Gerelateerde artikels
Ductaal carcinoom in situ (DCIS): vroege vorm van borstkanker
In dit artikel
Ductaal carcinoom in situ (DCIS): vroege vorm van borstkanker
dossier DCIS is een vroeg stadium van borstkanker die zich beperkt tot de melkkanalen. Het wordt meestal ontdekt via mammografie en heeft een klein risico om invasief te worden. Behandeling is belangrijk om verdere groei te voorkomen.
Wat is ductaal carcinoom in situ?
© Getty Images / DCIS of ductaal carcinoom in situ is een vroege vorm van borstkanker
Ductaal carcinoom in situ, kortweg DCIS, is een zeer vroege vorm van borstkanker. Hierbij bevinden de kankercellen zich uitsluitend in een melkkanaal van de borst en zijn ze nog niet doorgedrongen tot het omliggende borstweefsel. Daarom wordt DCIS ook wel niet-invasieve, pre-invasieve of stadium 0 borstkanker genoemd.
DCIS wordt vaak ontdekt bij een mammografie, bijvoorbeeld tijdens een borstkankerscreening of bij onderzoek van een knobbeltje in de borst. Het risico dat DCIS zich verspreidt of levensbedreigend wordt, is klein, maar een zorgvuldige beoordeling en het overwegen van behandeling blijven belangrijk.
Lees ook: Wat zijn de symptomen van borstkanker bij vrouwen?
Gradaties van DCIS
De afwijkende cellen worden vergeleken met gezonde borstcellen. Op basis daarvan wordt een graad toegekend, die iets zegt over hoe afwijkend en hoe snelgroeiend de cellen zijn:
- Graad 1 – goed gedifferentieerd: cellen lijken nog sterk op gezonde cellen en groeien meestal langzaam.
- Graad 2 – matig gedifferentieerd: cellen lijken minder op gezonde cellen en groeien vaak sneller.
- Graad 3 – weinig gedifferentieerd: cellen hebben een afwijkende vorm, plakken aan elkaar en lijken nauwelijks nog op gezonde cellen. Deze variant groeit meestal sneller.
Symptomen DCIS
Ductaal carcinoom in situ veroorzaakt meestal geen klachten. Soms kan DCIS wel leiden tot symptomen zoals:
- Een knobbel in de borst.
- Bloederige afscheiding uit de tepel.
Maak een afspraak met je arts als je veranderingen aan je borsten opmerkt, zoals:
- Een knobbel.
- Een ingetrokken of vreemd uitziend stukje huid.
- Een verdikt gebied onder de huid.
- Afscheiding uit de tepel.
Lees ook: Wat zijn de symptomen van borstkanker bij vrouwen?
Oorzaken DCIS
De precieze oorzaak van DCIS is niet bekend. Het ontstaat wanneer cellen in een melkkanaal van de borst veranderingen in hun DNA ontwikkelen. Gezonde cellen hebben DNA dat instructies geeft om op een gecontroleerde manier te groeien en op tijd af te sterven. Bij kankercellen zorgen DNA-veranderingen ervoor dat cellen sneller en ongecontroleerd delen en niet afsterven wanneer dat zou moeten. Bij DCIS hebben de kankercellen nog niet het vermogen om het melkkanaal te verlaten en het omliggende borstweefsel binnen te dringen. Mogelijke factoren die bijdragen zijn leefstijl, omgevingsfactoren en erfelijke DNA-veranderingen.
Wie loopt meer risico op DCIS?
Factoren die het risico op DCIS kunnen verhogen zijn onder meer:
- Familiegeschiedenis van borstkanker, vooral bij jonge leeftijd of meerdere familieleden.
- Eerdere borstkanker of bepaalde goedaardige borstafwijkingen zoals LCIS of atypische hyperplasie.
- Menstruatie vóór 12 jaar of menopauze na 55 jaar.
- Vrouw zijn (maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen).
- Dicht borstweefsel.
- Alcoholgebruik.
- Eerste zwangerschap na 30 jaar of nooit zwanger geweest.
- Hogere leeftijd.
- Erfelijke DNA-mutaties zoals BRCA1 of BRCA2.
