Kenmerken hoogsensitiviteit bij kinderen
In dit artikel
Kenmerken hoogsensitiviteit bij kinderen
dossier
Steeds meer ouders en leerkrachten herkennen de typische signalen van hoogsensitieve kinderen. Maar wat betekent het precies? Hoe herken je een hoogsensitief kind? En hoe ga je ermee om?
Wat is hoogsensitiviteit?
De term "hoogsensitiviteit" of Highly Sensitive Person (HSP) werd in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron. Volgens haar onderzoek is hoogsensitiviteit een aangeboren persoonlijkheidstrek, waarbij de hersenen prikkels diepgaander verwerken dan gemiddeld.
Een hoogsensitief kind is gevoeliger voor externe en interne stimuli, zoals geluiden, geuren, emoties of pijn. Deze kinderen nemen meer details waar, denken diep na over situaties en reageren vaak intens op indrukken. Dat maakt hen vaak creatief, bedachtzaam en empathisch, maar ook vatbaar voor overprikkeling.
|
Hoogsensitiviteit is geen afwijkingOngeveer één op de vijf mensen is hoogsensitief. Het is geen stoornis of probleem, maar een persoonlijkheidskenmerk dat zowel uitdagingen als talenten met zich meebrengt. Hoogsensitiviteit wordt vaak onterecht verward met verlegenheid, introversie of zelfs een gedragsstoornis, terwijl het eigenlijk gaat om een andere manier van informatie verwerken.
|
Kenmerken van hoogsensitiviteit bij kinderen
De manier waarop hoogsensitiviteit zich uit, verschilt per kind. Toch zijn er een aantal kenmerken die vaak voorkomen:
- Diep nadenken over gebeurtenissen of keuzes
- Creatief en fantasierijk
- Sterk rechtvaardigheidsgevoel
- Gevoelig voor sfeer en emoties van anderen
- Moeite met drukte, lawaai of conflicten
- Langer nodig om zich aan te passen aan veranderingen
- Piekeren of ‘in cirkels denken’
- Vermijden van confrontaties
- Zich 'anders' voelen dan leeftijdsgenoten
- Moeite met kritiek of fouten maken
Niet elk kind met deze eigenschappen is automatisch hoogsensitief. Voor een correcte inschatting kan je best terecht bij een psycholoog die ervaring heeft met HSP.
De uiting van hoogsensitiviteit hangt ook sterk af van de omgeving. Een kind dat op school gepest wordt, of veel wisselingen ervaart tussen gescheiden ouders, zal anders omgaan met zijn gevoeligheid dan een kind in een stabiele, ondersteunende context. De manier waarop ouders, broers, zussen, vriendjes en leerkrachten reageren, speelt hierin een grote rol.
Hoe ga je om met een hoogsensitief kind?
Een kind met een hoogsensitieve persoonlijkheid vraagt geen "speciale" opvoeding, maar wel een aangepaste aanpak die helpt om overprikkeling te voorkomen en het zelfbeeld te versterken.
1. Help je kind prikkels te reguleren
Leer je kind herkennen wanneer het overprikkeld raakt en hoe het zich dan kan kalmeren. Dit kan met behulp van ademhalingsoefeningen, ontspanningstechnieken of een rustig plekje in huis. Er bestaan ook kindvriendelijke boekjes met tips en oefeningen.
2. Normaliseer hoogsensitiviteit
Praat open met je kind over wat HSP is. Leg uit dat het oké is om dingen intenser te ervaren. Een uitspraak als: “Dit is gewoon een deel van wie jij bent, en dat is helemaal goed,” helpt enorm. Maak samen een werkboekje of een tekening die de gevoeligheid uitlegt.
3. Creëer een veilige leeromgeving
Fouten mogen maken is cruciaal voor elk kind, en zeker voor hoogsensitieve kinderen. Stimuleer een omgeving waarin het kind zich veilig voelt om te leren, te proberen en zichzelf te zijn. Geef zelf het goede voorbeeld in omgaan met stress, fouten en zelfzorg.
4. Stimuleer zelfredzaamheid
Geef je kind – afhankelijk van de leeftijd – steeds meer verantwoordelijkheid in het herkennen en omgaan met overprikkeling. Maak bijvoorbeeld een poster met “wat helpt mij als ik overprikkeld ben” en hang die zichtbaar op.
5. Werk aan een positief zelfbeeld
Hoogsensitieve kinderen zijn vaak kritisch voor zichzelf. Benoem hun kwaliteiten, geef oprechte complimenten en help hen beseffen dat ze goed zijn zoals ze zijn. Een stevig zelfbeeld helpt om later beter met stress en kritiek om te gaan.
6. Samenwerken met school en jeugdbeweging
Breng leerkrachten en begeleiders op de hoogte van de gevoeligheid van je kind, zonder het te labelen. Bespreek hoe zij het kind kunnen ondersteunen bij signalen van overprikkeling. Simpele tools zoals een ‘gevoelsthermometer’ of een signaleringskaartje kunnen het kind helpen zelf aan te geven wanneer het te veel wordt.
Het is belangrijk dat er begrip en openheid is rond hoogsensitiviteit. Niet als iets uitzonderlijks, maar als één van de vele manieren waarop kinderen de wereld ervaren. Want elk kind – hoogsensitief of niet – heeft baat bij een omgeving waar ruimte is voor rust, respect en erkenning.
Bronnen:
https://www.hspvlaanderen.be
https://www.kinderpsycholoog-amsterdamcentrum.nl
Laatst bijgewerkt: mei 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
