Overactieve blaas: symptomen en behandeling

In dit artikel

Wat is een overactieve blaas?
Symptomen van een overactieve blaas
Oorzaken van een overactieve blaas
Diagnose en onderzoeken
Behandeling van een overactieve blaas
Tips om klachten te voorkomen of te beperken

dossier Een overactieve blaas kan je dagelijks leven flink verstoren. Je moet plots dringend naar het toilet, soms met urineverlies tot gevolg, en dat kan onzekerheid of schaamte veroorzaken. Gelukkig zijn er manieren om de symptomen te verlichten.

Lees ook: Waarom en hoe moet je je blaas volledig leegplassen?

Wat is een overactieve blaas?

Een overactieve blaas zorgt voor een plotselinge en vaak onweerstaanbare drang om te plassen. Je moet mogelijk vaker naar het toilet, zowel overdag als 's nachts. In sommige gevallen leidt dit tot ongewild urineverlies, ook wel aandrangincontinentie genoemd.

Mensen met een overactieve blaas kunnen zich onzeker of beschaamd voelen, waardoor ze sociale situaties vermijden of hun werk- en privéleven aanpassen. De kans op een overactieve blaas neemt toe met de leeftijd, en vrouwen worden er vaker door getroffen dan mannen – al kan het bij beiden voorkomen.

Lees ook: Kunnen jongens en mannen beter staand of zittend plassen?

Symptomen van een overactieve blaas

Typische klachten bij een overactieve blaas zijn:

Een plotselinge, moeilijk te controleren plasdrang.
Ongewild urineverlies na die drang (aandrangincontinentie).
Vaak moeten plassen – bijvoorbeeld acht keer of meer per 24 uur.
's Nachts meerdere keren wakker worden om te plassen (nycturie).
Zelfs als je telkens op tijd het toilet haalt, kunnen deze klachten je dagelijks functioneren flink verstoren.

Hoewel de aandoening vaker voorkomt bij ouderen, hoort ze niet bij het normale verouderingsproces. Merk je dat de klachten je leven beïnvloeden? Bespreek ze dan met je huisarts.

Lees ook: Wat zegt je urine over je gezondheid?

Oorzaken van een overactieve blaas

Bij een normale blaas geven de zenuwen het signaal om te plassen pas wanneer de blaas redelijk vol is. Bij een overactieve blaas trekken de blaasspieren echter ongewild samen, zelfs als er maar weinig urine aanwezig is. Dat veroorzaakt een plotselinge en sterke aandrang.

Mogelijke oorzaken zijn:

Blaasaandoening zoals een tumor of blaasstenen
Neurologische aandoening zoals een beroerte of multiple sclerose
Diabetes
Urinewegobstructie, bijvoorbeeld door een vergrote prostaat, constipatie of eerdere incontinentie-operaties
Hormonale veranderingen tijdens de menopauze
Urineweginfecties (deze geven gelijkaardige symptomen)

Andere risicofactoren zijn:

Verminderde cognitieve functies bij ouderen, waardoor plasprikkels minder goed herkend worden
Overmatig gebruik van cafeïne of alcohol
Medicatie die de urineproductie verhoogt of met veel vocht wordt ingenomen
Bewegingsbeperkingen of incontinentiehulpmiddelen die tijdig toiletbezoek bemoeilijken
Onvolledige blaaslediging

Lees ook: Hoe vaak zou je moeten plassen per dag?

Diagnose en onderzoeken

De diagnose begint met een gesprek over je klachten en een lichamelijk onderzoek van de bekken- en buikregio. Aanvullende onderzoeken kunnen nodig zijn, zoals:

Urineonderzoek om infecties of ontstekingen op te sporen
Urodynamisch onderzoek om de blaasfunctie te meten
Beeldvorming (zoals echografie of CT-scan) om afwijkingen in de blaas te zien
Cystoscopie, waarbij de arts met een dun buisje in de blaas kijkt

Deze tests helpen om andere oorzaken uit te sluiten en een passende behandeling te kiezen.

Behandeling van een overactieve blaas

Een overactieve blaas verdwijnt meestal niet vanzelf. Zonder behandeling kunnen de klachten verergeren, de blaasspieren verzwakken en de bekkenbodem beschadigd raken. Afhankelijk van de ernst worden de volgende stappen ondernomen:

Leefstijlaanpassingen

De eerste stap is niet-medicamenteus:

Minder cafeïne, alcohol en stoppen met roken
Bekkenbodemtraining via kinesitherapie
Blaastraining
Meer lichaamsbeweging

Medicatie

Als aanpassingen onvoldoende helpen, kunnen medicijnen zoals anticholinergica worden voorgeschreven. Deze dempen de overactieve signalen van de blaasspier, waardoor de aandrang vermindert.

Injectie met botulinetoxine A (botox)

Wanneer medicatie niet werkt, kan botulinetoxine A (botox) in de blaasspier worden ingespoten. Dit blokkeert tijdelijk de zenuwsignalen naar de spier, waardoor de blaasspier minder vaak samentrekt. Deze behandeling wordt al meer dan 20 jaar veilig toegepast.

In België wordt de injectie terugbetaald. De kostprijs van het product zelf wordt echter enkel vergoed bij mensen met een erkende neurologische aandoening, zoals parkinson, MS of ruggenmergletsels.

Sacrale neuromodulatie

Bij hardnekkige klachten kan sacrale neuromodulatie helpen. Hierbij wordt de communicatie tussen hersenen en blaas hersteld via de sacrale zenuwen (ter hoogte van het heiligbeen). De behandeling gebeurt in twee fasen: eerst een testfase met een tijdelijke stimulator. Bij succes volgt een definitieve plaatsing van het apparaatje.

Lees ook: Neuromodulatie: hoe werkt hersenstimulatie?