Wat zijn de risico’s van orale seks?

Heel wat seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen via orale seks worden overgedragen. Het risico varieert afhankelijk van:

Chlamydia kan zich via orale seks verspreiden wanneer je orale seks geeft aan een partner die chlamydia heeft aan de penis, vagina, urinebuis of anus. In dat geval loop je zelf de kans om een chlamydia-infectie in de keel op te lopen. Omgekeerd kan iemand die chlamydia in de keel heeft, de infectie overdragen aan jouw geslachtsdelen of anus wanneer jij orale seks ontvangt. Tongzoenen of elkaar masturberen brengen geen risico op overdracht van chlamydia met zich mee.

Gonorroe is zeer besmettelijk en komt makkelijk in de keel terecht als je orale seks geeft aan iemand met een infectie aan de penis, vagina, urinebuis of anus. De keel wordt soms drager van gonorroe zonder dat je er zelf klachten van hebt. Als je gonorroe in de keel hebt, kan je de bacterie ook doorgeven bij het geven van orale seks, waardoor je partner een infectie aan de genitaliën of anus dreigt op te lopen.

Syfilis wordt overgedragen via zweertjes of huiduitslag die voorkomen op de geslachtsdelen, anus, lippen of in de mond. Tijdens orale seks kan je besmet raken door rechtstreeks contact met zo'n zweer, ook als die onopgemerkt blijft. Als je orale seks geeft aan iemand met een syfiliszweer op de penis of anus, kan je zelf een infectie in de mond of keel oplopen. Andersom kan orale seks ontvangen van iemand met een zweer in de mond of op de lippen leiden tot besmetting van de genitaliën of anus.

Herpes wordt tijdens orale seks overgedragen, zelfs als er op dat moment geen zichtbare blaasjes zijn. Wie orale seks geeft aan iemand met genitale herpes, loopt risico op een besmetting in de mond of keel. Iemand met een koortsblaasje (meestal HSV-1) besmet tijdens orale seks gemakkelijk de penis, vagina of anus van de ander. De infectie kan zich ook uitbreiden naar de billen of huid rond de genitaliën.

HPV is een veelvoorkomend virus dat via orale seks kan worden overgedragen. Als je orale seks geeft aan iemand met HPV op de penis, vagina of anus, kan je een besmetting van de mond of keel oplopen. Andersom is er kans op besmetting aan je genitaliën of anus als je orale seks ontvangt van iemand met HPV in de mond of keel. HPV kan genitale wratten veroorzaken, maar ook ernstige ziekten zoals baarmoederhalskanker, peniskanker of keelkanker. Er bestaat een vaccin dat beschermt tegen meerdere risicovolle types.

Hoewel het risico op hiv-overdracht via orale seks klein is, is het niet uitgesloten. De kans op besmetting stijgt als er sperma, vaginaal vocht of bloed in de mond komt, zeker als je wondjes, aften of ontstekingen hebt. Orale seks geven aan een man met hiv kan dus een risico vormen, vooral als die klaarkomt in je mond. Ook het geven van orale seks aan de anus (anilingus) van iemand met hiv kan besmettingsgevaar opleveren, vooral bij bloedend tandvlees of zweertjes. Andersom loop je als ontvanger van orale seks weinig risico, tenzij de partner wondjes of bloed in de mond heeft.

Hepatitis A wordt voornamelijk overgedragen via de fecaal-orale route. Anale-oraal contact, zoals anilingus (het likken van de anus), vormt een verhoogd risico op besmetting met het hepatitis A-virus. Hepatitis B wordt verspreid via bloed en lichaamsvloeistoffen. Orale seks kan bijdragen aan de overdracht, vooral bij contact met bloed of sperma. Het risico is groter bij onbeschermde seks met meerdere partners of een partner met hepatitis B. Hepatitis C wordt voornamelijk overgedragen via bloed-bloedcontact. Seksueel overdracht komt zelden voor, maar het risico is verhoogd bij onbeschermde seksuele contacten.

Orale seks kan leiden tot besmetting met HPV, een veelvoorkomend virus dat in sommige gevallen keelkanker veroorzaakt. Vooral HPV-type 16 wordt in verband gebracht met orofaryngeale kanker, in het midden van de keel en de amandelen. Opvallend is dat deze vorm van kanker de laatste jaren vaker voorkomt bij mannen van rond de 40-50 jaar die niet roken of drinken. Onderzoek toont aan dat het risico stijgt naarmate iemand meer orale sekspartners heeft gehad. Hoewel HPV-gerelateerde keelkankers meestal beter behandelbaar zijn, blijft voorkomen beter dan genezen. Vaccinatie tegen HPV kan bescherming bieden, maar wordt nog lang niet overal standaard aan jongens gegeven. Steeds meer experts pleiten voor een bredere inzet van dit vaccin, ook om keelkanker te helpen voorkomen.

Tijdens orale seks kan een vaginale schimmel (candida) zich overdragen naar de mond van je partner. De mond is, net als de vagina, een warme en vochtige omgeving waar schimmels makkelijk kunnen overleven en zich vermenigvuldigen. een iemand een candida-infectie in de mond of op de tong? Dan kan die een schimmelinfectie geven aan de partner door orale seks.

Er zijn verschillende manieren om het risico op een soa te verkleinen:

Een klassieker: condooms zijn een effectieve barrière tegen soa’s. Latex en plastic condooms beschermen goed doordat ze direct contact tussen slijmvliezen voorkomen. Het is belangrijk om een een nieuw condoom te gebruiken bij elke nieuwe seksuele handeling (bijv. van orale naar anale seks). Let op: condooms van lamsdarm beschermen wél tegen zwangerschap, maar niet tegen soa’s.

Dit zijn condooms, meestal vrouwencondooms genoemd, die je in de vagina of anus inbrengt. Ze beschermen net zo goed als reguliere condooms en bedekken ook de huid rond de geslachtsdelen.

Een beflapje is een dun latex lapje dat je tussen de mond en de vagina of anus legt tijdens orale seks. Het vermindert het risico op soa-overdracht. Geen beflapje? Je kunt ook een condoom openknippen als alternatief.

Het HPV-virus is erg besmettelijk en kan leiden tot genitale wratten en bepaalde vormen van kanker. Vaccinatie vanaf 9 jaar beschermt hiertegen. De prik werkt preventief, dus vóór besmetting is het meest effectief.

Vaccins bestaan voor hepatitis A en B en bieden uitstekende bescherming. Voor hepatitis C is nog geen vaccin beschikbaar, maar er zijn effectieve behandelopties beschikbaar.

PrEP is een dagelijkse pil die je risico op hiv via seks met meer dan 90% verlaagt. Vooral geschikt voor mensen met een verhoogd risico, zoals bij onbeschermde seks met meerdere partners of een partner met hiv.

Doxy PEP is een relatief nieuwe strategie: je neemt eenmalig 200 mg doxycycline in binnen 72 uur na onbeschermde seks. Het kan sommige soa’s helpen voorkomen, vooral bij mensen met een hoger risico.