Blaasontsteking (cystitis): symptomen, oorzaken en behandeling
In dit artikel
Blaasontsteking (cystitis): symptomen, oorzaken en behandeling
dossier
Een branderig gevoel bij het plassen, constante aandrang en pijn in de onderbuik: het zijn typische klachten van een blaasontsteking, ook wel cystitis genoemd. Vooral vrouwen krijgen ermee te maken — soms meerdere keren per jaar. Maar wat veroorzaakt zo’n urineweginfectie precies? Hoe weet je of het om een gewone blaasontsteking gaat of om een ernstiger probleem zoals een nierbekkenontsteking?
Lees ook: Hoe herken je een nierbekkenontsteking en wat kan je doen?
Wat is een blaasontsteking (cystitis)?
© Getty Images / cystitis of blaasontsteking
Een blaasontsteking, ook wel cystitis genoemd, is een veelvoorkomende vorm van een urineweginfectie (UWI). Ze ontstaat wanneer bacteriën de blaas binnendringen en daar een ontsteking veroorzaken. Vooral vrouwen worden getroffen: ongeveer de helft van alle vrouwen krijgt minstens één keer in haar leven te maken met een symptomatische blaasontsteking. Slechts de helft daarvan raadpleegt een arts.
In de medische praktijk verwijst de term cystitis vaak naar een ongecompliceerde urineweginfectie bij een gezonde, volwassen, niet-zwangere vrouw, zonder andere medische aandoeningen of afwijkingen aan de urinewegen. Er zijn geen verhoogde risico’s op opstijgende infecties, zoals nierbekkenontsteking. Ook is er geen sprake van een terugkerende infectie binnen drie maanden.
Bij 3 tot 5% van de vrouwen treden meerdere infecties per jaar op. De kans op blaasontstekingen neemt toe met de leeftijd.
Lees ook: Waarom en hoe moet je je blaas volledig leegplassen?
Gecompliceerde urineweginfectie
Men spreekt van een gecompliceerde urineweginfectie als:
- de infectie opstijgt naar de nieren (pyelonefritis)
- er sprake is van risicofactoren (zwangerschap, katheter, nierstenen, afwijkingen aan de urinewegen)
- de patiënt een man, kind of hoogbejaarde is
- de infectie voorkomt bij iemand met een verzwakt immuunsysteem
|
Symptomen van een blaasontsteking
Typische symptomen van een blaasontsteking zijn:
- Pijn of branderig gevoel bij het plassen (dysurie)
- Krampachtige pijn tijdens urinelozing (strangurie)
- Vaker moeten plassen, ook ’s nachts
- Aandrang om te plassen, soms met weinig urine
- Drukkend of pijnlijk gevoel in de onderbuik, net boven het schaambeen
De klachten beginnen meestal plots. Als de symptomen zich langzaam ontwikkelen of langer dan vijf dagen aanhouden, kan het eerder gaan om een urethritis (ontsteking van de urinebuis), vaak veroorzaakt door seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia of gonorroe.
Vaginale klachten zoals jeuk, irritatie of abnormale afscheiding wijzen eerder op een vaginale infectie. Omdat de symptomen vaak overlappen, zal een arts altijd informeren naar eventuele vaginale veranderingen.
Wanneer er bijkomend sprake is van koorts, pijn in de flank (zij of onderrug) en een algemeen ziek gevoel, is de kans groot dat het om een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) gaat. Dat vereist snelle medische behandeling.
Lees ook: SOA van A tot Z
Lees ook: Vaginale infecties
Oorzaak van een blaasontsteking
De meeste blaasontstekingen worden veroorzaakt door bacteriën uit de eigen darmflora, vooral Escherichia coli (E. coli). Deze bacteriën migreren vanuit de anus via de urethra naar de blaas, waar ze een ontsteking kunnen veroorzaken.
Andere mogelijke verwekkers zijn Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis en andere enterobacteriën.
Risicofactoren die een blaasontsteking in de hand werken:
- Geslachtsgemeenschap
- Gebruik van een diafragma of zaaddodende middelen (spermiciden)
- Urinekatheter of vreemd voorwerp in de blaas
- Nierstenen
- Verminderde vaginale flora door menopauze (atrofie)
- Antibioticagebruik in de voorbije 2 tot 4 weken
Lees ook: Hoe vaak zou je moeten plassen per dag?
Diagnose van een blaasontsteking
De arts stelt de diagnose op basis van de symptomen en een klinisch onderzoek, waarbij ook de temperatuur en eventuele druk- of kloppijn aan de flanken wordt gecontroleerd.
Een urinestaal wordt meestal geanalyseerd met een urinestrip (dipstick) of naar het labo gestuurd om de aanwezigheid van bacteriën en witte bloedcellen aan te tonen. Indien nodig worden ook seksueel overdraagbare aandoeningen uitgesloten.
Lees ook: Plasdrang: is het ongezond om urine op te houden?
Behandeling van een blaasontsteking
Een ongecompliceerde blaasontsteking is meestal een goedaardige aandoening die in 30 tot 40% van de gevallen spontaan geneest binnen drie dagen.
- Voldoende drinken wordt vaak aangeraden, maar er is weinig bewijs dat dit de genezing versnelt.
- Cranberrysap wordt vaak gebruikt, maar de wetenschappelijke bewijzen voor de effectiviteit zijn beperkt.
Antibiotica
Volgens de aanbevelingen van de WVVH (Wetenschappelijke Vereniging voor Vlaamse Huisartsen) wordt bij een ongecompliceerde UWI gekozen voor een korte antibioticakuur van 3 dagen, met:
- Nitrofurantoïne
- Trimethoprim
- Fluoroquinolonen (zoals ciprofloxacine) zijn gereserveerd voor gecompliceerde infecties, vanwege risico op resistentie en bijwerkingen.
Blaasontsteking voorkomen
Om een blaasontsteking of terugkerende infectie te voorkomen, worden volgende adviezen gegeven:
- Regelmatig en volledig plassen
- Plassen na geslachtsgemeenschap
- Gebruik van zaaddodende middelen vermijden
- Bij terugkerende infecties: preventieve antibiotica na seksueel contact of in lage dosering gedurende enkele maanden
Lees ook: 10 dingen die je moet weten over een blaasontsteking
Wanneer naar de dokter bij een blaasontsteking?
Raadpleeg je huisarts:
- bij koorts of pijn in de zij
- als de klachten langer dan 5 dagen aanhouden
- bij vermoeden van een SOA
- als je zwanger bent
- als je vaak blaasontstekingen hebt
Lees ook: Een blaasontsteking: wanneer naar de arts?
Bronnen:
https://www.domusmedica.be
https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be
https://kce.fgov.be
Laatst bijgewerkt: juni 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.