Gerelateerde artikels
Krijg je kanker door rood en bewerkt vlees?
In dit artikel
Krijg je kanker door rood en bewerkt vlees?
dossier Vlees is een belangrijke bron van eiwitten en andere voedingsstoffen, maar niet alle soorten vlees zijn even gezond. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat veel rood en bewerkt vlees eten het risico op bepaalde vormen van kanker kan verhogen, vooral darm- en sommige maagkankers.
Lees ook: Tips om minder (rood) vlees te eten
Wat is rood vlees?
Rood vlees komt van zoogdieren, zoals:
- rund- en kalfsvlees
- varkensvlees
- schapen- en lamsvlees
- geitenvlees
- paardenvlees en ander wild (bijv. hert, ree)
De naam “rood vlees” komt van het heemijzer in het vlees, dezelfde kleurstof die we ook in ons bloed hebben. Heemijzer kan in de darm schadelijke reacties veroorzaken die cellen beschadigen, wat kan bijdragen aan kanker.
Wat is bewerkt vlees?
Bewerkt vlees is vlees dat bewerkt is om smaak of houdbaarheid te verbeteren, bijvoorbeeld door roken, zouten, drogen, fermenteren of het toevoegen van conserveringsmiddelen, zoals bij:
- ham, spek, salami, rookworst
- worst, paté, hotdogs
- hamburgers of gehakt met zout of additieven
Tijdens deze bewerkingen kunnen kankerverwekkende stoffen ontstaan, zoals nitrosaminen, heterocyclische amines en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's). Deze stoffen kunnen DNA beschadigen en zo tumorvorming bevorderen.
Lees ook: Kan ik met een vegetarische voeding mijn risico op het krijgen van kanker verlagen?
Hoe kan rood en bewerkt vlees kanker veroorzaken?
Het eten van rood en bewerkt vlees kan op verschillende manieren bijdragen aan een verhoogd kankerrisico:
- Heemijzer in rood vlees kan leiden tot oxidatieve stress en schade aan darmcellen, wat het risico op darmkanker verhoogt.
- Heterocyclische amines (HCA’s) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) ontstaan bij hoge temperaturen (zoals bakken, grillen of barbecueën) en worden in verband gebracht met een verhoogd risico op darm-, maag- en alvleesklierkanker.
- Bewerking van vlees door roken, zouten of conserveren kan de vorming van nitrosaminen bevorderen, stoffen die gelinkt worden aan maag- en darmkanker.
- Rood vlees kan bovendien de kans vergroten op een infectie met Helicobacter pylori, een bacterie die een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van maagkanker.
Lees ook: Helicobacter pylori: maagbacterie als oorzaak van overgewicht
|
Gevogelte en kankerHet eten van gevogelte zoals kip of kalkoen wordt geassocieerd met een lager risico op borst- en maag-darmkanker. Het bewijs is wisselend, maar over het algemeen bevat gevogelte nauwelijks heemijzer, HCA’s of PAK’s, waardoor het een veiligere keuze is om af te wisselen met rood vlees. |
Is vlees net zo schadelijk als roken?
Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) classificeert:
- Bewerkt vlees als kankerverwekkend (groep 1), net als tabak, alcohol en asbest.
- Rood vlees als waarschijnlijk kankerverwekkend (groep 2A).
Het eten van bewerkt vlees verhoogt het risico op kanker licht, en het risico neemt toe met de hoeveelheid vlees die wordt gegeten. Uit een analyse van 10 studies blijkt dat elke 50 gram bewerkt vlees per dag het risico op dikkedarmkanker met ongeveer 18% verhoogt. Het risico door rood vlees is moeilijker vast te stellen, omdat het bewijs minder sterk is. Als het verband met dikkedarmkanker inderdaad causaal zou zijn, zou elke 100 gram rood vlees per dag het risico met ongeveer 17% kunnen verhogen. In Europa veroorzaakt de consumptie van rood en bewerkt vlees naar schatting 3% van de kankergevallen, vergeleken met 19% door roken.
Lees ook: Verhoogt bewerkt vlees ook risico op borstkanker?
Mogen we nog vlees eten?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert:
- Niet meer dan 300 gram rood vlees per week eten.
- Bij voorkeur geen bewerkt vlees, of maximaal 30 gram per week.
Tips om dit te bereiken:
- Vervang rood of bewerkt vlees door wit vlees zoals kip of ander gevogelte, vis, eieren, peulvruchten, noten, vegetarische opties zoals tofu, tempé of seitan.
- Serveer altijd een ruime portie groenten bij vlees.
- Wissel vleeswaren op brood af met kaas, vis, notenpasta of spreads op basis van groenten zoals hummus of broccolipesto.
- Voeg variatie toe door rauwkost zoals komkommer of tomaat op brood te gebruiken.
Kies je toch voor rood vlees? Let dan op de bereiding. Laat het vlees niet aanbranden, want bij verbranden ontstaan extra kankerverwekkende stoffen zoals heterocyclische amines en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK). Kies daarnaast voor magere vleesproducten met maximaal 10 gram vet per 100 gram, zoals biefstuk, varkenshaasje of lamsfilet. Dit helpt om de hoeveelheid verzadigd vet en schadelijke stoffen te beperken.
Lees ook: Heeft een mens vlees nodig?
Lees ook: Kan ik met een vegetarische voeding mijn risico op het krijgen van kanker verlagen?
Conclusie
Rood en bewerkt vlees kan het risico op bepaalde vormen van kanker verhogen, vooral darm- en sommige maagkankers. Het risico neemt toe bij grotere hoeveelheden en bij bepaalde bereidingswijzen, zoals aanbranden of roken. Gevogelte, vis, peulvruchten en andere plantaardige eiwitbronnen vormen een veiliger alternatief. Door rood en bewerkt vlees te beperken, te kiezen voor magere producten en af te wisselen met gezondere opties, kun je je kans op kanker verlagen zonder belangrijke voedingsstoffen te missen.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
