SOA van A tot Z

dossier

1. Aids

Aids is de best gekende SOA. Ze wordt veroorzaakt door een virus, het human immunodeficiency virus (HIV) dat het afweersysteem ondermijnt. Daardoor kan je lichaam zich steeds minder goed verweren tegen allerlei ziektes. Iemand die geïnfecteerd is met hiv, wordt seropositief genoemd. Onmiddellijk na de infectie treden griepachtige verschijnselen op die spontaan verdwijnen. Na gemiddeld 10 jaar verschijnen de eerste tekenen van Aids: vermoeidheid, diarree, luchtweginfecties, blijvende koorts, gewichtsverlies en allerhande infecties en kankergezwellen. Het Aidsstadium kan jaren duren maar leidt uiteindelijk tot de dood. Met de huidige geneesmiddelencocktails kan de ziekte wel worden uitgesteld en afgeremd, maar genezing is nog niet mogelijk.

Een bloedtest kan aantonen of je een hiv-infectie hebt. Er wordt dan gekeken of er antistoffen tegen hiv in je bloed zitten. Het lichaam maakt deze antistoffen binnen drie tot zes maanden nadat je het virus hebt opgelopen. Drie maanden na het laatste risicocontact kan de antistoffentest(hivtest) met voldoende zekerheid aantonen dat je niet besmet werd.
Als je een groot risico gelopen hebt, laat je je testen na drie maanden en laat je je best hertesten na zes maanden. Er bestaat immers een heel kleine kans dat je lichaam uitzonderlijk traag antistoffen aanmaakt. Aangewezen is om samen met je arts te bespreken of het risico dat je nam groot of klein was.

Hiv wordt overgedragen via onveilig seksueel contact, maar ook via bloedbloedcontact en tijdens de zwangerschap of de geboorte. Ook na de bevalling is er een risico door het geven van borstvoeding.

2. Chlamydia

Chlamydia is momenteel de meest voorkomende SOA in Westerse landen. Ze wordt veroorzaakt door een micro-organisme dat het midden houdt tussen een bacterie en een virus. In veel gevallen zijn er helemaal geen of nauwelijks symptomen, maar men kan de ziekte wel doorgeven. Als er klachten zijn uiten ze zich bij vrouwen in een helder, waterig vaginaal verlies, pijn bij het plassen, pijn in de onderbuik, tussentijds bloedverlies en pijn bij het vrijen. Bij een man gaat het om wat waterig verlies uit de penis ‘s morgens ("ochtenddruppel"), pijn bij het plassen en bij de stoelgang.

• Een chlamydia-infectie kan opstijgen naar de eileiders. Er ontstaat dan een eileiderontsteking, die zich kan uitbreiden naar de buikholte. Dit heet P.I.D. (Pelvic Inflamatory Disease: ontsteking in het bekkengebied). Een eileiderontsteking kan gepaard gaan met koorts en pijn in de onderbuik. Door een snelle en goede behandeling (antibiotica en bedrust) kan een eileiderontsteking volledig genezen. Een eileiderontsteking die niet of te laat wordt behandeld, veroorzaakt littekens in de eileiders. Hierdoor kan de eileider verstopt raken. Dit kan leiden tot onvruchtbaarheid of buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
• Bij een zwangerschap kan de baby besmet raken tijdens de bevalling, wat ernstige oog- en longinfecties kan veroorzaken.
• Bij mannen kunnen de bacteriën via de zaadleiders terechtkomen in de prostaat en de bijbal. Dit leidt in een enkel geval tot een bijbalontsteking. Dat geeft heftige pijn in de balzak, soms uitstralend naar de lies. Dat kan een gevoel van zwelling in de balzak veroorzaken. Een ontsteking van de bijbal kan een ontsteking van de bal zelf tot gevolg hebben. Ook dit veroorzaakt zwelling en pijn. Een ontsteking van de prostaat kan gepaard gaan met koorts, moeilijk plassen en pijn in en rond de geslachtsorganen. De ontstekingen worden behandeld met medicijnen (antibiotica).

