Is een zelftest voor darmkanker betrouwbaar?

In dit artikel

Hoe werkt een zelftest voor darmkanker?
Waar kan je de zelftest voor darmkanker kopen?
Hoe betrouwbaar is een zelftest voor darmkanker?

dossier

Darmkanker is één van de meest voorkomende kankers: 1 op de 20 Belgen krijgt er ooit mee te maken. Nochtans is de ziekte vaak goed te behandelen als ze vroeg wordt ontdekt. Sinds kort bestaan er naast het bevolkingsonderzoek ook zelftests. Hoe werken die en hoe betrouwbaar zijn ze?

Hoe werkt een zelftest voor darmkanker?

De zelftest voor darmkanker detecteert onzichtbaar bloed in je stoelgang. Dat bloed kan een teken zijn van darmkanker of darmpoliepen (die later kwaadaardig kunnen worden). De test werkt heel eenvoudig:

Je neemt thuis een klein staal van je stoelgang.
Dat breng je aan op een teststaafje.
En na enkele minuten zie je een positief of negatief resultaat op het teststripje, een beetje zoals bij een coronatest.

Een positieve test betekent niet automatisch dat je kanker hebt, maar wel dat verder onderzoek, zoals een coloscopie, nodig is. Een negatieve test lijkt geruststellend, maar sluit kanker helaas niet volledig uit.

Lees ook: Alles wat je moet weten over darmkanker

Waar kan je de zelftest voor darmkanker kopen?

Zelftesten bestaan al langer en waren tot nu toe enkel te vinden bij de apotheker (ongeveer 20 euro). Sinds maart zijn ze ook verkrijgbaar bij Kruidvat, voor zo’n 13 euro. De actie is een initiatief van vzw Stop Darmkanker, dat samen met de winkelketen meer bewustzijn wil creëren rond het belang van vroegtijdige detectie.

Hoe betrouwbaar is een zelftest voor darmkanker?

Over de betrouwbaarheid van de zelftest lopen de meningen uiteen.

Dr. Luc Colemont, maag-darmspecialist en oprichter van vzw Stop Darmkanker, ziet de test vooral als een aanvulling op het bestaande bevolkingsonderzoek: “Vanaf de leeftijd van 40 jaar kan het zinvol zijn om een zelftest te doen. De zelftest is een ideale aanvulling op het bevolkingsonderzoek. Bijna één op de drie mensen is ouder dan 74 op het moment van diagnose.” Colemont benadrukt wel dat wie klachten heeft, zoals bloed in de stoelgang, plotse gewichtsverandering of aanhoudende buikpijn, altijd naar de huisarts moet gaan en de zelftest niet mag gebruiken als diagnose.

De Vlaamse overheid is strenger in haar oordeel. Ze raadt zelftesten eerder af die je koopt bij de apotheek, in winkels of online, omdat er geen kwaliteitscontrole of opvolging mogelijk is.

Bij het officiële gratis bevolkingsonderzoek (voor 50- tot 74-jarigen) wordt alles nauwkeurig geregistreerd: het labo analyseert je staal, de resultaten gaan naar jou én je huisarts, en afwijkende resultaten worden opgevolgd. Bij commerciële zelftesten ontbreekt die registratie volledig, waardoor er geen toezicht of medische begeleiding is. Het advies van de overheid luidt:

50–74 jaar: neem gratis deel aan het bevolkingsonderzoek (info: 0800 60 160).
<50 jaar: testen enkel nuttig bij verhoogd risico, bespreek dit met je huisarts.
>74 jaar: overleg met je arts of verder screenen in jouw geval zinvol is.
Koop geen zelftest als vervanging van een medische stoelgangtest.

Daarnaast wijzen experts erop dat de zelftest niet onbetrouwbaar, maar wel beperkt is.

De zelftest kan vals negatief zijn wanneer de tumor niet bloedt op de testdag, of vals positief zijn. Professor Eric Van Cutsem (KU Leuven) waarschuwt dat een negatieve test een “valse geruststelling” kan geven: mensen met klachten wachten dan soms te lang om naar de dokter te gaan.

Lees ook: Van poliepen tot darmkanker: het belang van screening

Conclusie

Een zelftest voor darmkanker kan nuttig zijn om mensen bewuster te maken van vroegtijdige opsporing, zeker voor wie buiten de doelgroep van het bevolkingsonderzoek valt. Maar de test is geen volwaardig alternatief voor het officiële screeningsprogramma of een onderzoek via de huisarts. De zelftest kan helpen om een eerste signaal op te vangen, maar omdat er geen kwaliteitscontrole of medische opvolging is, blijft de betrouwbaarheid beperkt. Een negatieve uitslag sluit darmkanker niet uit, en een positieve test betekent niet automatisch dat er iets ernstig aan de hand is.

Het veiligste advies blijft dus: