Afantasie: wanneer je geen mentale plaatjes kan zien
dossier
Wat als je helemaal geen beelden kunt oproepen bij het denken aan bijvoorbeeld een paradijselijk strand en je je zelfs het gezicht van een geliefde niet voor de geest kunt halen? Dan heb je waarschijnlijk afantasie, een aandoening waar pas de laatste jaren aandacht voor is. Een nieuwe Amerikaanse studie biedt boeiende inzichten over de precieze kenmerken van afantasie.
Lees ook: Hunker naar sociaal contact gelijkaardig aan honger
Wel fantasie
Meestal hebben afantasten heel weinig last van de aandoening en dikwijls zijn ze er zich helemaal niet van bewust. Mensen met afantasie hebben, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, geen gebrek aan fantasie. Zo had de Amerikaanse animator Glen Keane afantasie, maar dat hield hem niet tegen om onder meer het Disney-personage van Ariël, De Kleine Zeemeermin, vorm te geven. Wel maakt de aandoening het voor afantasten vaak extra zwaar om het overlijden van een dierbare te verwerken, omdat ze geen beelden kunnen koppelen aan hun herinneringen van die persoon.
Verschil met ruimtelijk geheugen
Om een beter beeld te krijgen van de kenmerken van afantasie, zetten onderzoekers van de Amerikaanse Universiteit van Chicago recent een experiment op met 61 afantasten en 52 mensen zonder de aandoening. Ze lieten hen allemaal foto’s van drie verschillende kamers zien, en vroegen om die na te tekenen, een keer uit het hoofd en een keer met de foto erbij.
Geen valse herinneringen
Interessant was ook dat afantasten minder fouten maakten in hun tekeningen, omdat ze geen last hebben van ‘valse herinneringen’. Mensen zonder de aandoening plaatsten geregeld voorwerpen die niet op de foto’s stonden toch in de kamer, bijvoorbeeld een piano. Waarschijnlijk raakten ze in de war door visuele herinneringen aan andere kamers. Omdat afantasten hun gebrek aan inbeeldingsvermogen deels compenseren met andere mentale strategieën, konden ze de taak uitvoeren met minder onjuistheden.
Lees ook: Wat doet liefde met onze hersenen?