Wat is het verschil tussen gist, bakpoeder en baksoda?
In dit artikel
Wat is het verschil tussen gist, bakpoeder en baksoda?
dossier
Gist, baksoda en bakpoeder zijn essentiële rijsmiddelen in de keuken, maar ze werken elk op een andere manier en zijn geschikt voor verschillende soorten deeg en beslag. In dit artikel leggen we uit wat deze rijsmiddelen precies zijn, hoe ze werken en waar je op moet letten bij het gebruik ervan.
Wat is gist?
© Getty Images / gist
Gist is een levend micro-organisme dat vooral wordt gebruikt bij het bakken van brood. Onder invloed van vocht en gematigde warmte zet gist suikers in het deeg langzaam om in koolzuurgas. Dit proces zorgt ervoor dat het deeg rijst en luchtig wordt. Daarnaast ontstaan typische geur- en smaakstoffen die brood zijn karakteristieke aroma geven.
Gist is verkrijgbaar in twee vormen: vers en gedroogd. Gedroogde gist werkt iets trager dan verse gist, maar het eindresultaat van je brood blijft vrijwel hetzelfde. Een richtlijn is dat je 25 gram verse gist kunt vervangen door ongeveer 10 gram gedroogde gist.
Let op: Zout kan gist inactief maken. Voeg zout daarom niet direct bij de gist, maar meng het liever door de bloem of op een andere plek in het deeg.
Lees ook: Verse gist, instant gist en droge gist: wat is het verschil?
Wat is het verschil tussen baksoda en bakpoeder?
Baksoda
In tegenstelling tot gist zijn baksoda en bakpoeder chemische rijsmiddelen. Ze zijn ideaal voor dunne, niet-elastische beslagsoorten zoals cake, muffins en pannenkoeken, die niet lang kunnen rijzen zoals brooddeeg.
Baksoda
Baksoda, ook wel natriumbicarbonaat genoemd, is een basisingrediënt dat reageert met zure stoffen in het beslag. Denk hierbij aan yoghurt, karnemelk, azijn, citrussap, maar ook bruine suiker, chocolade en cacao. Door die reactie ontstaan koolzuurgasbelletjes, waardoor het gebak luchtiger en lichter wordt.
Bakpoeder
Bakpoeder is een kant-en-klaar mengsel dat onder andere baksoda bevat, aangevuld met een zuur (zoals citroenzuur of wijnsteenzuur) en een stabilisator (bijvoorbeeld maïzena). Hierdoor hoef je zelf geen zure ingrediënten toe te voegen om het rijsmiddel te activeren. Bakpoeder is minder krachtig dan baksoda, maar werkt makkelijker in verschillende soorten beslag.
Wijnsteekbakpoeder
Een variant van bakpoeder is wijnsteekbakpoeder. Dit bevat een combinatie van baksoda en wijnsteen, een natuurlijk product dat verschilt van wijnsteenzuur. Wijnsteekbakpoeder is populair bij bakkers die een natuurlijke variant van bakpoeder zoeken.
Lees ook: 8 dingen die je kan doen met baking soda
Wanneer kies je voor gist, baksoda of bakpoeder?
- Gebruik gist vooral voor brood en andere deegwaren die langzaam moeten rijzen en waarbij een luchtige structuur en smaakontwikkeling gewenst zijn.
- Gebruik baksoda als je zure ingrediënten toevoegt en je beslag wilt laten rijzen, zoals bij bepaalde cakes of muffins met yoghurt of cacao.
- Gebruik bakpoeder voor snelle baksels zonder zure ingrediënten, zoals standaard cake- en biscuitbeslag.
Tips voor het gebruik van rijsmiddelen
- Meet baksoda en bakpoeder nauwkeurig af, want te veel kan een bittere smaak veroorzaken.
- Voeg zout pas toe nadat het gist zich heeft ontwikkeld om het actief te houden.
- Laat beslag met baksoda of bakpoeder niet te lang staan; de rijzing start direct en gaat door in de oven.
Lees ook: Wat kan je doen om je deeg te helpen rijzen?
Laatst bijgewerkt: augustus 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
