De hersen-darm-as (gut-brain-axis): bepalend voor stemming en gedrag

Termen als ‘buikgevoel’ en ‘vlinders in de buik’ suggereren het al: onze darmen en hersenen zijn met elkaar verbonden. Meer nog: onze hersenen zouden de darmgezondheid beïnvloeden en omgekeerd spelen onze darmen een rol bij de gezondheid van onze hersenen. Dit vernuftige  communicatiesysteem noemt men de ‘darm-hersen-as’. Wetenschappers weten nog niet exact hoe dit systeem werkt, maar ze hebben wel hypotheses over mogelijke mechanismen erachter.

Het menselijk brein telt ongeveer 100 miljard neuronen. Neuronen zijn cellen in je hersenen en centrale zenuwstelsel die je lichaam vertellen hoe het zich moet gedragen. De darmen bevatten 500 miljoen neuronen die via zenuwen in je zenuwstelsel verbonden zijn met je hersenen. De nervus vagus is een van de grootste zenuwen die je darmen met je hersenen verbindt. Hij stuurt signalen in beide richtingen. 

Daarnaast zijn darmen en hersenen met elkaar verbonden door neurotransmitters, chemische stoffen die in de hersenen geproduceerd worden en die je emoties regelen. Serotonine of het gelukshormoon is een van die neurotransmitters. Deze stof wordt ook in je darmen geproduceerd door je darmcellen en de triljoenen microben die daar leven. Jane Foster, professor in de psychiatrie aan UT Southwestern in Texas zegt dat er vermoedelijk een verband is tussen darmmicroben en iemands geestelijke gezondheid: "Het microbioom van iemand met een psychisch probleem is anders dan dat van een gezond persoon. De ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson zijn gekoppeld aan een ander profiel van microben in de darm."

Darmmicroben produceren ook korteketenvetzuren, zoals butyraat, propionaat en acetaat door het verteren van vezels. Deze vetzuren beïnvloeden de hersenfunctie op een aantal manieren. Ze verminderen bijvoorbeeld de eetlust en zijn een belangrijke schakel in het vormen van de barrière tussen de hersenen en het bloed.

Je darm-hersenas is ook verbonden via het immuunsysteem. Darmmicroben bepalen wat er in het lichaam wordt doorgelaten en wat er wordt uitgescheiden. Als de darmbarièrre lek geraakt, kunnen bepaalde bacteriën en slechte stoffen in het bloed komen. Zo kunnen ontstekingen ontstaan en stijgt het risico op hersenaandoeningen, zoals depressie, dementie en schizofrenie.

Aangezien darmbacteriën de gezondheid van je hersenen beïnvloeden, kan het veranderen van die bacteriën een positief effect hebben op je hersengezondheid. Probiotica of levende bacteriën kunnen die rol vervullen. Van sommige probiotica is aangetoond dat ze de symptomen van stress, angst en depressie verbeteren. Dat geldt ook voor prebiotica, vezels die door de darmbacteriën worden gefermenteerd. Ook voeding rijk aan het aminozuur tryptofaan kan onze stemming verbeteren. Tryptofaan is namelijk een belangrijke grondstof voor de aanmaak van serotonine.