Waarop letten als u als sporter een geneesmiddel moet nemen?

nieuws Als u sport en om medische redenen een geneesmiddel moet gebruiken (in eender welke vorm: pilletjes, inspuitingen, puffers, druppels, ...), moet u opletten. Sommige geneesmiddelen bevatten immers stoffen die op de dopinglijst staan en kunnen aanleiding geven tot een positieve dopingtest. Meldt dus zeker aan uw behandelende arts dat u sporter bent en eventueel op doping kunt gecontroleerd worden. Weet immers dat een voorgeschreven geneesmiddel niet per definitie een toegelaten geneesmiddel is. De antidopingregels zijn van toepassing op zo goed als alle sporters, ongeacht hun niveau of het feit of ze nu al dan niet deelnemen aan wedstrijden. Alleen wie buiten elke vorm van organisatie sport - dus geen lid is van een club en nooit deelneemt aan sportevenementen, ongeacht of ze van recreatieve, demonstratieve of competitieve aard zijn - valt buiten toepassing van de antidopingregels.

Bovendien hebben alle geneesmiddelen bijwerkingen. Geneesmiddelen gebruiken terwijl u ze eigenlijk niet nodig hebt omdat u niet ziek bent, kan schadelijk zijn voor uw lichaam, zeker wanneer u hoge dosissen gebruikt of verschillende geneesmiddelen combineert. Gebruik dus zeker nooit op eigen houtje geneesmiddelen.

• Anabole steroïden kunnen bijvoorbeeld leiden tot huiduitslag, haarverlies, stemmingsproblemen tot zelfs zelfmoordneigingen, verhoogde kans op leveraandoeningen en hart- en vaatziekten. Bij jongens kunnen ze aanleiding geven tot krimpende teelballen, grotere borsten, een kleiner libido en zelfs impotentie, een verminderde zaadproductie. Meisjes riskeren een diepere stem, overmatige gezichts- en lichaamsbeharing, een onregelmatige menstruatie en een vergrote clitoris.

• Opwekkende middelen kunnen leiden tot slaapproblemen, evenwichtsstoornissen, onregelmatige hartslag, een hartaanval en een beroerte.

• Urineafdrijvende middelen (diuretica) of andere middeltjes om sporen van verboden middelen te verdoezelen, kunnen uitdroging, spierkrampen, bloeddruk- en hartproblemen veroorzaken.

• Verdovende middelen kunnen het immuunsysteem verzwakken, evenwichts- en concentratieproblemen, en maag- en darmproblemen veroorzaken. Bovendien zijn ze zeer verslavend.

Bevat het geneesmiddel verboden producten?
Controleer altijd of het geneesmiddel dat u moet nemen een verboden stof bevat die op de dopinglijst staat, of vraag dit aan uw arts.
Op de website www.dopinglijn.be staat een lijst van alle in België geregistreerde geneesmiddelen (dus geen voedingssupplementen of andere producten waaraan geneeskrachtige werking wordt toegeschreven). Aan de hand van kleurencodes kunt u gemakkelijk zien of een bepaald geneesmiddel een verboden stof bevat. Op de website www.dopinglijn.be staan ook alle verboden stoffen en methoden die verboden zijn, ongeacht hun afkomst.
Ook op de website van het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie, www.bcfi.be, staat bij elk geneesmiddel dat een verboden substantie bevat een "D" van doping.
Ook uw behandelend arts kan u hierbij natuurlijk helpen.
Als het geneesmiddel geen verboden stof bevat, hoeft u uiteraard niets te doen.

Wat moet u doen als het geneesmiddel een stof bevat die op de dopinglijst voorkomt?
Een geneesmiddel met een verboden stof in, neemt u alleen als het echt nodig is en als u met uw arts de mogelijkheid van een andere behandeling hebt uitgesloten.

