Gerelateerde artikels
Gehoorverlies: soorten, symptomen en behandeling
In dit artikel
Gehoorverlies: soorten, symptomen en behandeling
dossier
Gehoorverlies komt veel voor, vooral bij 50-plussers. Het beïnvloedt het dagelijks leven: gesprekken moeilijk volgen, de tv steeds harder zetten, de deurbel of telefoon niet horen. Het kan op verschillende manieren ontstaan en heeft verschillende oorzaken.
Symptomen van gehoorverlies
Let op deze signalen:
- Je hoort dat iemand praat, maar begrijpt niet alles
- Regelmatig vragen om te herhalen
- Moeite met verstaan in drukke ruimtes of bij achtergrondlawaai
- Problemen met zachtsprekende personen, of iemand achter je of in een andere kamer
- De radio of tv steeds luider zetten
- Telefoneren wordt moeilijk
- Zachte geluiden moeilijk hoorbaar, harde geluiden soms storend
Bij eenzijdig gehoorverlies kan ook het richtinghoren gestoord zijn. Men weet dan vaak niet waar geluiden vandaan komen. Audioloog Nicolas Norman van Hoorcentrum Orena legt uit: "Geluid wordt altijd opgepikt aan het beste oor, waardoor je altijd de indruk hebt dat geluiden van die kant komen. Het richtinghoren is belangrijk om geluiden ruimtelijk te kunnen plaatsen, bijvoorbeeld om in een drukke omgeving een gesprekspartner te lokaliseren. Bij eenzijdig gehoorverlies wordt dat veel moeilijker, wat verklaart waarom mensen met dit type verlies vaak meer moeite hebben om spraak te verstaan in een rumoerige omgeving."
Hoe werkt ons gehoor?
Het oor is onder te verdelen in:
Geluidstrillingen in de lucht komen via het oor en onze uitwendige gehoorgang op het trommelvlies terecht. Het trommelvlies vangt de trillingen op en geeft deze via de gehoorbeentjes door naar het slakkenhuis. Als de gehoorbeentjes geluidsgolven doorgeven, wordt de vloeistof in het slakkenhuis in beweging gebracht en buigen de haartjes. Hierdoor wordt een chemische reactie opgewekt die de bijbehorende zenuwuiteinden activeert. Deze signalen worden via de gehoorzenuw naar de hersenen getransporteerd. Wanneer deze signalen ten slotte aan de buitenkant van de hersenen, de hersenschors, zijn aangekomen, horen we het geluid. |
Soorten gehoorverlies
Geleidingsverlies
Bij afwijkingen in het uitwendig oor (bv. door een prop oorsmeer in de gehoorgang, een beschadiging van het trommelvlies…) of in het middenoor (bv. door een middenoorontsteking) worden de geluiden niet goed naar het slakkenhuis doorgegeven. De geluiden klinken dan zachter. Deze vorm van gehoorverlies is meestal tijdelijk. Soms gaat het vanzelf over, soms moeten je oren worden uitgespoten of uitgezogen of is een operatie nodig.
Perceptieverlies
Bij afwijkingen in het slakkenhuis (cochleair gehoorverlies) of de gehoorzenuw wordt gesproken over waarnemings- of perceptieverlies. De geluiden klinken dan niet alleen zachter, maar kunnen ook vervormd worden, waardoor ze soms niet normaal klinken. Harde geluiden kunnen pijnlijk of onaangenaam zijn. Oorzaken kunnen zijn: erfelijkheid, veroudering, lawaai, medicijnen, ziekte (bijvoorbeeld de ziekte van Ménière), een slecht functionerende gehoorzenuw (brughoektumor) of niet goed functionerende hersenen. Perceptieve verliezen zijn blijvend, tenzij het gaat om tijdelijke of gedeeltelijk herstelbare perceptieve verliezen, zoals bij plots perceptief gehoorverlies (sudden deafness) of medicatie-geïnduceerde schade. Bij blijvend perceptieverlies kan een hoortoestel meestal uitkomst bieden.
Ouderdomsslechthorendheid is een vorm van perceptief gehoorverlies, vertelt audioloog Nicolas Norman: "Presbyacusis of ouderdomsslechthorendheid ontstaat door slijtage van de haarcellen in het binnenoor. Vooral de cellen die hoge tonen registreren worden over de jaren heen het meest belast. Na verloop van tijd degenereren deze haarcellen, waardoor hoge tonen moeilijker hoorbaar zijn, terwijl lage tonen meestal goed blijven. Dit is waarom ouderen vaak zeggen dat ze wel iemand horen praten, maar niet altijd verstaan wat er gezegd wordt."
Gemengd gehoorverlies
Wanneer zowel geleidingsverlies als perceptieverlies aanwezig is.
