Het Meckel divertikel: een embryonaal overblijfsel in de dunne darm

dossier Een Meckel divertikel is een veel voorkomende aangeboren uitstulping van de wand of appendix van de dunne darm. Ongeveer twee à drie procent van de kinderen wordt geboren met een Meckel divertikel. Het komt bijna twee keer meer voor bij jongens dan bij meisjes.

Een Meckel divertikel wordt zelden bij de geboorte ontdekt omdat er aan de buitenkant niets te zien is en het meestal ook geen klachten geeft. Het is pas als er klachten ontstaan dat het wordt opgespoord. Soms wordt het bij toeval ontdekt naar aanleiding van een buikoperatie die om een andere reden wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld bij een blindedarmontsteking (appendicitis). Maar de meeste mensen zullen er nooit iets van merken.

Hoe ontstaat een Meckel divertikel?

pint-darm-divert-meckel-12-16.jpg
Een Meckel divertikel is een overblijfsel van de embryonale situatie waarbij er een verbinding bestaat tussen de darm en de navelstreng. Normaal verdwijnt deze verbinding volledig in de derde maand van de zwangerschap. Maar soms blijft er een restje bestaan waardoor er een uitstulping van de dunne darm ontstaat . De uitstulping is ongeveer 5 centimeter lang en zit soms vast aan de binnenkant van de navel.

Hoe en waarom die gebeurt, is niet bekend. Er bestaat geen verband met bepaalde problemen tijdens de zwangerschap en evenmin met andere aangeboren afwijkingen. Het is ook niet bekend of er een erfelijke oorzaak aan de basis ligt.

Welke klachten veroorzaakt een Meckel divertikel?

In de meeste gevallen geeft een Meckel divertikel geen klachten en merkt u er nooit iets van.
Klachten ontstaan pas als het divertikel begint te bloeden, als het de dunne darm blokkeert of ontstoken raakt. Die complicaties treden meestal voor de leeftijd van 15 jaar op.
Vaak worden die complicaties niet direct herkend omdat de klachten sterk lijken op een blindedarmontsteking (appendicitis). Het is dan ook gebruikelijk om tijdens een operatie in het geval van een niet duidelijk ontstoken appendix altijd te controleren of er een Meckel divertikel aanwezig is.

Bloeding
Het Merckel divertikel bestaat grotendeels uit maagslijmvlies. Soms scheidt dit zuur af, waardoor kleine zweertjes kunnen ontstaan aan de binnenkant van de dunne darm. Hierdoor kan de dunne darm beginnen bloeden.
Een bloeding is de meest voorkomende complicatie bij een Meckel divertikel. Dit gebeurt meestal bij kinderen jonger dan twee jaar.
Een bloeding wordt meestal opgemerkt doordat er regelmatig bloed bij de ontlasting zit. Ook kan de ontlasting zwart van kleur zijn. Heel soms gaat dit gepaard met buikpijn, maar meestal niet.

Darmafsluiting (ileus)
Het Meckel divertikel kan, samen met een gedeelte van de dunne darm, in de dunne of de dikke darm zakken. Men spreekt dan van een darm-invaginatie. Of het divertikel kan samen met een stuk dunne darm of de verbinding naar de navel verstrengelen. Waardoor de dunne darm gedraaid of in de knoop raakt. Dit noemt men ook een volvulus.
In beide gevallen kan de dunne darm afgesloten worden, waardoor de ontlasting geblokkeerd wordt. Zo'n darmafsluiting wordt ook ileus genoemd.

Dit veroorzaakt hevige klachten zoals plotseling veel braken, een opgezette buik, hevige buikpijn, krampen, een ziek gevoel en soms bloedverlies via de anus.
Doordat de dunne darm gedraaid of in de knoop zit, wordt de bloedtoevoer naar een deel van de darm afgesloten, waardoor het afgeknelde deel kan afsterven (darminfarct).
Een darmafsluiting is dan ook een ernstige complicatie waarvoor u zo snel mogelijk geopereerd moet worden.

Ontsteking (diverticulitis)
Het Meckel divertikel kan ook ontstoken raken (diverticulitis). Zo'n ontsteking gaat gepaard met klachten die sterk lijken op een blindedarmontsteking (appendicitis): plotse hevige pijn rechtsonder in de buik, algemeen ziektegevoel, verminderde eetlust, koorts en misselijkheid.
Als de ontsteking niet op tijd wordt ontdekt en behandeld, kan het divertikel openbarsten en ontstaat een darmperforatie. Hierdoor komt er ontlasting in de buikholte komt en ontstaat een buikvliesontsteking (peritonitis).