- Hormoontherapie tijdens de menopauze (oestrogeen + progesteron).
- Overgewicht.
- Blootstelling aan bestraling van de borstkas op jonge leeftijd.
Hoe kan je je risico op DCIS verkleinen?
Je kunt je risico mogelijk verlagen door:
- Met je arts te bespreken wanneer en hoe vaak je moet screenen.
- Zelf je borsten te controleren om veranderingen sneller op te merken.
- Alcohol te beperken of niet te drinken.
- Regelmatig te bewegen (minstens 30 minuten per dag, meerdere dagen per week).
- Hormoontherapie tijdens de menopauze te beperken.
- Een gezond gewicht te behouden.
Diagnose DCIS
DCIS wordt meestal ontdekt via een mammografie en is bijna nooit te voelen. Wanneer het aantal cellen in de melkgangen toeneemt, kunnen sommige cellen afsterven door zuurstoftekort. Deze dode cellen kunnen verkalken en samenklonteren tot microcalcificaties. Deze verkalkingen zijn zichtbaar op de mammografie. Afhankelijk van het resultaat kan de arts beslissen om een punctie uit te voeren. Zo’n punctie gebeurt vaak stereotactisch: de borst wordt tijdens de mammografie exact in beeld gebracht om de kleine verkalkingen te lokaliseren, omdat deze meestal niet zichtbaar zijn op een echografie.
Behandeling DCIS
Bij ductaal carcinoom in situ (DCIS) is de kans klein, maar aanwezig, dat het uitgroeit tot een invasieve borstkanker. Daarom wordt het afwijkende weefsel meestal verwijderd via een borstoperatie.
Twee operatiemogelijkheden
- Borstsparende operatie: het DCIS wordt samen met een randje gezond weefsel weggehaald. Omdat DCIS vaak niet voelbaar is, plaatst de radioloog vooraf een dun metalen draadje (harpoen) om de plek aan te wijzen. Het verwijderde weefsel wordt onderzocht om te controleren of alle afwijkende cellen weg zijn (negatieve snijrand) of dat er nog cellen aan de rand zitten (positieve snijrand). Bij een positieve snijrand is soms een tweede operatie nodig.
- Borstamputatie: als het DCIS te uitgebreid is, wordt de hele borstklier met huid en tepel verwijderd.
Soms wordt tijdens de operatie de schildwachtklier (eerste lymfeklier bij de tumor) verwijderd en onderzocht. Als deze schoon is, zijn de andere okselklieren meestal ook vrij van kankercellen.
Mogelijke nabehandeling
- Bestraling: na een borstsparende operatie volgt vaak radiotherapie om achtergebleven cellen te vernietigen.
- Antihormonale therapie: als de tumor hormoongevoelig is, kan een dagelijkse pil gedurende minstens vijf jaar worden voorgeschreven.
- Na de operatie volgt een schema van regelmatige controles: eerst elke drie maanden, daarna minder vaak. Jaarlijks worden een mammografie en echografie gemaakt.
Overlevingskansen DCIS
Bij ductaal carcinoom in situ zijn de overlevingskansen zeer hoog. Wereldwijd geldt dat bij adequate behandeling de overleving op lange termijn meer dan 97 % bedraagt. Daarnaast is de kans dat DCIS per jaar uitgroeit tot invasieve borstkanker klein. Kortom, met tijdige en passende behandeling is het risico op overlijden door DCIS zeer klein.
Lees ook: Wat zijn de overlevingskansen bij borstkanker?
Emotionele impact van de diagnose en behandeling
Het horen dat je kanker hebt, hakt er emotioneel stevig in. DCIS is technisch gezien een voorstadium, maar de behandeling kan toch ingrijpend zijn. Het kan lastig zijn om dat allemaal te bevatten. Je kunt te maken krijgen met uiteenlopende gevoelens, zoals verdriet, onzekerheid, machteloosheid, onbegrip en boosheid. Deze gevoelens kunnen intens en verwarrend zijn, maar ze zijn volkomen normaal. Vaak helpt steun van partner, kinderen, familie en vrienden. Soms is extra hulp nodig om alles te verwerken. Aarzel dan niet om contact op te nemen met een arts of psycholoog.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
