Eikenprocessierups herkennen en uitslag behandelen
In dit artikel
Eikenprocessierups herkennen en uitslag behandelen
dossier
De eikenprocessierups is bekend vanwege de gezondheidsklachten die zijn brandharen kunnen veroorzaken. Deze haartjes kunnen huid- en oogirritaties veroorzaken en soms zelfs ademhalingsproblemen. De grootste risico’s ontstaan wanneer de rupsen brandharen ontwikkelen (half mei tot juni) en wanneer deze haartjes uit lege nesten verspreid worden (juli tot september). Direct contact met de rups is daarbij niet nodig om klachten te ervaren.
Wat is de eikenprocessierups?
De eikenprocessierups is de larve van een grijze nachtvlinder (
thaumetopoea processionea). De rups ontwikkelt zich in zes stadia. Vanaf het derde vervellingsstadium begint de rups brandharen te ontwikkelen. Deze haren dienen als afweermechanisme tegen vijanden en kunnen bij mensen irritaties en allergische reacties veroorzaken. De rupsen maken nesten van gesponnen brandharen, vervellingshuiden en uitwerpselen in eikenbomen. ’s Avonds trekken ze in lange processies uit op zoek naar voedsel, vandaar hun naam.
Waar komen eikenprocessierupsen voor?
De eikenprocessierups komt vooral voor in Centraal- en Zuid-Europa, maar wordt sinds de jaren ‘90 in toenemende mate waargenomen in de Benelux en Duitsland. In Vlaanderen veroorzaken de rupsen vooral in de provincies Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen overlast. Rupsen nestelen zich vooral in eikenbomen. Brandharen kunnen zich via de wind verspreiden en komen zo in contact met huid, ogen, luchtwegen en kleding. Ook oude nesten en besmette kledij kunnen jaren later nog brandharen vrijgeven. Deze haren blijven tot vijf à zeven jaar actief en kunnen zo langdurige hinder veroorzaken, ook buiten het actieve seizoen van de rupsen.
Hoe eikenprocessierups herkennen?
Eikenbomen met rupsen zijn te herkennen aan de nesten: dichte spinsels van vervellingshuidjes, uitwerpselen en brandharen. Daarnaast zijn de bomen waarin ze zitten (meestal eiken) vaak kaalgevreten. Blootstelling kan direct zijn door contact met de rupsen, maar vaker is het indirect: via de lucht of besmette kleding en voorwerpen. De rupsen scheiden brandharen actief af als verdedigingsmechanisme vanaf half mei.
Eikenprocessierups: uitslag en andere symptomen
Uitslag op huid na contact met eikenprocessierups
De effecten verschillen per persoon en kunnen bij herhaalde blootstelling heviger worden. Mogelijke symptomen zijn:
- Huid: Uitslag, jeuk, roodheid, bultjes, blaasjes, en contacteczeem.
- Ogen: Pijnlijke irritatie, ontsteking (conjunctivitis), soms chronische oogontstekingen.
- Luchtwegen: Irritatie, slikproblemen, ontstoken neusslijmvlies, ademhalingsmoeilijkheden, astmatische bronchitis.
- Algemeen: Koorts, duizeligheid, braken, allergische reacties en in zeldzame gevallen een anafylactische shock.
- Ook dieren kunnen soortgelijke klachten krijgen.
De meeste symptomen verdwijnen binnen twee weken. Bij aanhoudende of ernstige klachten ga je best naar je huisdokter.
Behandeling bij contact met eikenprocessierups
Wanneer je in aanraking bent gekomen met de brandharen van de eikenprocessierups, is het belangrijk om direct maatregelen te nemen om symptomen te beperken. Verwijder de brandharen voorzichtig van de huid, bijvoorbeeld door een stukje plakband op de huid te plakken en dit rustig los te trekken. Vermijd wrijven of krabben, omdat dit de klachten kan verergeren. Spoel vervolgens de huid en, indien nodig, de ogen grondig met water. Gebruik voor de huid ook water en zeep om achtergebleven haartjes en mogelijk gif te verwijderen. Besmette kleding moet op hoge temperatuur worden gewassen.
Om uitslag te verlichten, kan lokaal verkoelen helpen, zoals het aanbrengen van een koud kompres of ijspack. Ook het voorzichtig deppen met isopropylalcohol geeft verlichting. Voor jeuk en huidirritatie kan je corticosteroïdcrèmes of antihistaminica gebruiken; deze laatste veroorzaken doorgaans minder bijwerkingen. Vermijd langdurig gebruik van corticosteroïdcrèmes vanwege mogelijke huidschade.
Raadpleeg altijd een arts bij ernstige, aanhoudende of verergerende klachten.
Lees ook: Omgaan met jeuk (pruritus)
Eikenprocessierups: problemen voorkomen
- Vermijd elk contact met rupsen en nesten.
- Draag bedekkende kleding als je in risicogebieden bent.
- Ga niet op de grond zitten onder bomen met rupsen.
- Meld rupsen en nesten bij de gemeente of de brandweer.
- Laat rupsen en nesten altijd verwijderen door professionele diensten.
Wat mag je niet doen?
- Probeer nooit zelf rupsen of nesten te verwijderen.
- Gebruik geen insecticiden of hogedrukreinigers, dit verspreidt de brandharen juist.
- Raak de rupsen of nesten niet aan met blote handen.
- Laat ook oude nesten door experts verwijderen vanwege het langdurige gevaar van brandharen.
|
Bestrijding gebeurt uitsluitend door gespecialiseerde diensten. Zij volgen de nieuwste adviezen van het Agentschap Natuur en Bos.
Bronnen:
Laatst bijgewerkt: september 2025
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