Lees ook: Ontsteking van de prostaat: symptomen en behandeling van prostatitis

Lees ook: Pijn in de onderbuik door een eileiderontsteking (salpingitis) of bekkenontsteking (PID)

Vermits chlamydia vaak totaal onopgemerkt verloopt, gaan er steeds meer stemmen op om seksueel actieve jonge vrouwen systematisch en regelmatig te testen op een eventuele besmetting.

3. Hepatitis B

Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B virus en wordt naast seksueel contact, soms overgedragen door bloed-bloed contact (bijtwonden, besmette naalden…). Het is een zeer besmettelijke aandoening.
Meestal zijn er geen klachten. Sommigen hebben last van abnormale vermoeidheid, koorts, braken en diarree. Na verloop van tijd wordt het wit van de ogen geel (vandaar ook de populaire naam 'geelzucht'), kleurt de urine donker en de stoelgang bleek.
Er bestaan geen geneesmiddelen tegen Hepatitis B, maar besmetting kan worden voorkomen door een vaccin dat gratis ter beschikking wordt gesteld voor de vaccinatie van baby's en kinderen van 11-12 jaar.
Hepatitis B is een zeer ernstige aandoening. Zowat 5 à 10% van de besmetten blijven levenslang met het virus zitten, wat op termijn tot leverkanker kan leiden. Ze blijven ook besmettelijk en kunnen het virus doorgeven aan anderen.

Lees ook: Hepatitis: verschillende soorten

4. Genitale herpes

Genitale herpes is een erg besmettelijke SOA die veroorzaakt wordt door een Herpesvirus (Herpes simplex virus type 2) dat wordt overgedragen via geslachtsgemeenschap of orale seks.
De 'koortslip' (herpes labialis) wordt veroorzaakt door een ander type herpesvirus (Herpes simplex virus type 1). Via orale seks kan het 'koortslipvirus' worden overgedragen op de geslachtsdelen en daar herpes genitalis veroorzaken. Andersom kan je op deze manier ook herpes genitalis overdragen op de mond.

Lees ook: Herpes Genitalis

De ziekte uit zich in jeuk en tintelingen, gevolgd door blaasjes en korstjes op de penis, vagina, mond of aars (afhankelijk van de manier waarop gevreeën werd). Andere mogelijke klachten zijn opgezette, pijnlijke lymfeklieren, overgevoeligheid van de liesstreek, een branderige, schrijnende pijn bij het plassen, soms afscheiding uit de vagina, hoofdpijn en spierpijn (tijdens een eerste aanval).

De infectie duurt enkele weken en verdwijnt dan spontaan maar blijft sluimerend aanwezig in het lichaam. Ze kan weer opflakkeren wanneer de weerstand daalt door vermoeidheid, ziekte, enz.
Herpes is pijnlijk en vervelend, maar niet echt gevaarlijk. Tenzij bij zwangere vrouwen: indien er een opstoot is op het ogenblik van de bevalling, kan het kind ernstige letsels oplopen. Daarom wordt in zo'n geval meestal een keizerssnede toegepast, in combinatie met speciale geneesmiddelen.

5. Schaamluizen

Schaamluis is een vervelende, maar ongevaarlijke aandoening. Schaamluis kun je oplopen via seksueel contact, maar ook door gezamenlijk gebruik van kleding, slaapzakken of dicht tegen elkaar aan liggen.
Het gaat om een parasiet die zich voedt met bloed en zich bij voorkeur nestelt in schaamhaar. Maar soms ook in het okselhaar, borsthaar of haar op de dijen of rondom de navel, zelfs in wimpers en wenkbrauwen. Ze veroorzaken hevige jeuk. Ze laten rode of bruine ontlasting vallen. Deze plekjes zijn te zien in het ondergoed. De huid kan rood en geïrriteerd raken. Krabben tegen de jeuk helpt niet. Bovendien kan krabben infecties tot gevolg hebben.
Schaamluis kan alleen met een speciaal antiluizenproduct behandeld worden. Was de kleren die je vóór de behandeling aan had op minimaal 60°. Was ook het beddengoed, zodat de eitjes doodgaan. Laat matras en kussen luchten.