Lees ook: Presbyacusis: wat is ouderdomsslechthorendheid?
Diagnose van gehoorverlies: (online) hoortest
Een gehooronderzoek of audiometrie meet de soort en ernst van het gehoorverlies. We overlopen de belangrijkste testen:
Toonaudiometrie
Het toonaudiogram maakt duidelijk in hoeverre je tonen van verschillende luidheid en hoogte kunt horen. Tijdens de test krijg je via een koptelefoon verschillende piepjes te horen die afwisselend hard, zacht, hoog en laag zijn. Hierbij geef je steeds aan of je het geluidje hoort. Beide oren worden afzonderlijk getest. Ook kan er een meting worden gedaan waarbij er naast de koptelefoon een trilblokje achter je oor wordt geplaatst. Via het bot direct achter het oor kunnen geluidstrillingen worden overgebracht naar het slakkenhuis en de gehoorzenuw; dit wordt beengeleiding genoemd. Met de beengeleidingstest kan worden vastgesteld in hoeverre je tonen van verschillende luidheid en hoogte in het slakkenhuis kunt horen.
Ten slotte kan een meting worden gedaan waarbij je door de koptelefoon aan één kant een ruis hoort. Door bijvoorbeeld ruis op je rechteroor te laten horen, wordt voorkomen dat het geluid aangeboden op je linkeroor wordt opgevangen door je rechteroor.
Spraakaudiometrie
Bij gehoorverlies neemt ook het vermogen
af om gesproken woorden te verstaan. Om er achter te komen hoe groot het
verlies aan spraakverstaan nu feitelijk is, krijg je via de
koptelefoon een reeks losse woorden te horen waarbij gevraagd wordt om zo
goed mogelijk na te zeggen wat verstaan is. Deze woorden worden steeds
zachter gemaakt, net zo lang tot er nauwelijks meer iets van wordt
verstaan. Het is vooral dit spraakaudiogram dat duidelijk maakt of je baat kan
hebben van het gebruik van een hoortoestel.
Richtinghorentest
Een richtinghorentest maakt duidelijk in hoeverre je kunt bepalen waar een geluid vandaan komt. Dat lukt alleen als beide oren (met een hoortoestel) nagenoeg even goed functioneren. Daarom kan deze test worden gebruikt bij de evaluatie van de hoortoestelaanpassing. Tijdens de test krijg je geluiden te horen via diverse luidsprekers die om je heen zijn geplaatst. Je moet steeds aangeven uit welke richting (luidspreker) het geluid afkomstig is.
Hersenaudiometrie (BERA/BEAP-hoortest)
BERA (Brainstem Evoked Response Audiometry) of BEAP (Brainstem Auditory Evoked Potentials)-onderzoek is een hoortest die zenuwactiviteit als reactie op geluid meet. Deze test geeft informatie over het functioneren van het slakkenhuis en de gehoorzenuw. Met de BERA-hoortest kan je hoordrempel voor de hoge tonen worden vastgesteld. Ook kunnen eventuele stoornissen van het gehoorzenuw worden opgespoord.
Voor de test worden er drie of vier elektrodes op je (voor)hoofd en achter je oren geplakt. Vervolgens hoor je via een koptelefoon klikkende geluiden van verschillende sterktes. Via de elektroden wordt de zenuwactiviteit als reactie op het geluid bepaald.
Online zelftests geven ook een indicatie van gehoorverlies, bijvoorbeeld via hoortest.nl of oorcheck.nl.
Wat kan je doen bij gehoorverlies?
Hoortoestellen verbeteren het gehoor en spraakverstaan. Moderne toestellen bieden functies zoals versterking van hoge tonen, filtering van achtergrondgeluid en draadloze verbinding met tv of smartphone. In België kom je bij een gehoorverlies van ongeveer 35 decibel in één oor in aanmerking voor terugbetaling via de ziekteverzekering.
Andere hulpmiddelen en aanpassingen:
- Akoestiek verbeteren met tapijt, gordijnen of geluidsdempende materialen
- Speciale telefoons, deurbellen, wekkers of vibratiesignalen
- Draadloze systemen voor tv- of radiogeluid naar het hoortoestel
Onbehandeld gehoorverlies kan leiden tot sociale isolatie en psychische klachten zoals frustratie, wantrouwen of depressieve gevoelens. Vroegtijdige detectie en gehoorrevalidatie verbeteren de kwaliteit van leven aanzienlijk.
Bronnen:
www.kno.nl
www.hoorprofiel.be
www.een-en-al-oor.be
www.veiligheid.nl
www.stichtinghoormij.nl
www.hoorwijzer.nl
www.orena.be
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
