Wat is RBS (RLS) of het rusteloze benen syndroom?

In dit artikel

Symptomen
Oorzaken
Risicofactoren
Wat kan je doen?
Geneesmiddelen

dossier

Het rusteloze benen syndroom (restless legs syndroom of RLS) ook Willis-Ekbom Disease genaamd, is een aandoening die gepaard gaat met een oncontroleerbare onrust in de benen, klachten die vooral s ’avonds of ’s nachts optreden, in zit- of in lighouding en die verminderden door te bewegen. De aandoening is niet pijnlijk maar kan erg vervelend zijn en tot slaapproblemen leiden.

Men schat dat tot 5% van de bevolking met RLS kampt en dat het vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen.

Symptomen

Het belangrijkste symptoom van RLS Is de aandrang om de benen te bewegen of loopdwang.

Andere belangrijke symptomen:

Een ongemakkelijk gevoel in de benen met een duidelijke behoefte of drang om de benen te bewegen. Het gevoel wordt op verschillende manieren omschreven, van pijnlijk en trekkerig tot kriebelend.
De symptomen zijn 's nachts erger. Ze kunnen zich alleen voordoen voor het slapengaan of ze kunnen 's avonds beginnen bij het zitten gedurende een bepaalde periode. Sommige personen kunnen de hele dag symptomen hebben, maar de symptomen zijn 's nachts altijd erger en' s morgens beter.
De symptomen treden op in rust: of je nu probeert stil te liggen voor het slapengaan of overdag een lange vliegtuigvlucht maakt, naar een film kijkt of rustig een boek leest.
De symptomen worden verlicht door beweging. Alle patiënten leren snel dat opstaan en lopen de symptomen onmiddellijk verlicht. Maar zodra ze weer tot rust komen, duiken de symptomen meestal terug op.

Oorzaken

De precieze oorzaak of oorzaken van de aandoening zijn niet gekend. Wetenschappers vermoeden dat de ziekte veroorzaakt wordt door een onevenwicht van dopamine in de hersenen, het hormoon dat betrokken is bij de controle van spierbewegingen.

De ziekte komt ook vaker voor bij mensen met familieleden met RLS

en bij zwangere vrouwen, vooral tijdens het laatste trimester van de zwangerschap. De symptomen verdwijnen in dat geval meestal na de bevalling.

De prevalentie van de ziekte neemt toe met de leeftijd, ook al kunnen symptomen optreden op alle leeftijden. De gemiddelde leeftijd waarop klachten opduiken is 27 jaar.

Risicofactoren

RLS is meestal niet gecorreleerd met een onderliggend medisch probleem, maar het kan optreden bij een aantal ziekten:

Perifere neuropathie die op zijn beurt het gevolg kan zijn van ziekten als diabetes en alcoholverslaving.
Ijzertekort, ook zonder anemie of bloedarmoede, kan RLS veroorzaken of de klachten verergeren.
Nierfalen kan gepaard gaan met een tekort aan ijzer en vaak ook met anemie.
Letsels aan het ruggenmerg werden in verband gebracht met RLS. Ook na anesthesie van het ruggenmerg kan het risico op RLS toenemen.
Loopdwang kan voorkomen bij mensen die behandeld worden met antipsychotica.

Wat kan je doen?

De klachten van RLS kunnen verergeren bij overgewicht, te weinig lichaamsbeweging, roken en te veel alcohol, koffie en drankjes die cafeïne bevatten. Patiënten worden dan ook aangeraden om gewicht te verliezen, meer te bewegen - maar niet té intens vlak voor het slapengaan -, niet meer dan twee glazen alcohol per dag te drinken, minde koffie en sowieso om te stoppen met roken.

Werk maken van een correcte slaaphygiëne kan ook helpen.

Lees ook: Waarom hebben zoveel midlifers, en vooral vrouwen, last van slaapproblemen?

Geneesmiddelen

Als de aandoening het gevolg is van een ijzertekort, dan kan de arts ijzersupplementen veroorzaken.

Dopamine-agonisten kunnen helpen, maar de geneesmiddelen kunnen vooral in het begin bijwerkingen hebben zoals misselijkheid, duizeligheid en slaperigheid. Bij langer kan het syndroom soms erger worden.

Bij slaapproblemen kan men een beroep doen op slaapmiddelen omdat die ook een spierontspannend effect hebben. Het nadeel is dat ze tot gewenning leiden.

Bij de beslissing om geneesmiddelen voor te schrijven moet rekening gehouden worden met de ernst van de symptomen en de mate waarin ze het normaal functioneren belemmeren enerzijds, en de mogelijke bijwerkingen van die geneesmiddelen anderzijds.

Lees ook: Hoe kan je de risico's van slaap- en kalmeringsmiddelen beperken?

Bronnen:
J Am Board Fam Pract, 2001, 368-374
https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/rustelozebenensyndroom-en-loopdwang ;" target="_blank" style="background-color: rgb(255, 255, 255);">https://www.gezondheidenwetenschap.be
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/restless-legs-syndrome/symptoms-causes/syc-20377168" target="_blank" style="background-color: rgb(255, 255, 255);">https://www.mayoclinic.org
https://www.thuisarts.nl/rusteloze-benen/ik-heb-rusteloze-benen" target="_blank" style="background-color: rgb(255, 255, 255);">https://www.thuisarts.nl
https://www.hopkinsmedicine.org/neurology_neurosurgery/centers_clinics/restless-legs-syndrome/what-is-rls/" target="_blank" style="background-color: rgb(255, 255, 255);">https://www.hopkinsmedicine.org
https://www.uzleuven.be/nl/restless-legs-syndroom" target="_blank" style="background-color: rgb(255, 255, 255);">https://www.uzleuven.be