Lees ook: Terug naar school: let op hoofdluizen

Lees ook: Wat is schurft (scabiës): symptomen en behandeling

6. Gonorrhee

Gonorrhee (druiper) wordt veroorzaakt door een bacterie (Neisseria gonorrhoeae), maar komt vandaag veel minder voor.
Er zijn meestal geen klachten, in sommige gevallen bemerkt men een groen-geel etterig verlies uit vagina en penis. Plassen kan pijnlijk zijn. Onbehandeld breidt de infectie uit tot in het kleine bekken en kan ze oorzaak zijn van onvruchtbaarheid. Bij mannen kan het leiden tot een ontsteking van de bijbal.

Een zwangere vrouw kan gonorroe overdragen aan haar baby. De oogjes van de baby kunnen tijdens de bevalling in aanraking komen met de bacteriën in de vagina. Door een goede behandeling tijdens de zwangerschap wordt het risico voor de baby voorkomen.
Gonorroe is eenvoudig te genezen, als je er op tijd bij bent. Gonorroe wordt in één keer behandeld met een of meer injecties of pillen. Na een week vindt na-controle plaats. Het kan zijn dat ook de partner(s) gonorroe heeft (hebben). Het is daarom belangrijk dat deze zich laat (laten) onderzoeken en eventueel behandelen.
Tijdens de behandeling is het beter om geen seks te hebben. Zo wordt voorkomen dat partner(s) elkaar over en weer blijven besmetten.

7. Syfilis

Syfilis is een zeer ernstig aandoening die gelukkig zeldzaam is geworden. De oorzaak is een bacterie (Treponema pallidum). De ziekte doorloopt verschillende stadia .

• Tijdens het eerste stadium kun je één of meer zweertje(s) krijgen op of rond de penis, vagina, anus of soms in de mond. Dit gebeurt twee tot twaalf weken nadat je syfilis hebt opgelopen. Ook zonder behandeling verdwijnt het zweertje vanzelf binnen twee à drie weken.

• Enkele weken tot maanden later treedt het tweede stadium in. De syfilis is dan via de bloedbaan door het hele lichaam verspreid. Je kunt dan last hebben van vlekjes op de huid en een grieperig gevoel. Andere mogelijke klachten zijn haaruitval, waardoor kale plekken op het hoofd ontstaan, oogklachten met oogbolontsteking en gezichtsverlies en een soort wratjes in de buurt van de geslachtsdelen of de anus. Ook deze klachten verdwijnen vanzelf.
• Als je tijdens de eerste twee stadia van syfilis niet bent behandeld, kom je in het sluimerstadium. De syfilis is nog steeds in je lichaam aanwezig en kan ernstige schade aan verschillende organen aanleveren.
• In een gevorderd stadium kunnen vitale organen, waaronder hart en hersenen, worden aangetast en is de ziekte dodelijk.
De behandeling bestaat uit enkele penicilline-injecties. Na de laatste injectie worden nog een aantal keren bloedonderzoek gedaan. Deze nacontroles zijn erg belangrijk. Na alle benodigde injecties is besmetting van anderen niet meer mogelijk en is seksueel contact weer zonder risico. Tijdens de behandeling is het beter om geen seks te hebben. Om te voorkomen dat partners elkaar over en weer blijven besmetten.
• Treponema pallidum kan ook worden overgedragen via 'verse bloedproducten', zoals rode bloedcellen. De kans hierop is echter zeer klein omdat Treponema pallidum slechts kortstondig overleeft bij 2 tot 6°C, de temperatuur waarbij bloedcellen bewaard worden.
Syfilis kan met antibiotica worden behandeld, waarna de patiënt niet meer besmettelijk is. De bloedtesten voor syfilis kunnen na genezing echter nog tientallen jaren afwijkend blijven. Om die reden kan men dan ook geen bloeddonor zijn.

