Prematuur geboren baby

dossier Ongeveer 7% van alle zwangerschappen resulteert in een vroeggeboorte.
Vroeggeboorte betekent : de geboorte van een baby voor een zwangerschapsduur van 37 weken. Dit komt overeen met een zwangerschapsduur minder dan 259 volle dagen vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie.

Wanneer een zwangerschap voor de 22 zwangerschapsweken afgebroken wordt, spreekt men niet meer over vroeggeboorte, maar over miskraam; deze baby's hebben eigenlijk geen overlevingskansen.
Een vroeggeboorte met een zwangerschapsduur van minder of gelijk aan 30 weken wordt als extreme prematuriteit gedefinieerd.

Het uitzicht van de prematuur geboren baby

• Het eerste opvallende kenmerk van een premature baby is natuurlijk hoe klein hij of zij wel is .Lengte en gewicht zijn afhankelijk van de zwangerschapsduur enerzijds, en van de groei intra-uterien anderzijds. Gedurende de eerste levensdagen zal de baby nog wat gewicht verliezen. Dit is volkomen normaal en het gewichtsverlies mag tot 10% van het geboortegewicht bedragen.
• Opvallend is dat het hoofd van een premature baby er relatief groot uitziet.
• De huid is doorzichtig ; de onderliggende bloedvaten, spieren en vooral ribben zijn heel duidelijk zichtbaar. De huidskleur varieert al naargelang de toestand van de baby (roze, blauw, grauw, geel).
Op de neus zijn bij heel wat baby’s kleine witte stipjes aanwezig ; dit zijn zweetkliertjes die nog niet volgroeid zijn en welke vanzelf verdwijnen.
Sommige baby’s hebben niettegenstaande de vroeggeboorte, reeds een mooie haardos. Wat wel opvallend is bij extreem vroeggeborenen is het laagje fijn donshaar op het lichaam (lanugo) en dit vooral op de schouders, rugje en armpjes.
• Vroeggeborenen zien er veelal slap uit. Dit is te wijten aan het feit dat spieren en zenuwen nog niet volgroeid zijn. Prematuren maken ook veel schokkende bewegingen, dit noemt men ook 'fladderen'.
• Hoe klein ook, de baby is perfect gevormd. Vingertjes en teentjes zijn compleet met de nageltjes aanwezig. De geslachtsorganen zijn volledig gevormd maar nog in een zich verder ontwikkelend stadium. Zo zullen de teelballetjes meestal nog niet volledig ingedaald zijn en zullen de grote schaamlippen de kleine nog niet bedekken. Ook de ontwikkeling van de borstjes (tepel en tepelhof) zijn nog niet voltooid.
• De oortjes zijn week en plooibaar maar de premature baby hoort. Vooral voor zachte geluiden zijn ze zeer gevoelig: zachtjes praten en zingen zijn zeer sterk aan te raden. Intens lawaai echter zal bij de baby een schrikreactie teweegbrengen wat resulteert in een uitslaan van de beide armpjes en een luid schreien.
• De premature baby heeft ook reeds een zuigreflex. Belangrijk is om dit met speciale kleine fopspeentjes te stimuleren. Echt drinken gaat pas vanaf een zwangerschapsleeftijd van 32 weken.

De aanblik van een premature baby kan voor de ouders gedurende de eerste dagen soms een teleurstelling zijn : een gevoel dat ze of onder woorden zullen brengen of zullen verzwijgen. Een goede informatie en een vertrouwensrelatie met de verzorgenden van hun baby is onontbeerlijk.

Mogelijke problemen van de premature baby

Vroeggeborenen hebben vooral te kampen met ademhalingsproblemen en hersenbloedingen en in mindere mate met problemen van de bloedsomloop en van het spijsverteringsstelsel. Deze problemen kunnen restverschijnselen en beperkingen of handicaps veroorzaken en hierdoor een normale ontwikkeling ongunstig beïnvloeden. Er dient echter wel opgemerkt te worden dat niet bij elke prematuur geboren kindje problemen optreden. Bij een normale ontwikkeling zal het kind zich later in weinig of niets van zijn leeftijdsgenoten onderscheiden. Hoe verder de zwangerschap gevorderd is, hoe geringer de kans op problemen en verwikkelingen. Afgezien van congenitale afwijkingen is vroeggeboorte verantwoordelijk voor 75% van de neonatale sterfte.

