Verschillen tussen mannen en vrouwen met dementie

In onderzoek is te weinig aandacht voor de verschillen tussen mannen en vrouwen met dementie. Dat is één van de conclusies van een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Reviews Neurology. Vrouwen krijgen de ziekte vaker, zorgen vaker voor een naaste met dementie en zijn juist ondervertegenwoordigd in onderzoek. Dat terwijl de ziekte voor vrouwen mogelijk andere gevolgen en oorzaken heeft. 

Ook bij andere ziekten wordt steeds meer bekend over het verschillende verloop tussen mannen en vrouwen. Tot nu toe zijn de gevonden verschillen bij dementie vaak subtiel en door gebrek aan onderzoek naar sekseverschillen, is nog niet alles zeker. Toch zijn er al interessante verschillen gevonden.

 

Vrouwen gaan gemiddeld sneller achteruit dan mannen. De reden hiervoor is onbekend. Mogelijk wordt de diagnose bij vrouwen gemiddeld later gesteld. Daardoor is de schade in de hersenen al ernstiger en komen vrouwen na de diagnose sneller in een verpleeghuis terecht. Maar ook andere verschillen kunnen een oorzaak zijn, er zijn immers veel verschillen tussen mannen en vrouwen die ook invloed kunnen hebben op dementie. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van andere ziekten zoals hart- en vaatziekten, verschillen in het afweersysteem en verschillen in hoeveelheid natuurlijke beschermende stoffen in het brein.

 

Bij vrouwen lijken depressiviteit, teruggetrokken gedrag, emotionele labiliteit en waanbeelden vaker dan gemiddeld voor te komen. Bij mannen lijken symptomen als lusteloosheid, agitatie, gewelddadigheid en sociaal ongepast gedrag vaker voor te komen, als gevolg van de ziekte. Bij vrouwen lijken gedragsveranderingen vaker voor te komen en ernstiger te zijn dan bij mannen.

Er zijn ongeveer twee keer zoveel vrouwen als mannen met dementie. Vrouwen worden echter ook ouder dan mannen. Dit verklaart voor een groot deel het verschil. In sommige landen zien onderzoekers echter dat dementie ook vaker voorkomt als ze mannen en vrouwen van dezelfde leeftijd vergelijken. Dit verschil zien we vooral in ontwikkelingslanden, waar vrouwen minder toegang hebben tot onderwijs. En minder onderwijs en mentale uitdagingen gedurende het leven, verhogen het risico op dementie. Het vermoeden dat in westerse landen vooral leeftijd een rol speelt, wordt versterkt door iets anders. Milde Cognitieve Klachten, een soort voorloper stadium van dementie die al op jongere leeftijd speelt, komt juist vaker bij mannen dan bij vrouwen voor.

Vrouwen maken veel vaker dan mannen, dementie alleen door. Door de hogere levensverwachting is de kans groot dat de partner van de vrouw overleden is wanneer ze dementie krijgt. Uiteraard heeft dit effect op de ondersteuning door mantelzorgers. Daarnaast heeft het nog een ander ongewenst effect. Mensen zonder nauw betrokken mantelzorger, doen niet of minder mee aan wetenschappelijk onderzoek. Bij veel medicijnstudies worden mensen zonder betrokken naaste zelfs uitgesloten. Dit heeft tot gevolg dat (medicijn)studies worden gedaan bij mensen met andere eigenschappen dan de gemiddelde groep mensen met dementie. Zo doen aan medicijnstudies vaak jongere mensen mee en is de verhouding man-vrouw ongeveer gelijk. Een mogelijk gevolg is bijvoorbeeld dat de bijwerkingen van een medicijn minder opvallen.

Vrouwen geven vaker dan mannen mantelzorg. Veel mensen die mantelzorg verlenen zijn zwaar belast en 4 procent is zelfs overbelast. Hierdoor komen risicofactoren voor dementie zoals depressie en slaapproblemen, vaker voor bij mensen die zorgen voor mensen met dementie.  

De gevonden verschillen tussen mannen en vrouwen op het gebied van preventie, diagnostiek en ziekteverloop zijn vaak klein. Maar ze zijn er wel en spelen met elkaar mogelijk een grotere rol dan verwacht. In onderzoek is er echter nog niet veel aandacht voor de verschillen tussen man en vrouw. De wetenschappers hopen dat dit in de toekomst meer aandacht krijgt, bijvoorbeeld vanwege medicijnonderzoek. Het is tot nu toe erg lastig om medicijnen te vinden tegen dementie. Maar door rekening te houden met ieders eigenschappen, zoals genetica, leeftijd, maar ook geslacht, kunnen we mogelijk medicijnen ontwikkelen voor het individu.