Kanker maakt arm.

dossier Kanker maakt arm. Dat blijkt uit een onderzoek van de Vlaamse Liga tegen Kanker (VLK). Het gaat niet alleen om mensen die al met financiële problemen kampten voor ze ziek werden. Ook mensen die er normaal gezien in slagen rond te komen, belanden door kanker vaak in de armoede. Hun inkomen, of het vervangingsinkomen waar ze voor lange tijd op terugvallen, volstaat niet langer om de soms hoog oplopende ziektekosten te betalen. De sociale zekerheid biedt voor deze mensen onvoldoende bescherming.

Elk jaar krijgt het Kankerfonds van de Vlaamse Liga tegen Kanker meer aanvragen voor financiële steun. Het fonds is een laatste vangnet als alle voorzieningen van de sociale zekerheid zijn uitgeput. De VLK heeft dit jaar een budget van 860.000 euro voorzien om kankerpatiënten met financiële problemen bij te staan. De steun van het Kankerfonds is voor veel kankerpatiënten onontbeerlijk. Maar het fonds kan nooit een afdoende oplossing bieden voor de financiële problemen van kankerpatiënten. Daar zijn structurele maatregelen van de overheid voor nodig.

Medische en niet-medische zorgkosten in de dossiers van het Kankerfonds

Uit een analyse van de aanvragen bij het Kankerfonds blijkt dat maar liefst 45% van de gezinnen die een uitkering kregen het moeten rooien met een inkomen dat onder de armoedegrens zit.
Het gaat niet alleen om mensen die al met financiële problemen kampten voor ze ziek werden. Ook mensen die er normaal gezien in slagen rond te komen, belanden door kanker vaak in de armoede.

Mensen met een job die kanker krijgen vallen terug op een uitkering die aanzienlijk lager ligt dan hun loon. Wanneer daar dan nog hoge ziektekosten bovenop komen, wordt dit voor veel patiënten te veel. Ook ouderen met een laag pensioen en mensen met een leefloon of werkloosheidsuitkering komen zo in de problemen.
Hetzelfde onderzoek toont aan dat een grote groep kankerpatiënten die normaal gezien zouden rondkomen door hun hoge ziektekosten toch in financiële nood raken. Zo worden veel patiënten geconfronteerd met hoge ziekenhuissupplementen die ze uit eigen zak moeten betalen.

Medische en niet-medische kosten

Niet-medische kosten zijn:
1. huur van materiaal,
2. verplaatsingsonkosten,
3. incontinentiemateriaal,
4. verzorgingsmateriaal,
5. aankoop van materiaal,
6. een pruik,
7. een prothese,
8. poetshulp,
9. revalidatie,
10. gezinszorg,
11. dienstencheques,
12. sondevoeding,
13. andere.

Medische kosten zijn:
1. apothekerskosten,
2. consultaties,
3. ziekenhuisfacturen.

Gemiddelde zorgkost

De gemiddelde totale zorgkost in één jaar bedraagt 2.169 euro, waarvan 1.775 euro medische kosten en 394 euro niet-medische kosten. Er is wel een grote spreiding: een kwart van de patiënten betaalt minder dan 1.061 euro, een kwart betaalt meer dan 2.795 euro. De gemiddelde kost in het eerste jaar na de diagnose is 2.243 euro (1.875 euro medische en 368 euro niet-medische kosten).

In het tweede jaar na de diagnose bedraagt de gemiddelde totale zorgkost 2.118 euro (1.805 euro medische en 313 euro niet-medische kosten). Bij patiënten die overleden op het einde van of kort na het afsluiten van de kostenperiode ligt de totale gemiddelde zorgkost op 2.401 euro (2.010 euro medische en 391 euro niet-medische kosten).

Tussenkomst zorgverzekering

In 14% van de 1.660 bestudeerde dossiers is er via de zorgverzekering een tussenkomst van de Vlaamse overheid in de niet-medische kosten van zwaar zorgbehoevenden. Als we deze tussenkomst in rekening brengen, zakt de gemiddelde niet-medische kost van 394 euro naar 325 euro.
Bij deze daling past wel een relativerende noot: lang niet alle patiënten met hoge niet-medische kosten kunnen hiervan profiteren. In dossiers met hoge niet-medische kosten (meer dan 1.157 euro), komt 74% van de patiënten (135 dossiers) niet in aanmerking voor de zorgverzekering.