Als u volgens uw arts toch het geneesmiddel moet nemen, hebt u twee mogelijkheden.
• U vraagt voor gebruik en eventuele dopingcontrole een "toestemming wegens therapeutische noodzaak" (TTN) aan. Alleen dan bent u 100% zeker dat het gebruik geen dopingpraktijk vormt.
• U vraagt een attest aan uw arts, zodat u dit kan voorleggen bij een eventuele dopingcontrole. U bent dan verplicht om na een dopingcontrole een toestemming te vragen voor de verboden stof (zonder enige garantie dat de toestemming wordt gegeven). Als u geen toestemming krijgt, hebt u een dopingpraktijk begaan.

Wie vraagt best een toestemming wegens therapeutische noodzaak (TTN) aan?
De antidopingregels zijn, zoals hoger aangestipt, van toepassing op zo goed als alle sporters, ongeacht hun niveau of het feit of ze nu al dan niet deelnemen aan wedstrijden. Alleen wie buiten elke vorm van organisatie sport - dus geen lid is van een club en nooit deelneemt aan sportevenementen, ongeacht of ze van recreatieve, demonstratieve of competitieve aard zijn - valt buiten toepassing van de antidopingregels.

• Elitesporters zijn verplicht een toestemming wegens therapeutische noodzaak aan te vragen (zodra hen een verboden stof wordt voorgeschreven). Pas wanneer ze de toestemming ontvangen hebben, mogen ze het geneesmiddel met de verboden stof(fen) gebruiken. Elitesporters zijn sporters van hoog nationaal of internationaal niveau.

• Niet-elite sporters en recreatieve sporters wordt aangeraden om een TTN aan te vragen als ze een sport beoefenen

waar vaak dopingcontroles gebeuren of dopingovertredingen worden vastgesteld.
- In de ploegsporten worden voornamelijk wedstrijden uit de hoogste nationale afdelingen gecontroleerd
- Bij de individuele sporten worden voornamelijk voornamelijk de meer belangrijke wedstrijden (bv. provinciale, Vlaamse of Belgische kampioenschappen) gecontroleerd.
- Bepaalde sporttakken die in het verleden veel dopingovertreders kenden (bodybuilding, kickboksen, boksen, wielrennen, …) worden meer gecontroleerd dan sporttakken die al jarenlang weinig dopingovertredingen laten optekenen. In dopinggevoelige sporten worden ook minder belangrijke wedstrijden gecontroleerd.
- Buiten wedstrijdverband worden enkel sporters die tot de elitegroep behoren gecontroleerd of sporters waar tegen zeer sterke vermoedens van dopinggebruik zijn gerezen.
- Ook in fitnesscentra waar bij vorige controles veel dopingpraktijken werden vastgesteld, gebeuren regelmatig dopingcontroles buiten wedstrijdverband.

• Niet-elite sporters en recreatieve sporters die weinig kans maken op een dopingcontrole, moeten vooraf geen TTN aanvragen:
- Sporters die aan sporten deelnemen die weinig of niet gecontroleerd worden (zie lijst ?dopingstatistieken op www.dopinglijn.be);
- Sporters die hun sport voornamelijk recreatief beoefenen;
- Sporters die hun sport op lager competitief niveau beoefenen.
Zij dienen wel tijdens de dopingcontrole aan de controlearts te melden of en welke geneesmiddelen ze de laatste 7 dagen hebben genomen en dit op het dopingcontroleformulier laten noteren. Neem best altijd een attest van uw behandelende arts mee.

• Minderjarigen moeten voor het gebruik van een verboden stof geen TTN aanvragen. Het volstaat dat zij bij een dopingcontrole een medisch attest voor het gebruik van het geneesmiddel tonen aan de controlearts.
Minderjarige elitesporters moeten wél een TTN aanvragen.

