Ultrabewerkte voeding: hoe herkennen? (voorbeelden)

dossier

Nuggets, gepaneerde fishsticks, wit brood, fruityoghurt, ontbijtgranen, smeerbare pasta… Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn handig, goedkoop en aantrekkelijk. Maar ze zijn vaak weinig voedzaam en mogelijk zelfs slecht voor de gezondheid. Wat is een ultrabewerkt voedingsmiddel? Hoe herken je ze?

Ultrabewerkt, extreem ongezond?

Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn gemaakt om praktisch te zijn. Je hoeft alleen maar de verpakking te openen, ze eventueel even op te warmen en klaar. Ze hebben een lange houdbaarheid en kosten vaak minder dan gezondere alternatieven. Maar steeds meer studies suggereren dat mensen die veel ultrabewerkte voedingsmiddelen consumeren een verhoogd risico hebben op metabole aandoeningen zoals overgewicht, obesitas, type 2 diabetes, hoge cholesterolwaarden en hypertensie. Ander onderzoek wijst ook op een verband met bepaalde vormen van kanker, ontstekingsziekten van de darmen zoals de ziekte van Crohn, en mentale gezondheidsproblemen, waaronder depressie en angst.

Wetenschappers vermoeden dat het komt door de invloed op het darmmicrobioom: een dieet dat te rijk is aan ultrabewerkte producten zou het evenwicht verstoren van deze micro-organismen, die essentieel zijn voor onze spijsvertering, stofwisseling en immuniteit. Onderzoekers buigen zich momenteel over de effecten van bepaalde additieven, de impact van ingrediënten uit complexe industriële processen, en de stoffen die tijdens de bewerking ontstaan.

Wat is een ultrabewerkt voedingsmiddel?

Het is belangrijk om bewerkte voedingsmiddelen te onderscheiden van ultrabewerkte voedingsmiddelen.

  • Bewerkte voedingsmiddelen zijn voedingsmiddelen die op een eenvoudige of traditionele manier zijn aangepast, zoals brood, natuuryoghurt, kaas, ambachtelijke charcuterie, jam of diepvries- en ingeblikte groenten. Ze kunnen wat suiker, zout of vet bevatten, maar blijven dicht bij het oorspronkelijke product en bevatten geen complexe industriële additieven.
  • Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn industriële producten die meerdere bewerkingen hebben ondergaan en ingrediënten bevatten die je normaal niet thuis gebruikt, zoals smaakversterkers, kleurstoffen, zoetstoffen, stabilisatoren, enz. Het eindproduct wijkt sterk af van het oorspronkelijke voedingsmiddel, ook al lijkt het vertrouwd.

Wat maakt voeding ultrabewerkt?

Getty_pain_ultra_transforme_brood_2025.jpg

© Getty Images - industrieel wit brood is ultrabewerkt en bevat conserveermiddelen, emulgatoren en smaakstoffen.

Wat ultrabewerkte producten onderscheidt, zijn de industriële processen die het voedsel diepgaand veranderen:

  • Scheiding en extractie: sommige componenten worden gescheiden of geïsoleerd, zoals maïszetmeel, soja-eiwitten of bietsuiker verwerkt tot glucosestroop.
  • Fysieke en chemische bewerkingen: voedsel kan worden verhit, geperst, geëxtrudeerd of gehydrolyseerd, waardoor de structuur en soms smaak, textuur of houdbaarheid verandert.
  • Toevoeging van industriële additieven: kunstmatige aroma’s, kleurstoffen, zoetstoffen, emulgatoren of stabilisatoren om het product aantrekkelijker, uniformer en langer houdbaar te maken.

Voorbeelden van ultrabewerkte voedingsmiddelen

Nuggets, fishsticks, instantnoedels of soepen, frisdrank, chips, sauzen, industriële koekjes, ontbijtgranen voor kinderen, smeerbare pasta, verpakt wit brood of gearomatiseerde fruityoghurt. Deze producten combineren vaak meerdere van deze bewerkingen en ultrabewerkte ingrediënten.

