Gerelateerde artikels
Pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)
In dit artikel
Pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)
dossier
zie ook: Pre-eclampsie : medisch gerichte versiezie ook: Pre-eclampsie : medisch gerichte versie
Pre-eclampsie, een ernstig probleem tijdens de zwangerschap
Pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging is een ziekte die onvoorspelbaar kan opduiken en vaak een dramatische wending aan de zwangerschap geeft. Ze kan zeer uiteenlopende kenmerken aannemen.
Volgens de statistieken zijn er de laatste 10 jaar in Vlaanderen 5 vrouwen overleden aan de gevolgen van zwangerschapsvergiftiging. Bij 30 tot 60 vrouwen zou de pre-eclampsie een levensbedreigende omvang aannemen. Nog een groter aantal moet vroegtijdig bevallen om levensbedreigende problemen te voorkomen. Pre-eclampsie is daarmee een belangrijke oorzaak van overlijden van vrouwen tijdens de zwangerschap. Uiteraard vormt deze aandoening ook een bedreiging voor het ongeboren kind.
Oorzaak onbekend
De zwangerschap eist een aanzienlijke aanpassing van de bloedsomloop : het bloedvolume neemt met bijna de helft toe, terwijl tegelijk de bloeddruk toch enigszins daalt. Bij pre-eclampsie gebeurt dit niet. Het bloedvolume blijft kleiner dan wenselijk en de bloedvaten trekken samen, waardoor de bloeddruk stijgt.
De oorzaak van deze abnormale verschijnselen is niet gekend, maar het heeft naar alle waarschijnlijkheid te maken met een abnormale aanleg van de bloedvaten op de plaats waar de moederkoek aan de baarmoeder vastgehecht is. Bovendien zou het endotheel, het cellaagje dat de bloedvaten aan de binnenkant bekleedt, niet goed werken. Men vermoedt dat het stoffen afscheidt die de normale aanpassing van de bloedsomloop aan de zwangerschap tegengaan.
De gebrekkige aanpassing van de bloedsomloop leidt tot een lagere doorbloeding van de moederkoek, de nieren, de lever en de hersenen. Hierdoor raakt de werking van deze organen langzaam ontregeld, wat allerhande problemen doet ontstaan.
• In het ergste geval kan de moederkoek loskomen, kunnen de nieren uitvallen, kan een stuipaanval optreden (vergelijkbaar met een epileptische aanval), kunnen er bloedingen in de lever en de hersenen ontstaan, kan er zich vocht ophopen in de longen, enz. Deze verwikkelingen kunnen uiteindelijk fataal aflopen.
• De lagere bloedvoorziening van de baby kan leiden tot een ernstige groeivertraging, zuurstoftekort, een vroegtijdige geboorte en het overlijden.
Een aantal groepen lijken een hoger risico op pre-eclampsie te lopen.
Dit is bv. het geval voor vrouwen die voor de eerste maal zwanger zijn of van wie een grootmoeder, moeder of zuster ook last had van pre-eclampsie. Ook bij zwangere tieners en vrouwen boven de 40 bestaat een verhoogd risico.
Lees ook: Gen zwangerschapsvergiftiging gevonden
Lees ook: Tandvleesontsteking en zwangerschapsvergiftiging
Evolutie
De problemen kunnen op verschillende momenten in de zwangerschap ontstaan, maar ze hebben vaak de neiging om te verergeren en uit te breiden. Naarmate ze vroeger ontstaan en zich sneller ontwikkelen, is het risico op ernstige gevolgen dus ook groter. In de meeste gevallen blijven de problemen gelukkig beperkt.
Naarmate de pre-eclampsie later in de zwangerschap opduikt, nemen de mogelijkheden toe om het kind ter wereld te brengen. Hoe meer het kind volgroeid is, hoe minder nadelen het ondervindt. Zelfs een plotse en fel ontwikkelende pre-eclampsie is daardoor minder bedreigend voor moeder en kind op voorwaarde dat er snel ingegrepen worden.