Hoe een TTN aanvragen?
U kunt het aanvraagformulier downloaden op de website www.dopinglijn.be via de rubriek “toestemming wegens therapeutische noodzaak” of telefonisch aanvragen op het nummer 02-553 34 63.
U vult het formulier samen met uw arts volledig in, en u stuurt het op naar de Vlaamse overheid - NADO Vlaanderen, TTN-commissie, Arenbergstraat 9 in 1000 Brussel of u faxt het naar het nummer 02-553 36 50.
Om in aanmerking te komen voor toestemming moet uw aanvraag steeds volledig ingevuld en ondertekend zijn, en vergezeld zijn van alle relevante medische informatie om de diagnose te staven (raadpleeg hiervoor ook de website www.dopinglijn.be, rubriek “toestemming wegens therapeutische noodzaak”).

Wat bij astma?
De meeste medicatie voor de behandeling van astma is toegelaten. Voor corticosteroïden, formoterol, salmeterol en salbutamol via inhalatie en in therapeutische dosis is geen TTN vereist. Het volstaat dat de sporter het gebruik ervan meldt aan de controlearts bij een eventuele dopingcontrole.
Indien u een andere verboden stof (bij ons voornamelijk fenoterol wat in duovent voorkomt) dient te nemen als therapie voor astma, bespreek dan met uw arts of u een TTN moet aanvragen (zie hoger).

De aanvraag voor een TTN moet volgende documenten bevatten:
• Een volledige medische geschiedenis;
• Een uitgebreid rapport van het klinisch onderzoek met speciale aandacht voor het ademhalingssysteem;
• Een verslag van de spirometrie met de meting van het FEV1-percentage;
• Indien er een blokkering van de luchtwegen bestaat, zal de spirometrie herhaald worden na de inhalatie van een kortwerkende Bèta 2-agonist om de omkeerbaarheid van de bronchusvernauwing aan te tonen;
• Indien er geen omkeerbare blokkering van de luchtwegen aanwezig is, moet een bronchiale provocatietest worden uitgevoerd om de aanwezigheid van hypergevoeligheid van de luchtwegen vast te stellen;
• De precieze naam, specialiteit en het adres (met inbegrip van telefoon, e-mail, fax) van de dokter die het onderzoek uitvoert.

Worden door de TTN-commissie niet als enig afdoend bewijs beschouwd:
• een medisch attest zonder meer
• piekstroommetingen
• aantonen van allergie (RAST, huidtesten)
• verhoogd eNO

Worden wel als enig afdoend bewijs beschouwd (steeds ook de gedetailleerde resultaten van de test bijvoegen): één van volgende testen:
• positieve bronchodilatatortest
• positieve provocatietest
• farmacologisch (metacholine, histamine) met steeds vermelding van exacte PC20 of PD20-waarde
• inspanningsprovocatie
• Eucapnische Vrijwillige Hyperventilatietest (EVH)

Opgelet! Bij een aanvraag voor een verboden stof via inhalatie moet de klinische verantwoording worden gegeven waarom niet gekozen wordt voor een toegelaten stof (formoterol, salbutamol, salmeterol en/of corticosteroïden via inhalatie).

Wat bij ADHD?
• Methylfenidaat is toegelaten bij controles buiten wedstrijdverband. Bespreek met uw behandelende arts wanneer u het gebruik van methylfenidaat moet onderbreken als u aan een wedstrijd wil deelnemen.
• Indien u methylfenidaat gebruikt tijdens een wedstrijd, moet u een eventueel een TTN aanvragen (zie hoger).
Bij de aanvraag moet steeds een recent (max. 1 jaar oud) specialistisch verslag worden gevoegd waaruit blijkt dat de sporter voldoet aan de DSM-V criteria.

Wat met corticosteroïden?
• Intramusculaire (in spier) en intraveneuze (in ader) inspuitingen vereisen een toestemming wegens therapeutische noodzaak (TTN). Ook corticosteroïden toegediend via orale (pillen) of rectale (zetpillen) weg vereisen een TTN.

• Het gebruik van glucocorticosteroïden via elke andere weg (zalf, puffer, intra-articulair, ...) moet steeds vermeld worden bij elke dopingcontrole binnen wedstrijdverband.