Lees ook: Zorgverzekering

Tussenkomst hospitalisatieverzekering

Ook de vrijwillige privéziekteverzekering of hospitalisatieverzekering heeft een effect op de zorgkosten van de patiënten in het Kankerfonds: de gemiddelde kost van deziekenhuisfacturen zakt van 1.070 euro naar 901 euro. Maar ook hier heeft dit slechts op een minderheid van de patiënten een effect. Van de patiënten met hoge ziekenhuiskosten (meer dan 2.358 euro) rapporteert 66% van de patiënten (131 dossiers) geen terugbetaling van de hospitalisatieverzekering.

Daarvoor zijn er drie soorten verklaringen.
Veel mensen die aankloppen bij het Kankerfonds hebben geen hospitalisatieverzekering omdat ze die niet kunnen betalen of omdat ze er niet op tijd aan gedacht hebben om zo’n verzekering af te sluiten. Voor een andere groep patiënten worden de kosten van de kankerbehandeling niet of slechts in beperkte mate terugbetaald omdat ze pas een hospitalisatieverzekering afsloten nadat ze de diagnose kanker kregen.
Ten slotte zijn er bepaalde ingrepen, zoals een borstreconstructie, die niet terugbetaald worden door de hospitalisatieverzekering.

45% onder armoedegrens

De in het Kankerfonds geregistreerde gemiddelde zorgkost van 2.169 euro in één jaar is voor veel gezinnen wellicht niet onoverkomelijk. Maar voor de gezinnen in het Kankerfonds, met een laag gemiddeld inkomen, ligt dit anders. Als we de inkomens van de gezinnen in het Kankerfonds situeren tegenover de armoederisicogrens (60% van het mediaan gestandaardiseerd netto beschikbaar huishoudinkomen), blijkt dat 45% van de gezinnen onder deze grens zit.

Vooral gezinnen waar het hoogste inkomen een leefloon, een tegemoetkoming voor personen met een handicap of een werkloosheidsuitkering is, zitten onder deze grens. Gezinnen met een loon of een pensioen doen het beter, maar 40% zit toch nog onder de armoedegrens. Gezinnen die leven van een ziekte- of invaliditeitsuitkering nemen een middenpositie in.

Kwetsbare groepen

Het onderzoek leert ook dat een vrij omvangrijke groep van kankerpatiënten die normaal gezien net rondkomen door hun hoge ziektekosten toch in financiële nood raken.
In het jaar van het Kankerfondsdossier verdubbelt het aantal alleenstaanden met een ontoereikend budget door de medische en niet-medische kosten: zonder de ziektekosten kampt 22% (133 dossiers) met een ontoereikend budget, met toevoeging van de medische en niet-medische kosten loopt dit aantal op tot 43% (264 dossiers).
Ook bij de koppels zonder kinderen zien we zo’n verdubbeling: van 17% (121 dossier) naar 34,8% (244 dossiers). De ziekenhuissupplementen (kamer-, materiaal- en honorariumsupplementen) maken een groot deel uit van de eigen bijdrage van de kankerpatiënten.

Onvoldoende bescherming

De analyse van de Kankerfondsdossiers heeft enkele beperkingen. Het gaat niet om een representatieve steekproef: de aanvragen bij het Kankerfonds komen van mensen met een relatief laag inkomen en relatief hoge kosten. Bovendien houdt het Kankerfonds geen gegevens bij van de forfaitaire vergoedingen (palliatief zorgforfait, incontinentieforfait, chronisch zorgforfait). Ondanks deze beperkingen toont het onderzoek overduidelijk aan dat veel mensen door kanker in financiële problemen komen en dat de sociale zekerheid hen onvoldoende bescherming biedt.

Voor de VLK kan dit niet. Mensen met kanker hebben recht op een leefbaar (vervangings)inkomen zodat ze door hun ziekte niet in de armoede terechtkomen. En de medische en niet-medische zorgkosten die ze zelf moeten dragen moeten worden beperkt. Kanker op zich is al meer dan zwaar genoeg.
Alle Vlaamse politici in het federale, Vlaamse en Brusselse parlement worden opgeroepen om de eisen van de VLK te onderschrijven en werk te maken van hogere uitkeringen en een beperking van de ziektekosten.

Meer info
www.kankermaaktarm.be