Andere gezondheidsproblemen, bv. bestaande nierproblemen of suikerziekte, kunnen de evolutie en aanpak van de pre-eclampsie uiteraard ingewikkelder maken. Dit geldt ook wanneer de vrouw zwanger is van een meerling.
Hoe te herkennen ?
Er zijn geen unieke kenmerken waaruit men zonder onderzoek met zekerheid kan afleiden dat er sprake is van een zwangerschapsvergiftiging.
De klachten die er wel zijn, zoals bv. hoofdpijn, braken en buikpijn, zijn eerder vaag en worden soms dan ook niet herkend als een teken van zwangerschapsvergiftiging. Ze worden soms ook aan een andere ziektetoestand toegeschreven of als onschuldig van de hand gedaan.
Dit is een probleem. Een erg laattijdige herkenning maakt het vaak onmogelijk om nog iets voor de baby te doen, zodat er voor een onmiddellijke bevalling moet gekozen worden. Het leven van de moeder kan eveneens ernstig in het gevaar komen.
Sommige klachten moeten een alarmlicht doen branden. Deze klachten kan de zwangere vrouw zelf gemakkelijk herkennen.
• Het terug optreden van misselijkheid en braakneigingen tijdens de tweede helft van de zwangerschap is abnormaal. Ga in dat geval naar een arts voor een grondige controle naar pre-eclampsie.
• Problemen bij het plassen, een donkere verkleuring van de urine of het plots niet of slechts weinig kunnen plassen, wijst op nierproblemen.
• Een hevige pijn rechts bovenaan in de buik, misselijkheid en braken kunnen op ernstige leverproblemen wijzen.
Sommige aanwijzingen kunnen alleen opgespoord worden mits een regelmatige opvolging door de arts. Om te kunnen weten of de veranderingen enige betekenis hebben, moet de arts wel weten hoe de toestand was bij het begin, en nog liever zelfs vóór de zwangerschap.
• Een verhoogde bloeddruk, vooral na de 20ste zwangerschapsweek, vormt een belangrijke aanwijzing voor pre-eclampsie. Men mag zich echter niet al te fel uitsluitend op de verhoogde bloeddruk concentreren. Een aantal zwangere vrouwen met pre-eclampsie heeft immers géén verhoogde bloeddruk.
• Een groei-achterstand is een aanwijzing van een ernstig probleem. Een groei-achterstand kan herkend worden via een echografie.
• Eiwitten in de urine vormen eveneens een alarmsignaal.
Wanneer er bij een vrouw reeds tekens van pre-eclampsie vastgesteld zijn, kunnen hoofdpijn, misselijkheid, gezichtsstoornissen, enz., op een dreigende aanval van stuipen wijzen. Bij zulke symptomen neemt men bijgevolg best onmiddellijk contact met de arts. Gelukkig zijn stuipen bij zwangerschapsvergiftiging zéér zeldzaam.
Lees ook: Nieuwe test voorspelt pre-eclampsia
Lees ook: Nieuwe test zou pre-eclampsie kunnen voorspellen
Welke symptomen ?
Overzicht van de belangrijkste symptomen bij zwangerschapsvergiftiging
Pre-eclampsie veroorzaakt een aantal klachten die de vrouw zelf kan herkennen. Andere symptomen kunnen echter alleen opgespoord worden via controle door de arts of door bijkomende testen, bv. op bloed en urine.
Herkenbare klachten
• misselijkheid en braken tijdens de tweede helft van de zwangerschap ;
• problemen bij het plassen of plots niet meer kunnen plassen ;
• buikpijn hoog in de buik (in de buurt van de lever en de maag) ;
• een abnormale vochtophoping (oedeem).
Controle door arts
• een abnormaal verhoogde bloeddruk ;
• een groei-achterstand van de baby ;
• eiwitten in de urine (proteïnurie) ;
• teveel urinezuur in het bloed ;
• een abnormale afbraak van rode bloedcellen (hemolyse).
Deze symptomen kunnen zowel afzonderlijk als in wisselende combinaties voorkomen.
