Wereld Hypertensie Dag op 17 mei

nieuws Wanneer hebt u een verhoogd risico op een hoge bloeddruk?
Naar schatting heeft ruim 30 procent van de volwassenen een hoge bloeddruk of arteriële hypertensie. Dit percentage stijgt voortdurend. In België zouden meer dan 2 miljoen mensen aan een verhoogde bloeddruk lijden. Een kwart tot de helft daarvan zou niet weten dat hun bloeddruk te hoog is.

Wanneer is uw bloeddruk te hoog (hypertensie) ?
• Men spreekt van een hoge bloeddruk of arteriële hypertensie wanneer de bloeddrukwaarden gemiddeld hoger liggen dan 140 mmHg systolisch en/of 90 mmHg diastolisch (140/90 of 14/9).

• Voor personen van 60 jaar en ouder zonder diabetes, familiaire hypercholesterolemie of manifeste hart- en vaatziekte geldt een systolische bloeddruk =160 mmHg als verhoogd.

• Bij een systolische bloeddruk van meer dan 180 mmHg en/of een diastolische bloeddruk van meer dan 110 mmHG spreekt men van een ernstige hypertensie.

• Bij sommige mensen, vooral 60-plussers, komt een geïsoleerde systolische hypertensie voor. Dit is het geval wanneer de systolische bloeddruk hoger ligt dan 140 mmHg en de diastolische druk lager dan 90 mmHg. Ook dit is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten.

	*Systolische bloeddruk (mmHg)*	*Diastolische bloeddruk (mmHg)*
Optimaal	< 120	en < 80
Normaal	120-129	en/of 80-84
Normaal Hoog	130-139	en/of 85-89
Hypertensie graad 1	140-159	en/of 90-99
Hypertensie graad 2	160-179	en/of 100-109
Hypertensie graad 3	≥ 180	en/of ≥ 110
Geïsoleerde systolische hypertensie	≥ 140	en < 90

Lees ook: Wereld Hypertensie Dag: Wanneer hebt u een te hoge bloeddruk?

Risicofactoren voor een verhoogde bloeddruk

In de meeste gevallen heeft verhoogde bloeddruk of arteriële hypertensie te maken met een combinatie van erfelijke factoren en omgevingsfactoren. Hoe ouder men wordt, hoe hoger ook de kans op een hoge bloeddruk.

1. Erfelijkheid
Als een van uw ouders aan hypertensie lijdt, hebt u een verhoogd risico om ook een hoge bloeddruk te krijgen.
Maar het moment waarop hypertensie ontstaat, kan worden uitgesteld en zelfs worden vermeden door een gezonde levensstijl en verstandige eetgewoonten.

2. Leeftijd
De kans op hypertensie neemt toe met de leeftijd. Tot 30 jaar heeft slechts 1 tot 2 procent van de bevolking een hoge bloeddruk, bij 60-plussers loopt dat cijfer op tot ongeveer 60 procent. Vooral de systolische bloeddruk blijft stijgen, terwijl de diastolische bloeddruk vanaf 60 jaar de neiging vertoont om opnieuw te dalen. Aangenomen wordt dat er ongeveer een 5 procenttoename is van verhoogde bloeddruk per tien jaar bij 65-plussers. Vanaf de leeftijd van 80 jaar, neemt de bloeddruk opnieuw af.
Ook het voorkomen van geïsoleerde systolische hypertensie stijgt met de leeftijd, van circa 5 procent op zestigjarige tot 30 procent op tachtigjarige leeftijd.

3. Geslacht
Hypertensie komt iets meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Vrouwen worden vaak na de menopauze door hypertensie getroffen. Boven 60 jaar zijn er meer vrouwen dan mannen met hypertensie.

