Laat u op tijd een uitstrijkje nemen?

nieuws Lang niet alle vrouwen bezoeken tijdig een gynaecoloog of huisarts voor een gynaecologisch onderzoek. Zo zou slechts 60% van de vrouwen op regelmatige basis een uitstrijkje of PAP-test laten nemen. Zo'n 40% laat zelden of zelfs nooit een uitstrijkje nemen. Bij vrouwen boven 50 jaar loopt dit zelfs op tot meer dan de helft. Nochtans is zo'n uitstrijkje belangrijk om vroegtijdig de eerste tekenen van baarmoederhalskanker te kunnen opsporen.

Waarom is een uitstrijkje belangrijk?
In België wordt elk jaar bij ongeveer 700 vrouwen
baarmoederhalskanker vastgesteld. Ongeveer een derde van deze vrouwen zullen daaraan uiteindelijk overlijden. Het wordt algemeen aangenomen dat hoe vroeger baarmoederhalskanker ontdekt wordt, hoe groter de kans is op een succesvolle behandeling.

Baarmoederhalskanker is een van de weinige soorten kanker die op een vrij eenvoudige manier en in een (zeer) vroeg stadium ontdekt kunnen worden, zelfs nog voor er echt sprake is van kanker. Baarmoederhalskanker heeft immers een aantal voorstadia. Dat betekent dat er cellen ontstaan die afwijken van normale baarmoederhalscellen. Hoe meer ze afwijken van normale cellen, hoe groter de kans dat ze zich verder ontwikkelen tot kankercellen. Tussen het allereerste begin en het uiteindelijke ontstaan van baarmoederhalskanker kan wel tien tot vijftien jaar liggen.

Met een driejaarlijks uitstrijkje kan 80% van de kankers worden vermeden. De arts kan het letsel (voorstadium) wegnemen vooraleer dit evolueert naar baarmoederhalskanker. Ook wanneer baarmoederhalskanker in een vroeg stadium ontdekt wordt (wanneer de afwijkende cellen zich al ontwikkeld hebben tot kanker) is er een grotere kans op een succesvolle behandeling.
Van elke 100 vrouwen zonder klachten die bij het bevolkingsonderzoek een uitstrijkje laten maken, is bij 5 het uitstrijkje afwijkend. Bij heel lichte afwijkingen van het uitstrijkje is er 10% kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker. Naarmate het uitstrijkje meer afwijkend is, neemt deze kans toe. Zo is de kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker bij een uitstrijkje met ernstige afwijkingen ongeveer 90%.

Eén keer om 3 jaar?
In ons land worden aanbevolen dat alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de drie jaar een uitstrijkje laten nemen in het kader van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Dit onderzoek is gratis. Enkel voor de consultatie bij de huisarts of gynaecoloog moet u remgeld betalen.

Veel vrouwen laten jaarlijks een uitstrijkje nemen, ook al is het uitstrijkje telkens normaal. Uit onderzoek blijkt dat dit absoluut niet nodig is. Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich namelijk erg traag.
• Als u nog niet deelnam of als het langer dan drie jaar geleden is dat u een uitstrijkje liet nemen, ontvangt u van het Centrum voor Kankeropsporing een aanbevelingsbrief voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. U maakt zelf een afspraak met uw huisarts of gynaecoloog op een dag dat u niet ongesteld bent. Als u al een uitstrijkje liet nemen, ontvangt u drie tot vier jaar hierna een uitnodiging als u ondertussen nog niet opnieuw deelnam. U beslist zelf of u meedoet aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker.
• Vrouwen voor wie opvolging via het bevolkingsonderzoek niet aangewezen is (bijvoorbeeld wegens een voorgeschiedenis van baarmoederhalskanker of omdat hun baarmoederhals verwijderd is) worden niet aangeschreven.

Wanneer moet u vaker een uitstrijkje laten nemen?
Een jaarlijks onderzoek is aanbevolen:
• bij een eerder afwijkend uitstrijkje;
• als u eerder al een behandeling van de baarmoederhals onderging;
• als u genitale wratten hebt of had;
• als uw afweersysteem niet optimaal functioneert door het gebruik van geneesmiddelen of ziekte.
Klachten van tussentijds bloedverlies, bloederige afscheiding, bloedverlies na seks, of pijn in de onderbuik kunnen een reden zijn om een extra uitstrijkje te maken, ook op jongere of oudere leeftijd.

Moet u ook een uitstrijkje laten nemen als u gevaccineerd bent tegen het humaan papillomavirus (HPV)?
Vaccinatie tegen HPV beschermt bescherming tegen het ontstaan van baarmoederhalskanker. Die bescherming is echter niet volledig. De huidige gegevens wijzen erop dat ongeveer de helft van de baarmoederhalskankers door vaccinatie voorkomen kunnen worden. Er zijn immers nog altijd types HPV-infecties waartegen het vaccin niet beschermt. Er zijn ook vormen van baarmoederhalskanker waarvan de oorzaak niet bekend is. Daarom is het zelfs na vaccinatie belangrijk om regelmatig een uitstrijkje te laten nemen.

Wanneer moet u geen uitstrijkje (meer) laten nemen?
• Onder de leeftijd van 25 jaar komt baarmoederhalskanker maar zeldzaam voor. Een uitstrijkje laten nemen is daarom niet zinvol.
• U laat geen uitstrijkje nemen op het moment dat u ongesteld bent. Het uitstrijkje kan dan immers minder goed worden beoordeeld.
• Ook als u zwanger bent of net bent bevallen of borstvoeding geeft, wacht u tot een zestal maanden na de bevalling. Tijdens de zwangerschap ondergaat de baarmoederhals immers een aantal veranderingen.
• Een vaginale infectie, bloed- of slijmverlies moeten eerst worden behandeld voordat een uitstrijkje kan worden genomen.
• Als uw baarmoeder en baarmoederhals zijn verwijderd, is het niet meer nodig om een uitstrijkje te laten nemen. Indien uw baarmoeder verwijderd is (hysterectomie), vraag dan aan uw arts of ook de baarmoederhals mee verwijderd is. Indien niet, blijft een uitstrijkje aangewezen.
• Als u ouder bent dan 65 jaar en de laatste twee uitstrijkjes een normaal resultaat hadden. Voor vrouwen ouder dan 65 jaar die nooit een uitstrijkje lieten nemen, blijft het wel nuttig, tot op het moment dat u twee normale uitstrijkjes hebt gehad. Het uitstrijkje blijft gratis om de drie jaar (geen leeftijdsgrenzen).