dossier
Pijn wordt waargenomen op twee niveaus: het perifere niveau (de plek waar het pijn doet) en het centrale niveau (de plaats in de hersenen waar de pijnprikkel ontvangen wordt). Er bestaan dan ook pijnstillers met een perifere werking en pijnstillers met een centrale werking.
De werking van perifere pijnstillers bestaat erin dat ze de pijnprikkel onderdrukken vooraleer die naar de hersenen wordt doorgestuurd. Deze geneesmiddelen blokkeren de productie van pijnhormonen, de prostaglandines, die ons lichaam automatisch aanmaakt op de plek waar het wordt aangevallen. Perifere pijnstillers worden meestal vrij verkocht bij de apotheker. De meest courante zijn acetylsalicylzuur (aspirine), ibuprofen, naproxen en paracetamol.
De centrale pijnstillers sluiten de hersenen (het centrale zenuwstelsel) af voor de binnenkomende pijnprikkel zodat er geen pijn wordt gevoeld. In tegenstelling tot de perifere pijnstillers, die werken op de plaats van de beschadiging, blokkeren de centrale pijnstillers de pijn door de decodeermechanisme in hersenen in slaap te wiegen.
De bekendste centrale pijnstillers, die enkel beschikbaar zijn op doktersvoorschrift, zijn morfine, codeïne en andere opiumderivaten.
Geneesmiddelen die slechts één enkele soort pijnstiller bevatten worden enkelvoudige pijnstillers genoemd. De meest enkelvoudige perifere pijnstillers zijn zonder voorschrift te verkrijgen.
Als verschillende pijnstillers gemengd worden (meestal een perifere met een centrale) spreken we van samengestelde pijnstillers met “dubbele werking”. Alle samengestelde pijnstillers zijn op doktersvoorschrift. Sommige pijnstillers bevatten ook cafeïne, maar over de doeltreffendheid van cafeïne in pijnstillers zijn de specialisten het nog niet eens.
De pijnspecialisten van de wereldgezondheidsorganisatie (WGO) hebben richtlijnen uitgewerkt in verband met het type pijn en de beste pijnstiller voor dit type. Ze hebben daarvoor een schaal opgesteld die pijn in 3 niveaus verdeelt en voor elk niveau hebben ze een voorkeur van pijnstiller aangeduid:
Deze drie niveaus kunnen als universele schaal gebruikt worden bij volwassenen.
Lees ook: Het doelmatig gebruik van geneesmiddelen bij de behandeling van pijn
|
Niveau |
Beschrijving |
Medicatie |
|
Niveau 1: “lichte tot matige pijn" |
Alledaagse vormen van pijn: hoofdpijn, rugpijn, tandpijn,… |
Perifere pijnstillers die slechts één type wan werkzame stof bevatten (vrij verkocht) |
|
Niveau 2: “matige pijn" |
Dezelfde pijnen, maar intenser of postoperatieve pijnen: felle tandpijn, lumbago, migraine…
|
Pijnstillers met dubbele werking: perifeer + centraal (op doktersvoorschrift) |
|
Niveau 2: "felle pijn” |
Dit zijn “extreme” pijnen, die vaak verband houden met problemen die in het ziekenhuis verzorgd worden (kanker…)
|
Centrale pijnstillers met sterke werking (zoals morfine |
Voorkomen is beter dan genezen, zo zegt het spreekwoord. Veel kleine pijntjes en veel groot leed uit het dagelijks leven kunnen worden vermeden door goede levensgewoonten. Voeding, lichaamsbeweging, slaap, rust… zijn gemakkelijk toe te passen preventieve remedies. Denk daaraan!
Een beter aangepaste voeding
We zijn wat we eten. Elke cel haalt uit ons voedsel wat ze nodig heeft. Het lichaam verwijdert al wat het niet nodig heeft. Het behoud van dit evenwicht is essentieel voor onze gezondheid. Als we pijn krijgen, kan dat betekenen dat het evenwicht verbroken is. Door overdaad of door een tekort.
Enkele voorbeelden:
• Nierstenen
• Hoofdpijn door te veel vitamine A
• Aderverkalking door een te hoog cholesterolgehalte
• Darmkrampen door te snelle peristaltieken bij darmontsteking
• Spierkrampen door een gebrek aan kalium
• Irritatie tengevolge van spijsverteringsproblemen na het eten van slecht verdragen voedsel
• Enz.
Tegen sommige van deze pijnen helpen zelfs de krachtigste geneesmiddelen niet, terwijl ze zouden kunnen verdwijnen door gewoon de voedingsgewoonten te veranderen.
Een harmonieuze ademhaling
Wie al een bevalling meegemaakt heeft, weet dat een korte en snelle ademhaling het gevoel van pijn kan verzachten. In andere omstandigheden kan ook een trage en diepe ademhaling een ontspannende werking geven. Het is een kwestie van dosering van gassen in het bloed. Maak echter geen misbruik van deze techniek, want langdurig kort ademen kan tot een euforisch gevoel leiden waardoor de patiënt elke binding met de realiteit verliest en soms zelfs het bewustzijn verliest (hyperventilatiesyndroom). Men kan beter een arts raadplegen die vertrouwd is met deze praktijken.
Lees ook: Wat zijn de symptomen van hyperventilatie en wat kan je doen?
Kleine, maar nuttige gebaren
• Oppervlakkige brandwonden: houd de verbrande plekken gedurende meerdere minuten onder koud stromend water. Zo breiden de brandwonden zich niet verder uit naar de diepere weefsels.
• Pijnlijke of vermoeide ogen: draag een beschermende bril als u op de computer werkt of televisie kijkt. Bescherm uw ogen tegen de zon als ze gevoelig zijn.
• Acute pijn: zoek de koude op die een verdovend effect heeft.
Verwaarloos nooit de signaalfunctie van pijn. Het is vaak een kostbaar teken dat wijst op een ziekte of een mechanisch probleem. Als u opeens rugpijn heeft, herinner u dan wat u de vorige uren of dagen gedaan heeft. Ongewone gebaren of inspanningen kunnen de oorzaak zijn en een warm bad of een ontspannende massage kunnen verlichting brengen.
Lees ook: Beeldschermwerk en oogklachten
Herstellende slaap en rust
Tijdens de slaap werkt ons lichaam. Het concentreert alle beschikbare energie aan het onderhoud van de cellen, de eliminatie van toxines en afvalstoffen, de zuivering van het bloed, de bevoorrading van de hersenen, enz. 'Ergens een nachtje over slapen' luidt het gezegde, en dat is niet voor niets. Terwijl we slapen herladen lichaam en geest hun batterijen om de inspanningen van de volgende dag beter aan te kunnen.
Slaap (of rust) is altijd nuttig bij eender welke pijn. Het ontspant de spieren, laat het spijsverteringsstelsel rusten, kalmeert de zenuwen. Rusten en zijn slaap verzorgen betekent de kans op het verschijnen van pijn beperken en de intensiteit ervan verzachten als ze opduikt.
 |
 |