4. De levenswijze
• Obesitas: Overgewicht (BMI >25) en in het bijzonder een verhoogde lenden/heupenratio (102 centimeter of meer voor mannen, 88 centimeter of meer voor vrouwen) is een belangrijke risicofactor.
• Een zittend leven.
• Overmatig zout- en alcoholgebruik.
• Stress: verhoogde bloeddruk komt meer voor bij mensen met chronische stress. Of stress hoge bloedduk veroorzaakt is niet duidelijk, maar het kan wel bloeddrukopstoten uitlokken. Dat geldt ook voor het verband tussen hoge bloeddruk en blootstelling aan geluid. Stress is alleszins een risicofactor voor hart- en vaatziekten.
• Roken: heeft waarschijnlijk geen invloed op de bloeddruk zelf, maar verhoogt wel de kans op hart- en vaatziekten.

5. Specifieke oorzaken
Bij maximum 10 procent van de hypertensiepatiënten heeft de hypertensie te maken met een specifieke oorzaak. Men spreekt dan van 'secundaire' hypertensie. De voornaamste oorzaken van secundaire hypertensie zijn:

• Nieraandoeningen.
Praktisch alle nieraandoeningen kunnen in verband worden gebracht met arteriële hypertensie, zoals een vernauwde nierslagader (renovasculaire hypertensie).
• Overmatige productie van bepaalde hormonen door de bijnieren.
• Het syndroom van obstructieve apneu tijdens de slaap.
Hierbij zien we herhaalde en meer of minder lange episoden van ademstilstand tijdens de slaap, dikwijls gecombineerd met snurken, en voorts slaperigheid overdag.
• Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
Bijvoorbeeld sommige ontstekingsremmers, corticosteroïden, vermageringsmiddelen, de anticonceptiepil...
Vooral het langdurig gebruik van deze geneesmiddelen kan problematisch kan zijn: bij griep of voor een verstuiking enkele dagen ontstekingswerende geneesmiddelen slikken, heeft weinig gevolgen op lange termijn.
De anticonceptiepil veroorzaakt doorgaans nauwelijks een stijging van de bloeddruk en het komt heel weinig voor dat een jonge vrouw vanwege de pil arteriële hypertensie ontwikkelt. Het is nochtans nuttig om de bloeddruk te laten meten alvorens met de anticonceptiepil te beginnen.
• Bij kinderen of adolescenten kunnen andere oorzaken
worden opgespoord (misvorming van
de aorta, zoals coarctatie of vernauwing van de aorta).
• Bij zwangere vrouwen kan pre-eclampsie leiden tot verhoogde bloeddruk.

Hoe kunt u hoge bloeddruk voorkomen?

Het ontstaan van verhoogde bloeddruk kan worden uitgesteld en zelfs grotendeels worden voorkomen door een gezonde levenswijze.

• Vermijd overgewicht

Overgewicht (een BMI boven 25 kg/m2) is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van verhoogde bloeddruk. Bij risicogroepen met een normale bloeddruk werd aangetoond dat zij door enkele kilo’s te verliezen aanzienlijk minder te maken kregen met verhoogde bloeddruk. Of in ieder geval vertraagt dit de ontwikkeling ervan.

Het doel is een normaal gewicht te behouden, dat wil zeggen een Body Mass Index (BMI) van minder dan 25 kg/m2. Bij ouderen is de relatie tussen BMI en gezondheid niet zo eenduidig en is een BMI = 30 kg/m2 aanvaardbaar.

Een gewichtsafname van 3 tot 9 procent van het totale lichaamsgewicht geeft zowel een systolische als diastolische bloeddrukvermindering van ongeveer 3 mmHg.

• Rookstop

Door een sigaret te roken, stijgt de bloeddruk gedurende ongeveer 15 minuten. Op lange termijn is niet bewezen dat roken verhoogde bloeddruk veroorzaakt. Maar roken is een zeer belangrijke risicofactor voor hart- en vaataandoeningen. Rookstop is daarom essentieel. Indien u blijft roken, dan zal het gunstig effect van een eventuele behandeling met geneesmiddelen ook nooit optimaal zijn.