Nadelen van ultrabewerkte producten

  • Ze bevatten meestal weinig vezels, vitamines en mineralen.
  • Ze zijn rijk aan zout, suiker en vetten.
  • Samenstelling, textuur en smaak stimuleren om grote hoeveelheden te eten.
  • Door de zeer bewerkte textuur wordt minder gekauwd en wordt suiker sneller in het bloed opgenomen, waardoor het verzadigingsgevoel minder effectief is.

Hoe herken je ultrabewerkte voedingsmiddelen?

Getty_supermarche_supermarket_2025.jpg

© Getty Images

Tips om ze in de supermarkt te herkennen:

  1. Een lange ingrediëntenlijst: Hoe langer de lijst, hoe groter de kans dat het product ultrabewerkt is. Een product met meer dan 5 ingrediënten heeft meer dan 75% kans ultrabewerkt te zijn.
  2. Ingrediënten die je normaal niet thuis gebruikt.
    E-additieven: kleurstoffen, antioxidanten, emulgatoren, stabilisatoren, smaakversterkers, conserveermiddelen. EU-regelgeving stelt dat deze veilig zijn als de aanvaardbare dagelijkse inname niet wordt overschreden, maar het gecombineerde effect is nog onbekend.
    Ingrediënten uit industriële verwerking: gemodificeerd zetmeel, siropen (zoals glucosestroop), geïsoleerde eiwitten, gehydrogeneerde oliën.
  3. Industriële productieprocessen vermeld op het etiket. Woorden zoals “geëxtrudeerd”, “gereconstitueerd”, “instant”, “industriëel bereid” of “voorgekruid” wijzen vaak op een hoge mate van bewerking.
  4. Lange houdbaarheid en verpakking: Vaak kant-en-klaar of op te warmen, met een lange houdbaarheid, individueel verpakt of in plastic.

Het ‘cocktail-effect’ van additieven

Tot nu toe is de veiligheid van additieven onderzocht per stof. Een Franse studie keek naar het gecombineerde effect. Sommige combinaties van voedseladditieven werden gekoppeld aan een verhoogd risico op type 2 diabetes. De stoffen kunnen in één product of in verschillende ultrabewerkte voedingsmiddelen tegelijk aanwezig zijn.

Voorbeelden: mengsels van emulgatoren zoals carrageen, gemodificeerd zetmeel en andere additieven (in bouillons, zuiveltoetjes, vetten, sauzen) of combinaties van zoetstoffen, kleurstoffen en zuren (zoals in gezoete dranken en frisdrank).

Voorbeelden van schijnbaar gezonde maar ultrabewerkte producten

Soms zijn producten die gezond lijken - met fruit, groenten, biologisch, vegan of glutenvrij - toch ultrabewerkt. Voorbeelden zijn:

  • Vegetarische of vegan burgers: vaak gemaakt van geïsoleerde eiwitten, oliën, zetmeel en additieven voor textuur en smaak.
  • Fruitsappen: kunnen toegevoegde suikers, kunstmatige aroma’s of conserveermiddelen bevatten.
  • Industriële spinazie à la crème: kant-en-klare bereidingen met room, zetmeel en stabilisatoren.
  • Instant-soepen: concentraten, aroma’s, smaakversterkers en conserveermiddelen.
  • Gearomatiseerde fruityoghurt: veel suiker, kunstmatige aroma’s, soms verdikkingsmiddelen.
  • Industriële broodproducten: bevatten conserveermiddelen, emulgatoren en aroma’s voor houdbaarheid en zachte textuur.

Aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad

Om je gezondheid te beschermen, adviseert de Hoge Gezondheidsraad om de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen te beperken en te kiezen voor onbewerkte of licht bewerkte producten: fruit, groenten, peulvruchten, volkoren granen, vers vlees en vis, eenvoudige zuivelproducten.

Bronnen:
https://slbo.be
https://www.anses.fr
https://www.inserm.fr
https://presse.inserm.fr
https://www.nationalgeographic.fr
https://www.bhf.org.uk

auteur: Olivia Regout, gezondheidsjournalist
Laatst bijgewerkt: oktober 2025

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook
volgopinstagram