Behandeling
• Lichte problemen
Bij een lichte vorm van zwangerschapsvergiftiging, die geen onmiddellijke bedreiging inhoudt voor de moeder en de ontwikkeling van het kind, wordt er doorgaans niet behandeld. Men mag meestal ook thuis blijven. Maar men moet wel zorgvuldig en frequent gecontroleerd worden door een arts omdat de toestand plots kan verslechteren. Klachten zoals frontale hoofdpijn, gezichtsstoornissen, lichtschuwheid, braken, maagklachten of buikpijn kunnen daarop wijzen en zijn dan ook een reden om onmiddellijk een arts te contacteren.
Vrouwen die thuis mogen blijven, doen er ook goed aan om zich door hun arts uitvoerig te laten inlichten waarop zij moeten letten om het erger worden van hun toestand niet te missen. Een belangrijk teken daarbij vormen de bewegingen van de baby.
Controle in het ziekenhuis
Klachten zoals frontale hoofdpijn, gezichtsstoornissen, lichtschuwheid, braken, maagklachten of buikpijn kunnen ook op een verhoogd risico wijzen, onder meer op het loskomen van de moederkoek. Vrouwen met zulke klachten worden doorgaans opgenomen in het ziekenhuis voor een nauwere controle.
• Ernstige pre-eclampsie
Zolang er geen onmiddellijk levensgevaar is voor de moeder of de baby worden de belangrijkste problemen met geneesmiddelen zoveel mogelijk onder controle gebracht. De vrouw krijgt bv. geneesmiddelen tegen de verhoogde bloeddruk. De vochtophoping wordt tegengegaan. Eventueel worden er pijnstillers voorgeschreven. Ondertussen wordt de evolutie van de moeder en de vrucht zeer frequent gecontroleerd. Op die wijze tracht men de symptomen en de ongunstige ontwikkelingen zoveel mogelijk af te remmen en om te buigen tot de best mogelijke omstandigheden voor de ontwikkeling van de vrucht en voor het welzijn van de moeder. Het uiteindelijke doel is de zwangerschap te verlengen tot de voorwaarden voor de geboorte optimaal zijn. Daarbij moet men dus voortdurend een afweging maken tussen de bedreiging van moeder en kind door de pre-eclampsie en de mogelijke voordelen van een langer aangehouden zwangerschap voor het kind.
Wanneer de baby en de moeder ernstig in problemen en zelfs in levensgevaar raken, is een verlossing de enige echte oplossing.
Wanneer de zwangerschap onderbroken en de moederkoek weggenomen wordt, houdt de pre-eclampsie immers nagenoeg onmiddellijk op. De stofwisseling van de vrouw keert daarna vrij snel terug naar de oorspronkelijke toestand van voor de zwangerschap.
Het onderbreken van de zwangerschap houdt uiteraard zware gevolgen in voor de vrucht. Deze beslissing wordt dan ook alleen genomen wanneer er geen andere uitweg meer is. De duurtijd van de zwangerschap, en dus de rijpheid van de baby, is daarbij een belangrijk element.
• De 34ste zwangerschapsweek vormt een oriëntatiepunt. Rond die tijd nadert de zwangerschap haar einde en is de baby reeds voldoende sterk om zonder al te veel hinder een vroegtijdige geboorte te overleven.
• Indien een geboorte onafwendbaar is, streeft men nog naar een uitstel dat voldoende lang is om met geneesmiddelen de longrijping van de vrucht te stimuleren en de vouw naar een ziekenhuis te transporteren dat beschikt over een dienst voor intensieve zorgen aan vroegtijdig geboren kinderen.
Lees ook: Magnesium beste bij zwangerschapsvergiftiging
Preventie
Zwangerschapsvergiftiging is reeds lang gekend en er werden ook reeds allerhande preventieve middelen voorgesteld. Melk drinken, visolie innemen, dagelijks aspirine, zout vermijden of net extra zout innemen, in bed blijven, enz., hebben allemaal het rijtje gepasseerd, maar niets van dit alles heeft echt iets opgeleverd.
Lees ook: Pre-eclampsie : medisch gerichte versie
