotendeels verdrongen door krachtiger statines zoals simvastatine (‘Zocor’) en atorvastatine (‘Lipitor’). In België is lovastatine niet op de markt.
• Diverse studies bevestigen de werkzaamheid van gefermenteerde rode rijst in het verlagen van het cholesterolniveau. Met name wordt een daling met 10 tot 25% van het ('slechte') LDL- en totaal cholesterol vastgesteld. Ook wordt een beperkt effect tegen hoge bloeddruk vastgesteld.
Het gaat meestal om studies op korte termijn. Er zijn geen studies bekend met de in België gecommercialiseerde supplementen.
• Volgens de Europese warenautoriteit EFSA is een dagelijkse inname van 10 mg Monacoline K nodig om het gewenste effect te bereiken. Volgens het EFSA moeten voor supplementen met monacoline K dezelfde voorzorgsmaatregelen gelden als voor het geneesmiddelen die lovastatine bevatten.
Mogelijke problemen
1. Samenstelling.
Supplementen op basis van gefermenteerde rode rijst zijn niet gestandaardiseerd: de hoeveelheid actieve stof kan in verschillende preparaten variëren en kan ongezond hoog zijn (zie bijvoorbeeld: http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=226109) Uit een analyse van vijftien supplementen op basis van roderijst-gist door Test Aankoop blijkt dat de werkelijke hoeveelheid monacoline K vaak afwijkt van wat aangegeven is op de verpakking.
2. Zuiverheid
Als gevolg van het fermentatieproces worden nog andere stoffen gevormd, waaronder citrinine. Citrinine is giftig voor nieren en lever en moet bij de productie van gefermenteerde rode rijst supplementen zoveel mogelijk beperkt worden. Uit onderzoek blijkt dat supplementen op basis van rode gist rijst soms te hoge dosissen citrinine bevatten.
3. Nevenwerkingen
Producten op basis van gefermenteerde rode rijst kunnen dezelfde nevenwerkingen hebben als statines, onder andere spierpijn, spierafbraak (rhabdomyelose), leverproblemen en nierbeschadiging. Deze bijwerkingen zijn eerder zeldzaam en komen vooral voor bij hoge dosissen statines en in combinatie met bepaalde andere geneesmiddelen.
Er zijn, ook in België, gevallen gemeld van spierpijn en spierbeschadiging en van leverproblemen bij mensen die een voedingssupplement op basis van rode gist rijst namen.
4. Gebruiksaanwijzing.
Slechts één van de door Test Aankoop onderzochte supplementen vermeldt de eventuele neveneffecten of risico’s wanneer het wordt gecombineerd met een cholesterolverlagende behandeling of met pompelmoes.
5. Prijs.
Een kuur met gefermenteerde rode rijst-tabletten is duurder dan een behandeling met klassieke cholesterolverlagende geneesmiddelen. Die worden immers grotendeels terugbetaald. Roderijst-gist is voor een vergelijkbare werking minstens 10 x duurder.
Besluit: natuurlijk is niet altijd veilig
In 2013 formuleerde het Franse Geneesmiddelenbureau ANSM de volgende aanbevelingen omtrent preparaten op basis van rode gist rijst:
• Mensen die overwegen om supplementen op basis van rode gist rijst te nemen, raadplegen het best vooraf hun arts.
• Voedingssupplementen op basis van rode gist rijst zijn geen alternatief voor de medische aanpak van een te hoog cholesterolgehalte (hypercholesterolemie). Die aanpak berust op dieetmaatregelen en lichaamsbeweging, indien nodig aangevuld met een geneesmiddel met bewezen doeltreffendheid zoals een statine.
• Voedingssupplementen op basis van rode gist rijst mogen niet gecombineerd worden met een behandeling met een statine wegens het risico van overdosering en spierbeschadiging. Ze mogen evenmin gebruikt worden in combinatie met geneesmiddelen zoals ciclosporine, hiv protease-remmers, fibraten, nicotinezuur en ezetimibe.
• Voedingssupplementen op basis van rode gist rijst mogen niet gebruikt worden door mensen die eerder een behandeling met statines niet verdroegen.
• Voedingssupplementen op basis van rode gist rijst mogen niet gebruikt worden in combinatie met pompelmoes (fruit of sap) omdat dit het effect kan versterken.
• Net als statines worden voedingssupplementen op basis van rode gist rijst afgeraden voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.
• Ook alle andere voorzorgsmaatregelen die gelden voor statines, gelden eveneens voor supplementen op basis van rode gist rijst (bijvoorbeeld matig alcohol drinken).
Meer lezen
• www.test-aankoop.be/gezondheid/voedingsmiddelen/nieuws/rodegistrijst-natuurlijk-maar-niet-ongevaarlijk
• www.bcfi.be/Folia/Index.cfm?FoliaWelk=F41N06F
• www.kava.be/docs/d/sekr/Tack_El_ni.pdf
• http://q-box.be/node/195
• http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/2304.pdf
• www.mayoclinic.org/drugs-supplements/red-yeast-rice/background/hrb-20059910
• www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/925.html
• www.mkatan.nl/columns-en-kranten/nrc-columns/424-medische-margarine.html
• http://ansm.sante.fr/S-informer/Points-d-information-Points-d-information/Complements-alimentaires-a-base-de-levure-de-riz-rouge-mises-en-garde-de-l-ANSM-Point-d-information