dossier
Peritonitis is een ontsteking van de buikholte en van het buikvlies (peritoneum) die meestal veroorzaakt wordt door een infectie met schimmels of bacteriën die zich in de buikholte verspreiden. Een buikvliesontsteking is een ernstige aandoening die een dringende ziekenhuisopname vereist. Indien niet snel behandeld kan peritonitis levensbedreigend zijn.
Het buikvlies of peritoneum is een dun, doorschijnend vlies gevuld met vocht dat de binnenkant van de buikholte en de buitenkant van de daarin gelegen organen (maag, dunne darm, een deel van de dikke darm, lever, milt...) afdekt en ondersteunt. Het buikvlies heeft een aanzienlijk oppervlak, bij een volwassene ongeveer 2 vierkante meter.
De buikholte is normaal steriel. Als er een infectie plaatsvindt of door beschadiging van een orgaan een prikkelende stof binnen het peritoneum vrijkomt, zoals maagsap, darminhoud, gal of bloed, kan er een ontstekingsreactie van het buikvlies ontstaan.
Peritonitis wordt meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie die zich verspreidt vanuit een ander orgaan in de buikholte. Maar het kan ook spontaan in de buikholte zelf ontstaan. Soms kan een buikvliesontsteking ontstaan zonder dat er sprake is van een (bacteriële) infectie.
• Een buikvliesontsteking kan ontstaan na een gaatje (perforatie) in de maag, darm, galblaas of blindedarm (appendix) waardoor bacteriën in de buikholte terechtkomen.
• Bij vrouwen is een ontsteking van de eileiders (salpingitis) of een bekkenontsteking (PID) een veel voorkomende oorzaak van peritonitis. Dit kan een gevolg zijn van een seksueel overdraagbare aandoening zoals gonorroe of chlamydia.
Lees ook: Pijn in de onderbuik door een eileiderontsteking (salpingitis) of bekkenontsteking (PID)
• Een buikoperatie aan de galblaas, urineleider, urineblaas of de darmen waarbij bacteriën naar de buikholte weglekken. Dat kan soms ook gebeuren bij een endoscopisch onderzoek van de darm (colonoscopie) of een kijkoperatie van de buik (laparotomie).
• Ook na een keizersnede kan een buikvliesontsteking ontstaan.
• Een darminfarct door een bloedklonter in de darm(slag)ader (mesenteriale trombose)
• Een scheur in een orgaan zoals de lever, de milt, de blaas... door een ongeval of een messteek.
• Peritoneale nierdialyse (een bepaalde vorm van bij nierinsufficiëntie) waarbij plastic afvoerbuisjes in de buikholte worden geplaatst, waardoor bacteriën in de buikholte kunnen komen.
• Een buikvliesontsteking kan ook ontstaan als complicatie van een onbehandelde infectie door buiktyfus waarbij een darmbloeding of -perforatie optreedt.
• Peritoneale tuberculose is een zeldzame vorm van buikvliesontsteking door een besmetting met het tubeculosebacterie.
• Een spontane of primaire bacteriële peritonitis is meestal een gevolg van vochtophoping in de buik (ascites) bij mensen met portale hypertensie door levercirrose of een andere chronische leverziekte zoals hepatitis. Spontane bacteriële peritonitis is de meest voorkomende infectie bij patiënten met cirrose: ongeveer een derde van cirrosepatiënten zou vroeg of laat een peritonitis krijgen.
Ook bij hartfalen kan zich vocht ophopen in de buikholte (ascites) en peritonitis ontstaan.
Bij kinderen met nefrose of nefrotisch syndroom (een chronische aandoening waarbij de nierfilter minder goed werkt) en bij kinderen met systemische lupus erythematosus (SLE) kan eveneens een spontane peritonitis ontstaan door vochtophoping in de buik.
• Peritonitis kan soms een gevolg zijn van irritatie van buikorganen zonder enige vorm van infectie. Ontsteking van de alvleesklier (acute pancreatitis) of de galblaas (cholecystitis) of een ontstoken divertikel in de dikke darm (diverticulitis), kunnen bijvoorbeeld peritonitis veroorzaken.
Ook de talkpoeder of het zetmeel op chirurgische handschoenen kan zonder infectie ontsteking van het buikvlies veroorzaken.
• Er bestaat ook een kwaadaardige vorm van buikvliesontsteking door een naar het buikvlies uitgezaaide kanker (peritonitis carcinomatosa).
• Er kunnen röntgenfoto's gemaakt worden om een perforatie op te sporen. Tegenwoordig wordt ook ultrageluid en een CT-scan uitgevoerd waarmee ook kleine gaatjes te zien zijn.
• Soms wordt met een naald vocht uit de buikholte opgezogen (paracentesis), om de verantwoordelijke ziektekiemen te kunnen opsporen.
• Een bloed- en urinetest om bacteriën op te sporen.
• Er worden meestal onmiddellijk meerdere antibiotica toegediend, meestal intraveneus (direct in de aders).
Indien de oorzaak een peritoneale dialyse is, kunnen de antibiotica rechtstreeks in het buikvlies worden geïnjecteerd.
• Indien nodig wordt via de neus een slang in de maag of darm gebracht om vocht en gas af te voeren.
• Daarnaast kunnen intraveneus vocht en elektrolyten worden toegediend om uitdroging en shock tegen te gaan.
• Vaak zal een spoedoperatie worden uitgevoerd om het aangetaste weefsel te verwijderen en om de onderliggende oorzaak (bijvoorbeeld een appendicitis, een perforatie van de darm of de maag) aan te pakken.
• Bij een ontsteking van de alvleesklier (acute pancreatitis) of PID bij vrouwen en bij spontane peritonitis, wordt meestal geen spoedoperatie uitgevoerd.
• Bij een spontane peritonitis bij mensen met levercirrose, zullen meestal preventief antibiotica worden gegeven om herhaling te voorkomen.
Bronnen:
www.nhs.uk/Conditions/Peritonitis
www.mayoclinic.org/diseases-conditions
 |
 |
mammo-21-8.jpg)