• Ademhaling
Typische voor premature kinderen is dat ze vlug, oppervlakkig en onregelmatig ademen. De luchtwegen zijn volledig gevormd maar er ontbreekt echter soms surfactant : dit is een stof die een collaps of samenvallen van de longblaasjes gedurende de expiratie (uitademing) voorkomt.
RDS (respiratoiry distress syndrome ) is een aandoening die bij vele prematuurtjes voorkomt. De longen kunnen zich door onvoldoende aanwezigheid van surfactant niet volledig ontplooien wat de zuurstofopname en de CO2 afgifte bemoeilijkt. De baby zal in dit geval extra zuurstof nodig hebben, men zal soms surfactant toedienen en in erge gevallen zal de baby tijdelijk beademd dienen te worden.
Een veel voorkomend fenomeen bij prematuren is de apnoe wat neerkomt op een vergeten van ademhalen. Stimulatie is in dit geval de oplossing.
Om de ademhaling te controleren zal de premature baby verbonden worden met een monitor : hetzij cardio-respiratoir (hartslag en ademhaling worden gemeten), hetzij een apnoemonitor welke elke ademhalingsstop van > 15 of 20 seconden zal detecteren en een alarm laat afgaan.
Om ademhalingsproblemen te verhelpen kan men aan de baby zuurstof toedienen hetzij vrij in de incubator of couveuse, hetzij via een zuurstofkoepel die over het babyhoofdje wordt geplaatst. In extreme gevallen zal constant zuurstof toegediend worden via een tube in de neus welke met een beademingstoestel verbonden is = CPAP of continous positive airway pressure. Wanneer de baby helemaal niet zelfstandig kan ademen wordt hij dus aangesloten aan het beademingstoestel wat dan de ademhalingsfunctie van de baby overneemt.

• Hart
De overgang van foetale naar gewone circulatie kan bij premature baby’s voor problemen zorgen. Zo kan er tijdelijk foetale circulatie blijven bestaan ten gevolge van het niet sluiten van de ductus arteriosus. De behandeling zal zuurstoftherapie zijn, medicatie en eventueel operatie.
Vertraging van het hartritme of bradycardie komt ook vaak voor, vandaar het belang van de cardiorespiratoire monitor. Manuele stimulatie volstaat meestal om het normale hartritme ter herstellen.

Lees ook: Aangeboren hartafwijkingen

• Maag-darmstelsel
Vroeggeborenen hebben een mindere darmperistaltiek dan voldragen kindjes. Daardoor hebben ze onregelmatig ontlasting en vaak een opgezet buikje. Het te vroeg starten met voeding geeft vaak aanleiding tot problemen zoals NEC (necrotiserende enterocolitis). Naargelang de zwangerschapsleeftijd zal totale parenterale voeding (infuus), sondevoeding of voeding met een flesje worden toegediend. Moedermelk kan ook perfect via de sonde of het flesje gegeven worden.

• Lever
De lever van een premature baby is vaak nog zeer onrijp. Hyperbilirubinemie (fysiologische geelzucht) komt dan ook zeer frequent voor. De behandeling bestaat erin om fototherapie (de baby moet onder de 'lamp') toe te passen. Bilirubine is een afbraakproduct van rode bloedcellen welke door de lever uit het bloed wordt verwijderd. Doordat de lever onrijp is wordt dit proces dus ongunstig beïnvloed. De bilirubine wordt in de huid opgenomen ipv via de stoelgang verwijderd te worden. Zodoende wordt het kindje geel.

• Afweer
De afweer tegen allerhande micro-organismen hangt sterk af van de functie van het immunologisch systeem. De premature baby heeft een lagere weerstand voor infecties (o.a. ter hoogte van de longen, in het bloed) wat extra waakzaamheid vereist. Bij het minste infectieteken (vb. koorts) zal dan ook antibioticatherapie gestart worden.

• Temperatuurregulatie
Bij vroeggeborenen vraagt de temperatuurregulatie extra zorg. Deze kindjes hebben een relatief grote huidoppervlakte, weinig vetweefsel en een niet goed functionerend thermoregulerend systeem. Het gevolg is dat deze kindjes sterk afhankelijk zijn van de omgevingstemperatuur. Is deze niet optimaal dan zullen ze zeer snel afkoelen en zelfs onderkoelen. Dit is dan ook de reden waarom baby in een incubator (couveuse) wordt verzorgd, zodat men een temperatuur kan garanderen die perfect aansluit bij de behoefte van het desbetreffende kindje.

De ouders van een premature baby

Beschouwingen

De periode waarin een dreigende vroeggeboorte zich aankondigt brengt meestal een emotionele storm teweeg. Enerzijds is de psychologische voorbereiding op de bevalling nog niet voltooid en anderzijds wordt men geconfronteerd met een grote angst en onzekerheid omtrent de afloop van de zwangerschap en de toestand van de baby. Doorheen alle gevoelens is er nog steeds een gevoel van in blijde, zorgzame verwachting te zijn.
Het voorkomen van vroeggeboorte is in veel gevallen een grote uitdaging, met heel wisselende resultaten. Voor de zwangere is het heel belangrijk om bij elk gevoel van twijfel of onzekerheid de arts te contacteren. Deze raad is vooral ook goud waard voor patiënten die als potentiële risicodraagsters beschouwd worden.
Het belang van goede prenatale controle staat ook hier weer centraal.

Lees ook: Vroeggeboorte of prematuriteit