Migraine: welke rol speelt voeding?

In dit artikel

Voeding en migraine
Achterliggende mechanismen
Voedingsgewoonten en migraine
Wat kan je zelf doen?

dossier Migraine is een veel voorkomende vorm van hoofdpijn, waar maar liefst 15 procent van de populatie onder lijdt. Veel migrainepatiënten zijn ervan overtuigd dat bepaalde voedingsmiddelen of –bestanddelen een migraine-aanval kunnen uitlokken. Maar klopt dit ook?

Migraine wordt gekenmerkt door herhaalde aanvallen van matige tot heftige, bonzende hoofdpijn met misselijkheid en/of braken, die erger worden bij lichamelijke activiteit zoals traplopen. Daarnaast is er vaak licht- en geluidsovergevoeligheid. Migraine ontstaat door een soort kortsluiting in de hersenstam die kan worden uitgelokt door prikkels (of ‘triggers’) zoals bijvoorbeeld een slaaptekort, menstruatie, blootstelling aan fel licht of luide muziek, een weersverandering enzovoort. Welke prikkels een migraine-aanval kunnen uitlokken, verschilt van persoon tot persoon. Ook kunnen die triggers in de loop van het leven veranderen. Soms is een combinatie van meerdere triggers nodig. En heel vaak is er geen duidelijke aanleiding.

Lees ook: Migraine: klachten, oorzaken en behandeling

Voeding en migraine

Voedingsmiddelen die vaak worden aangeduid als trigger voor migraine zijn:
• Voedingsproducten die vasoactieve amines (zoals tyramine histamine, fenylethylamine) bevatten.
• Voedingsproducten die natriumglutamaat bevatten. Dat is een smaakversterker die veel in de Chinese keuken wordt gebruikt. Glutamaten komen van nature ook voor in allerlei eiwitrijke voedingswaren voor.
• Voedingsproducten die nitriet bevatten, zoals bewerkte vlees- en viswaren.
• Voedingsproducten die sulfiet bevatten, zoals wijn en rood vlees.
• Groenten die veel nitraten bevatten,
• Alcohol, zoals (rode) wijn en bier.
• Aspartaam, een kunstmatige zoetstof.
• Producten die cafeïne bevatten, zoals koffie, thee, cola, en energiedranken.

Tot op heden is het moeilijk om wetenschappelijk bewijs voor elk van deze voedingsmiddelen als trigger voor te leggen. Voor sommigen, zoals cafeïne en alcohol, is er meer informatie vergaart dan voor anderen.

Dit betekent niet dat ze geen rol kunnen spelen. De gevoeligheid voor bepaalde voedingsproducten is iets heel persoonlijks.

Lees ook: Hoofdpijn of migraine door te veel of te weinig cafeïne

Achterliggende mechanismen

Voedingsmiddelen kunnen meer zijn dan enkel triggers voor migraine. Hieronder hebben we twee andere rollen van voedingsmiddelen besproken in verband met migraine.

Prodromale fase

Eén van de mogelijke verklaringen is dat het niet het voedingsproduct is dat een aanval uitlokt, maar dat sommige mensen in de uren voor een migraine-aanval (in de zogenaamde prodromale fase) trek hebben in bepaalde voedingsmiddelen (bijvoorbeeld chocolade). Wanneer men aan die trek toegeeft en later inderdaad een migraine-aanval krijgt, lijkt de chocolade misschien de boosdoener te zijn, terwijl het snoepen juist een gevolg was van de (beginnende) migraine-aanval.

Om te achterhalen of een bepaald voedingsmiddel een echte trigger is, houdt men best bij wat er gebeurt wanneer men niet toegeeft aan die trek.

Indien de migraine dan nog steeds ontstaat is dit een indicatie dat men al in de prodormale fase van een migraine-aanval zat.

Voedselintolerantie

Het is bekend dat sommige mensen overgevoelig kunnen reageren op sommige voedingsbestanddelen, zoals de vasoactieve amines (zoals tyramine, histamine, fenylethylamine), nitriet en sulfiet. Men spreekt dan van een voedselintolerantie of pseudo-allergie.

