Gerelateerde artikels
High-functioning depression: symptomen en behandeling
In dit artikel
High-functioning depression: symptomen en behandeling
dossier
High-functioningdepression of hoogfunctionerende depressie is een stille vorm van depressie die vaak onzichtbaar blijft. Mensen met deze aandoening lijken hun leven goed op orde te hebben, maar voeren binnenin een zware strijd. Juist omdat de signalen minder zichtbaar zijn, kan herkenning en steun vanuit de omgeving van grote betekenis zijn.
Wat is hoogfunctionerende depressie?
Hoogfunctionerende depressie is geen officiële medische diagnose, maar wel een term die vaak wordt gebruikt om een bepaalde vorm van depressie te beschrijven. Het gaat om mensen die kampen met somberheid, negatieve gedachten en gevoelens van leegte, maar er toch in slagen om hun dagelijkse taken uit te voeren. Op het eerste gezicht lijken ze gewoon te functioneren: ze hebben een job, onderhouden relaties, betalen hun rekeningen en komen afspraken na. Maar van binnen kost dit een enorme hoeveelheid energie, alsof ze constant met een sluimerende koorts leven: je kunt doorgaan, maar je voelt je nooit echt goed.
Hoogfunctionerende depressie lijkt het meest op persisterende depressieve stoornis, vroeger dysthymie genoemd. Deze aandoening kenmerkt zich door langdurige, milde tot matige depressieve klachten die jaren kunnen aanhouden. Het verschil met een ernstige depressie (‘major depressive disorder’, MDD) is dat de symptomen bij MDD vaak heftiger en meer invaliderend zijn, terwijl bij hoogfunctionerende depressie de persoon vaak blijft ‘presteren’, ondanks het innerlijke gevecht.Symptomen van high-functioning depression
© Getty Images / high-functioning depression of hoogfunctionerende depressie
De symptomen van high-functioning depression lijken sterk op die van andere depressieve stoornissen, maar blijven vaak verborgen omdat de persoon ogenschijnlijk goed functioneert. Veelvoorkomende klachten zijn:
- Een sombere, neerslachtige of lege stemming
- Gevoelens van hopeloosheid of waardeloosheid
- Verlies van interesse of plezier in activiteiten die vroeger leuk waren
- Veranderingen in eetlust (te veel of te weinig eten)
- Slaapproblemen (slapeloosheid of juist overmatig slapen)
- Vermoeidheid en gebrek aan energie
- Moeite met concentreren of beslissingen nemen
- Schuldgevoelens of sterke zelfkritiek
- Suïcidale gedachten
Daarnaast zijn er signalen die vaker specifiek bij hoogfunctionerende depressie gezien worden:
- Overmatig perfectionisme of ‘workaholic’ zijn
- Het maskeren van klachten met een opgewekte houding
- Overmatig gebruik van sociale media, eten, alcohol of andere middelen om gevoelens te verdoven
- Het zoeken naar externe bevestiging
- Moeite met het uiten van emoties of deze onderdrukken
- Sociale isolatie, ondanks dat ze in contact lijken te blijven
Oorzaken en risicofactoren bij hoogfunctionerende depressie
Er bestaat niet één enkele oorzaak van hoogfunctionerende depressie. Vaak is het een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Mogelijke oorzaken en risicofactoren zijn:
- Genetische aanleg: depressie komt vaker voor binnen families.
- Hersenveranderingen: bijvoorbeeld overactiviteit in het limbisch systeem, dat stemmingen reguleert.
- Levensgebeurtenissen: verlies van een dierbare, financiële problemen, ingrijpende veranderingen of langdurige stress.
- Trauma: zoals emotioneel of lichamelijk misbruik of verwaarlozing op jonge leeftijd.
- Middelengebruik: alcohol- of drugsgebruik kan de kans op depressieve episodes vergroten.
- Lichamelijke aandoeningen: chronische pijn, slaapproblemen, angststoornissen of ADHD kunnen bijdragen aan depressieve klachten.
- Opvoeding en cultuur: overtuigingen als “je mag geen zwakte tonen” of “je moet altijd doorgaan” vergroten de kans op het onderdrukken van gevoelens.
Mensen met hoogfunctionerende depressie voelen vaak druk om hun omgeving niet teleur te stellen. Ze kunnen geloven dat toegeven aan depressie betekent dat hun leven instort of dat anderen hen zullen afwijzen. Dit leidt ertoe dat ze klachten wegstoppen en doorgaan tot het punt van uitputting.
Behandeling van hoogfunctionerende depressie
Hoewel het vaak lastig te herkennen is, is behandeling van hoogfunctionerende depressie belangrijk. Behandelopties zijn onder meer:
- Psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij negatieve denkpatronen en gedragingen worden aangepakt.
- Medicatie: antidepressiva kunnen helpen bij ernstigere klachten.
- Leefstijlveranderingen: regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding, voldoende slaap en verminderen van stress zijn essentieel.
- Sociale steun: praten met vrienden, familie of lotgenoten kan de eenzaamheid en druk verminderen.
- Bewustwording en zelfzorg: leren emoties te herkennen, grenzen te stellen en tijd te nemen voor herstel.
Het belangrijkste is de eerste stap: erkennen dat er een probleem is en in gesprek gaan met een zorgverlener. Want ook als je ogenschijnlijk alles “op orde” hebt, verdien je een leven waarin functioneren niet voelt als een dagelijkse uitputtingsslag, maar waarin je werkelijk goed kunt leven.
Tips: omgaan met iemand met hoogfunctionerende depressie
Het ondersteunen van iemand met hoogfunctionerende depressie kan lastig zijn, omdat hij of zij vaak niet openlijk laat zien dat er iets mis is. Toch kun je als vriend, partner of familielid een belangrijke rol spelen:
- Luister zonder oordeel. Creëer ruimte waarin de ander eerlijk kan praten zonder bang te zijn dat je het bagatelliseert of direct met oplossingen komt. Soms is gehoord worden al genoeg.
- Let op subtiele signalen. Mensen met hoogfunctionerende depressie maskeren hun klachten vaak. Let daarom op kleine veranderingen, zoals verminderde energie, terugtrekken uit sociale contacten of toenemende perfectionistische neigingen.
- Vraag door en toon oprechte interesse. In plaats van te vragen “Alles goed?”, kun je vragen: “Hoe gaat het écht met je?” of “Wat houdt je nu het meest bezig?”. Dit kan helpen om voorbij het oppervlakkige antwoord te komen.
- Stel voorzichtig voor om contact te zoeken met een huisarts of psycholoog. Je hoeft het probleem niet zelf op te lossen, maar je kunt iemand wel ondersteunen in de eerste stap.
- Zelfs als de ander je steun afwijst, is het belangrijk om te laten merken dat je er bent. Kleine gebaren zoals een berichtje, een uitnodiging of samen een wandeling maken, kunnen veel betekenen.
- Zorg ook voor jezelf. Het ondersteunen van iemand met depressie kan zwaar zijn. Blijf je eigen grenzen bewaken, zoek steun bij anderen en neem tijd voor ontspanning.
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