• Gebruik minder zout

Alhoewel over de relatie tussen zout en hoge bloeddruk nog heel wat discussies bestaan, wordt aangeraden om maximaal 5 à 6 g zout per dag te gebruiken. Het gemiddelde zoutgebruik schommelt nu rond 9 à 10 g per dag. Houd er rekening mee dat in veel voedingswaren al zout zit. Zo bevat een gewoon groot brood bijvoorbeeld al 4 g zout. Ook bouillonblokjes en bereide vleeswaren kunnen veel zout bevatten.

Minder zout gebruiken kan onder meer door geen zout toe te voegen aan het eten en spaarzaam gebruik te maken van bereide gerechten (soepen, sauzen...)

• Drink minder alcohol

Alcoholgebruik is een belangrijke risicofactor voor hoge bloeddruk. Het drinken van alcohol verhoogt de bloeddruk, of het nu gaat om matig en regelmatig alcoholgebruik of om aanzienlijk en hoog alcoholgebruik ('binge drinking').

Anderzijds zou een matig dagelijks gebruik van maximum twee à drie ‘standaarddrinks’ voor mannen en een à twee glazen voor vrouwen het risico mogelijk kunnen verminderen, maar hierover bestaat nog veel discussie. Het is alleszins geen reden om dagelijks enkele glaasjes te drinken.

• Eet gezond

Uit onderzoek is gebleken dat het zogenaamde “DASH”-diëet (Dietary Approaches to Stop Hypertension) zowel de bloeddruk verlaagt bij mensen met een normale bloeddruk als bij mensen met een verhoogde bloeddruk.

Dit diëet is gebaseerd op het eten van veel fruit, groenten, graanproducten en noten, weinig verzadigde vetstoffen (zoals boter, volle melk, vet vlees en vette kaas) en meer onverzadigde vetten (plantaardige vetten en vis).

De combinatie met een zoutarm dieet heeft een bijkomend bloeddrukverlagend effect.

Lees ook: Het DASH-dieet tegen hoge bloeddruk

• Beweeg meer

Regelmatige lichaamsbeweging doet de bloeddruk dalen: minstens 30 minuten per dag wandelen, lopen, fietsen...

Bent u ouder dan 40 jaar en/of leidt u een zittend leven, raadpleeg dan uw arts of u fit genoeg bent om te gaan sporten en welke sporten het meest geschikt zijn. Overdrijf in het begin niet, maar bouw de duur en intensiteit van uw beweegactiviteiten geleidelijk aan op.

Lees ook: Verhoogde bloeddruk (hypertensie)

Bronnen:
• Belgisch hypertensie comité
http://belhyp.be/wp-content/uploads/2016/01/Hypertension-NL-web-CBH.pdf
http://belhyp.be/wp-content/uploads/2015/10/NL3-R.-Vander-Stichele-Observance.pdf
• Domus Medica
http://www.domusmedica.be/documentatie/downloads/praktijkdocumenten/richtlijnen/701-hypertensie-1/file.html
http://www.domusmedica.be/images/stories/aanbevelingen/opvolgrapporten/Opvolgrapport_hypertensie_-_21_augustus_2013.pdf
• Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI)
http://www.bcfi.be/nl/chapters/2?frag=1073
• RIZIV
http://www.inami.fgov.be/SiteCollectionDocuments/consensus_literatuur_samenvatting_20151105.pdf
http://www.inami.fgov.be/SiteCollectionDocuments/consensus_sprekersbrochure_20151105.pdf
• Hartstichting
https://www.hartstichting.nl/downloads/brochure-hoge%20bloeddruk
• Nederlands Huisartsengenootschap
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/cardiovasculair-risicomanagement
https://www.thuisarts.nl/hoge-bloeddruk/ik-heb-hoge-bloeddruk
• Steunpunt KOEL
http://www.eerstelijnsprotocollen.nl/cvrm
• European Society of Cardiology
https://www.escardio.org/Guidelines-&-Education/Clinical-Practice-Guidelines/Arterial-Hypertension-Management-of