Zo’n pseudo-allergie of niet-allergische voedselovergevoeligheid kan hoofdpijn uitlokken, maar gaat meestal ook gepaard met andere verschijnselen, zoals jeuk en huiduitslag, buikkrampen, braken enzovoorts.

Indien je vermoedt dat je een pseudo-allergie hebt, kan je eventueel een arts gespecialiseerd in allergieën raadplegen.

Voedingsgewoonten en migraine

Wat wél vaststaat is dat bepaalde (slechte) voedingsgewoonten een belangrijke rol kunnen spelen bij een migraine-aanval.

• Te weinig eten door vasten of een dieet, of door het uitstellen of overslaan van een maaltijd.

Dit kan leiden tot een te laag suikergehalte in het bloed (hypoglycemie) en tot een verhoogde productie van serotonine. Dat is een zogenaamde neurotransmittor, een chemische stof die zorgt voor de communicatie tussen zenuwcellen, die een rol speelt bij onder meer depressies.

Bij een te laag bloedsuikergehalte verhoogt de bloedstroom naar de hersenen om de hersenen te voorzien van voldoende suiker, waardoor hersencellen kunnen geprikkeld worden en een migraine-aanval kan ontstaan.

Ook schommelingen in het bloedsuikergehalte (door bijvoorbeeld een maaltijd over te slaan en dan plots een suikerrijke snack te eten, of een pizza na een nachtje stappen), kunnen een rol spelen bij het uitlokken van een aanval.

Het zou bijvoorbeeld kunnen dat je dénkt dat je migraine krijgt door het drinken van rode of witte wijn op een feestje, terwijl de eigenlijke trigger is dat je nog niet gegeten hebt, te laat gegeten hebt of gewoon te moe bent.

Het advies luidt dan ook:

- regelmatig eten;

- geen maaltijden overslaan (bijvoorbeeld het ontbijt);

- geen maaltijden uitstellen: wanneer je bijvoorbeeld normaal om 7u ’s avonds eet, maar naar een feest moet waardoor je pas rond 9u aan tafel gaat, wacht dan niet tot 9u om iets te eten, maar eet om 7u al iets kleins;

• Te weinig drinken.

Dit kan leiden tot uitdrogingsverschijnselen (dehydratatie).

Advies: drink minstens 1,5 à 2 l per dag.

Wat kan je zelf doen?

Hoofdpijndagboek

Om er achter te komen welke ‘triggers’ bij jou een migraine-aanval kunnen uitlokken, en om na te gaan of voeding daarbij een rol speelt, kan je gedurende een drietal maanden een hoofdpijndagboek bijhouden. Noteer daarin elke dag of je hoofdpijn had en hoe erg de hoofdpijn was, hoe lang ze duurde, of ze gepaard ging met andere verschijnselen enz. Noteer ook alle gebeurtenissen van de dag: wat je die dag deed, hoe je geslapen hebt, of je gespannen was, wat je precies gegeten hebt (inclusief tussendoortjes, snoep…) en wanneer/of je een maaltijd hebt overgeslagen, of je koffie (of andere cafeïnerijke dranken) hebt gedronken en hoeveel, of je pijnstillers of andere geneesmiddelen hebt genomen, menstruaties enzovoorts. Vooral de 6 à 8 uren voor een migraine-aanval zijn zeer belangrijk. Probeer alles wat in die periode is gebeurd, zo nauwkeurig mogelijk te noteren. Een voorbeeld van hoofdpijndagboek kan je hier downloaden. Je kan ook een hoofdpijndagboek digitaal bijhouden via een app, zoals bijvoorbeeld MigraineManager.

Bronnen:
www.health.harvard.edu
www.nlm.nih.gov
www.nhs.uk
www.migrainetrust.org
www.thuisarts.nl
www.apb.be
lib.ugent.be

Dit artikel werd opgesteld in samenwerking met Mik Ver Berne, voorzitter van vzw Hoofd-Stuk, de vereniging voor met mensen met hoofdpijn, zoals migraine of clusterhoofdpijn.