Lees ook: Syfilis verdrievoudigd

8. Genitale wratten

Het Humaan Papillomavirus is oorzaak van genitale wratten die op of in de vagina, op de penis of rond de aars kunnen verschijnen. Het virus wordt bijna altijd overgebracht door seksueel contact. Je kunt de wratten ook krijgen door gebruik te maken van bijvoorbeeld een handdoek of washand van iemand die genitale wratten heeft.
De wratten geven meestal geen hinder, maar zijn zeer besmettelijk en moeten daarom behandeld worden. Je kunt genitale wratten hebben zonder dat je dat weet, omdat je de wratten soms moeilijk zelf kunt ontdekken. Bij vrouwen kunnen de wratten inwendig zitten en daardoor onopgemerkt blijven. Helaas keren genitale wratjes ondanks een behandeling af en toe terug. Hoe eerder je wordt behandeld, hoe kleiner de kans dat de wratten terugkeren. De behandeling kan weken en soms zelfs maanden duren.

Lees ook: Alles over genitale wratten

9.Trichomonas

Een trichomanas-infectie wordt veroorzaakt door een eencellig organisme. Bij de man geeft het meestal geen klachten, tenzij dan een licht branderig gevoel bij het plassen en eventueel een vochtverlies uit de penis. Vrouwen klagen over een branderig gevoel bij het plassen, een geïrriteerde en soms rood gezwollen vagina, maar vooral een zeer onwelriekende vaginale afscheiding. Trichomonas geeft zelden complicaties en kan vrij eenvoudig worden behandeld met geneesmiddelen.

Lees ook: Vaginale infecties

10. Candida

Dit is een vaginale ontsteking die veroorzaakt wordt door een schimmel die van nature aanwezig is in de vagina en normaal geen last berokkent. Pas wanneer het evenwicht tussen de verschillende vaginale micro-organismen verstoord wordt, kan Candida buitensporig vermenigvuldigen en een ontsteking veroorzaken. Dat gaat gepaard met jeuk en een wit, brokkelig vaginaal verlies. De schaamlippen zijn pijnlijk ontstoken en vrijen doet pijn. Mannen met Candida hebben meestal geen klachten.
Candida is niet echt een SOA, maar kan wel via seksueel contact worden overgedragen. Omdat de symptomen sterk lijken of die van de meeste SOA, vermelden we ze hier toch.
Candidainfecties worden vermoedelijk vooral veroorzaakt door antibioticagebruik (waardoor de bacteriële flora in de vagina tijdelijk verstoord wordt en de Candidaschimmels vrij spel krijgen) en door overdreven gebruik van intieme sprays. Ook bij sommige ziekten waardoor de afweer is aangetast (bv. diabetes, HIV…) treden frequent Candida-infecties op.
De infectie is vrij eenvoudig te behandelen met speciale crèmes of vaginale tabletten, maar kan wel een tijdje aanslepen.

Lees ook: Oorzaken vaginale afscheiding en wat te doen?

11. Schurft

Schurft (scabiës) wordt veroorzaakt door de schurftmijt, een klein beestje dat onder een microscoop goed te zien is. De vrouwtjes graven gangetjes in de huid en leggen daar hun eitjes (vooral op de pols, tussen de vingers, in de knieholten en onder de borsten te zien). Op de geslachtsorganen kunnen kleine roodpaarse bultjes ontstaan. Schurft veroorzaakt jeuk, maar is verder niet ernstig. Krabben helpt niet en de huid kan ervan beschadigen.
Schurft wordt meestal door intiem lichamelijk contact overgebracht. Je kunt het ook krijgen door in een bed te slapen van iemand die schurft heeft of diens kleren te dragen.Het is erg besmettelijk.
Schurft is te behandelen met een crème of gel. Ook beddengoed, handdoeken en kleren moeten worden gewassen. De dode schurftmijten kunnen enige tijd na behandeling nog jeuk veroorzaken. De jeuk kan enige weken aanhouden.
Het is belangrijk dat je partner(s) en eventueel anderen met wie je het bed of de kleren deelt, zich ook laten behandelen. Zelfs als zij geen klachten hebben, kunnen zij toch geïnfecteerd zijn.

Lees ook: Wat is schurft (scabiës): symptomen en behandeling