Niet ingedaalde teelbal (cryptorchidie)

dossier Een normale jongen of man heeft 2 testikels. Zij bevinden zich in de balzak ( scrotum ). Deze testikels (zaadballen) ontwikkelen zich bij jongetjes tijdens de zwangerschap in de buik. Ongeveer een maand voor de geboorte moeten de ze via de lies in de balzak ingedaald zijn. Normaal gesproken heeft een jongetje bij de geboorte deze beide zaadballen in zijn balzak.
Deze positie buiten het lichaam maakt ze kwetsbaarder, maar is absoluut noodzakelijk voor een goede spermaproductie, waarvoor een temperatuur van +/- 1 °C onder de normale lichaamstemperatuur vereist is.

Om die reden moeten niet ingedaalde testes best voor de puberteit met een kleine ingreep tot in het scrotum worden gebrachtBij ongeveer 2-3% van de jongens zijn direct na de geboorte 1 of beide zaadballen nog niet ingedaald in de balzak. Vaak treedt alsnog een spontane indaling op in het eerste levensjaar. Op volwassen leeftijd is bij ongeveer 1% van de mannen sprake van een niet-ingedaalde zaadbal.

De oorzaak van dit probleem is niet bekend, maar vermoed wordt dat genetische factoren en milieu-invloeden tijdens de zwangerschap een belangrijke rol spelen.
De indaling is nodig voor de ontwikkeling en de productie van de zaadcellen, en dus voor de latere vruchtbaarheid. De vruchtbaarheid van mannen met een enkelzijdig niet-ingedaalde zaadbal is meestal behoorlijk: 60-70% blijkt in staat op de natuurlijke weg vader te worden. Bij dubbelzijdig niet-ingedaalde zaadballen is dit slechts 30%. Nog onduidelijk is of een vroegtijdige operatie de vruchtbaarheidskansen later vergroot.
De productie van mannelijke hormonen, die ook in de zaadbal plaatsvindt, wordt niet beïnvloed door de temperatuur. Evenmin als de seksuele functies.
Wanneer de bal in de lies gevoeld wordt, kan de arts proberen deze met een strijkende handbeweging naar beneden in de balzak te brengen. Als dit niet mogelijk is, is een operatie nodig. Dit gebeurt best voor het einde van het tweede levensjaar.
Soms is de bal niet te voelen en ook niet met geluidsgolven (echografie) aan te tonen. Meestal zal dan een kijkoperatie (laparoscopie) plaatsvinden waarbij men de bal in de buik kan zien zitten.

Lees ook: Laparoscopie: kijkoperatie van de buikholte

Pendelbal

Soms lijkt het of een zaadbal niet is ingedaald maar kan bij gemakkelijk in de balzak worden geduwd. Dit wordt een pendelbal genoemd, d.w.z. dat hij gemakkelijk heen en weer bewogen kan worden en meer dan eens in het zakje blijft liggen. Zo'n pendelbal komt rond de puberteit meestal vanzelf op zijn plaats.
In enkele gevallen is niet duidelijk of het om een pendelbal gaat. In dat geval probeert men door een kortdurende behandeling met hormonen de diagnose te verkrijgen. Het hormoon wordt via een neusspray drie maal daags gedurende vier weken toegediend. Het kan ook met behulp van een injektie in de bil eenmaal per week gedurende drie of vier weken.

Orchidopexie

De operatie die nodig is om een zaadbal in de balzak te brengen heet orchidopexie. Het is een operatie die ongeveer 1 uur duurt. Meestal mag het kind dezelfde dag nog naar huis.
De operatie vindt plaats onder algehele narcose. Wordt het kind 's morgens geopereerd dan moet het vanaf 12 uur 's nachts nuchter te zijn (niet eten en drinken). Wordt uw kind 's middags geopereerd, dan mag het 's morgens nog een licht ontbijt gebruiken, daarna niet meer eten of drinken.
De uroloog maakt een sneetje in de lies en een sneetje in de balzak, Via de opening in de lies wordt de zaadbal opgezocht en vrijgemaakt. De bloedvaten en de zaadleider van de testikel worden vrijgemaakt van de omgevende weefsels. Hierdoor kan voldoende lengte verkregen worden om de testikel naar de balzak te brengen, waar deze wordt vastgezet. Soms zijn de bloedvaten, die ter hoogte van de nier ontspringen en de zaadbal van bloed voorzien, te kort. Dan wordt de zaadbal zo laag mogelijk in de lies vastgezet. Na ongeveer een jaar gebeurt dan een tweede operatie.
Stelt de uroloog tijdens de operatie een liesbreukje vast dan wordt dit meteen verholpen.
De huidwond in de lies en balzak worden meestal met oplosbare hechtingen gesloten, die dus niet verwijderd hoeven te worden.

Nazorg

Is uw kind niet misselijk dan mag het 's avonds wat lichte kost zoals pap, bouillon, appelmoes of puree gebruiken, geen koolzuurhoudende dranken. Zeker de eerste dag moet uw kind in bed blijven of op de bank gaan liggen.
De dag na de operatie kunt u uw kind weer gewoon zijn gang laten gaan. Waarschijnlijk zal hij de eerste dagen minder aktief zijn. De pleister kunt u het best de eerste twee dagen laten zitten, daarna mag deze worden verwijderd. Ook mag uw kind dan weer onder de douche of even in bad. Basisregel van de wondbehandeling is schoon en droog houden. Dus na het douchen of wassen de wond droogdeppen. Luiers moet u best wat vaker verwisselen.
Bij pijn mag het kind een paracetamol zetpil of tablet krijgen.
Het is beter de eerste twee weken niet te sporten, gymnastiek te doen, te zwemmen of te fietsen. Indien hij fit genoeg is kan hij na een week weer naar school.

Verwikkelingen

Het is normaal dat de balzak na de operatie een beetje gezwollen is en er blauw-roodachtig uitziet. Ook lichte koorts tot 38°5C in het begin is normaal.
Er kan een nabloeding optreden, die zich meestal uit in een bloeduitstorting onder de hechting. Normaal verdwijnt deze vanzelf en is behandeling niet nodig.
Soms treedt een infectie of een abces op. In de meeste gevallen moet dit in het ziekenhuis worden behandeld.

Lees ook: Hypospadias en cryptorchidie