Lees ook: Buikvliesontsteking of peritonitis

Ook dit is een ernstige, zelfs levensbedreigende complicatie waarvoor u zo snel mogelijk geopereerd moet worden.

Diagnose: hoe wordt een Meckel divertikel ontdekt?

anatom-darm-meckel-12-16.jpg
Alleen wanneer het Meckel divertikel klachten veroorzaakt, zal er onderzoek gedaan worden. De diagnose is lastig te stellen, onder meer omdat de klachten, zoals erge buikpijn, sterk lijken op andere aandoeningen, zoals bijvoorbeeld een appendicitis. Vaak wordt pas tijdens een (kijk)operatie de definitieve diagnose gesteld.
Met klassieke onderzoeken, zoals een bloedonderzoek, een röntgenonderzoek of CT-scans, is het divertikel meestal niet op te sporen.

Endoscopisch onderzoek
Tot voor kort was de dunne darm moeilijk te onderzoeken via een endoscoop. Maar tegenwoordig zijn technieken ontwikkeld waarmee dit wel kan. Deze technieken zijn echter niet in alle ziekenhuizen beschikbaar.
- Videocapsule-endoscopie (VCE) is een bijzondere vorm van endoscopie waarmee de arts de binnenkant van de dunne darm kan bekijken. Het onderzoek gebeurt met behulp van een hele kleine camera die in een capsule is ingebouwd. U slikt de draadloze videocapsule door en de camera maakt twee keer per seconde een afbeelding. Via de normale bewegingen (peristaltiek) gaat de capsule door uw hele maagdarmkanaal heen. Meestal verlaat de videocapsule binnen 24-48 uur uw lichaam met de ontlasting.
- Ballon-endoscopie: de arts brengt de endoscoop in via de anus of de mond. In de dunne darm zet de endoscoop zich vast met behulp van een ballonnetje. De endoscoop beweegt vervolgens ‘vanzelf’ door de dunne darm, vanwege de knijpbewegingen van de dunne darm. De arts kan op die manier de hele dunne darm goed bekijken.

• Bij een vermoeden van een Meckel divertikel kan de arts ook een maagslijmvliesscintigrafie laten uitvoeren. Bij dit onderzoek wordt een licht radioactieve stof in een bloedvat van de arm ingespoten. De radioactieve stoffen laten zien op welke plekken in uw lichaam maagslijmvlies buiten de maag zit. Vervolgens worden foto's gemaakt met een speciale camera die de radioactieve stof zichtbaar maakt. Daardoor kan het divertikel opgespoord worden.

• Soms wordt een Meckel divertikel bij toeval ontdekt tijdens een buikoperatie (bijvoorbeeld bij een appendicitis). Dan zal de chirurg meestal besluiten om de uitstulping preventief te verwijderen om complicaties in de toekomst te voorkomen.

Hoe wordt een Meckel divertikel behandeld?

Als u geen last hebt van een Meckel divertikel is een behandeling niet nodig.
• Als het divertikel bij toeval wordt ontdekt tijdens een andere buikoperatie zal de chirurg het divertikel meestal preventief verwijderen om complicaties in de toekomst te voorkomen.

• Als een bloeding, een ontsteking, een darmafsluiting of een darmperforatie ontstaat, is meestal een spoedoperatie nodig waarbij het Meckel divertikel wordt verwijderd, samen met een eventueel beschadigd stuk darm.
Meestal kan dat via een kijkoperatie (laparoscopie), maar soms is een gewone buikoperatie (laparotomie) nodig. De methode is onder andere afhankelijk van de ernst en de aard van de complicaties.

Lees ook: Zenker divertikel

Lees ook: Diverticulose en diverticulitis: Zijn divertikels van de darm gevaarlijk?

Bronnen:
https://www.mlds.nl/ziekten/meckel-divertikel
http://www.gosh.nhs.uk/medical-information-0/search-medical-conditions/meckels-diverticulum


Laatst bijgewerkt: mei 2017

Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.

eenvoudig terug uit te schrijven
Wij verwerken jouw persoonsgegevens conform het Privacy-beleid van Roularta Media Group NV.
volgopfacebook

volgopinstagram