Alles over de knip bij de bevalling (episiotomie)

dossier Om te voorkomen dat je tijdens de bevalling scheurt in de vaginale regio kan de gynaecoloog een knip maken in het perineum. Deze knip gebeurt altijd onder lokale verdoving als je nog geen epidurale verdoving hebt gekregen.

Wat is een episiotomie of knip?

Een episiotomie of een knip is het inknippen van het gebied rond het perineum. De verloskundige zal het risico op een ernstige scheur inschatten en beslissen om al dan niet een ‘knip’ te zetten om een totaalruptuur te voorkomen.

Hoe verloopt de knip?

Een episiotomie wordt uitgevoerd wanneer het hoofdje van de baby zichtbaar is en tijdens een contractie.
Bij een knip wordt de opening van de vagina vergroot door met behulp van een schaar een kleine insnijding van enkele centimeter lang te maken in de dam (het perineum of de zone tussen de vagina en de anus). Dit gebeurt altijd onder verdoving: als er nog geen epidurale verdoving gegeven werd, krijg je lokale verdoving toegediend zodat de knip pijnloos is.
Na het uitdrijven van de baby en de placenta hecht de arts of de vroedvrouw de vagina, de spier en de huid die doorgesneden werden om voor een goede wondgenezing te zorgen. Omdat men in drie lagen snijdt, moet elk van die lagen gehecht worden, waardoor het iets langer zal duren om te genezen.

Hoe herstel je van de knip?

Tijdens de 24 uur na de bevalling geneest de ingesneden zone heel snel dankzij de werking van de hormonen. De wonde blijft vaak enkele dagen pijnlijk.
Enkel wat kleine zorgen en lokale hygiëne zijn noodzakelijk om infecties te vermijden. Zonder infecties of complicaties moet je rekenen op 3 tot 4 weken voor een volledige genezing. De arts of vroedvrouw zal je de nodige adviezen geven over de verdere verzorging van de wonde.
Na een episiotomie wordt de reëducatie van het perineum onder begeleiding van een vroedvrouw, bekkenbodemspecialist of fysiotherapeut ten zeerste aanbevolen. De therapeut kan het genezingsproces helpen door middel van massages. 6 tot 8 weken na de bevalling kan je met deze sessies starten.
De eerste maanden kan het litteken inwendig nog gevoelig zijn. Dit komt door het bindweefsel dat ontstaan is op de plaats van de knip. Hierdoor kan bijvoorbeeld seks pijnlijk zijn. In de meeste gevallen versoepelt het weefsel en 'verstrijkt' het litteken.

Wanneer is een episiotomie of knip aangewezen?

Vroeger werd bijna systematisch een episiotomie uitgevoerd onder het mom dat een natuurlijke scheuring moeilijker te herstellen was dan een episiotomie. Dat blijkt echter niet het geval. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg raadt het systematisch knippen dan ook af. Als je eenmaal een knip hebt gekregen, is de kans groter dat je bij een volgende bevalling opnieuw een knip nodig hebt. Daarom mag een episiotomie alleen in specifieke omstandigheden worden uitgevoerd.

Foetale nood: wanneer de baby duidelijk lijdt, moet men de uitdrijving versnellen door oxytocine toe te dienen. Het perineum krijgt dan niet de tijd om op natuurlijke wijze uit te zetten. Om de geboorte te versnellen, is een episiotomie dan ook vaak nodig.
Als een moeilijke bevalling verwacht wordt, bijvoorbeeld omdat het een grote baby is of als de arbeid onvoldoende vordert doordat het hoofdje van de baby groot is.
Als er een risico bestaat op een ernstige of complexe scheur van het perineum. Deze natuurlijke doorscheuring kan tot heel wat complicaties leiden na de bevalling, zoals een aantasting van de anale sluitspier en de spieren van de urinewegen, anale of urinaire incontinentie, enzovoort.
Bij een kunstverlossing: bij tangverlossingen of als er andere instrumenten nodig zijn, kan een episiotomie noodzakelijk zijn.