nieuws
Contact met een kwal kan een pijnlijke huiduitslag veroorzaken. De meeste kwallen die aan onze kust voorkomen, zijn relatief ongevaarlijk. Maar de Kompaskwal en de Blauwe haarkwal, die van in het voorjaar tot in het najaar aan onze kust voorkomen, kunnen toch heel wat hinder veroorzaken.
In sommige (sub)tropische gebieden komen kwallen voor die wel zeer gevaarlijk en zelfs dodelijk kunnen zijn, zoals de dooskwal of zeewesp (Cubozoa) die vooral in de Stille Oceaan en de Indische Oceaan (Australië, Thaïland, Filippijnen, maar ook in de Caraïben en Florida) voorkomt. Ook de Atlantische zeenetel (Chrysaora quinquecirrha), die onder meer aan de oostkust van Noord-Amerika voorkomt, kan ernstige problemen veroorzaken.
Ook sommige exotische kwallen die soms aan onze kust opduiken, zoals de Japanse kruiskwal, de Gele kruiskwal en de Parelkwal, kunnen ernstige problemen veroorzaken.
Zijn kwallen gevaarlijk?
De reacties die optreden na het contact met een kwal, zijn het resultaat van de ontlading van duizenden microscopisch kleine capsules, de netelcellen (de nematocysten). Deze netelcellen bevinden zich meestal op de tentakels, maar soms ook op de hoed. Elke netelcel bevat een dunne, opgerolde buis die gevuld is met microscopisch kleine naaldjes die bij aanraking met de huid gif in de huid injecteren.
De ernst van de klachten wordt bepaald door het soort gif dat van kwal tot kwal verschilt, en door de hoeveelheid gif die is geïnjecteerd.
De reactie blijft over het algemeen beperkt tot dat deel van de huid dat met de kwal in aanraking is geweest. Maar soms kunnen ook veralgemeende klachten of een allergische reactie optreden.
Lokale reactie
• Huiduitslag: rode vlekjes, kleine rode bultjes en/of blaasjes; soms rode striemen.
• Jeuk, branderig of tintelend gevoel.
• Pijn, mild tot zeer intens.
Het prikkende en stekende gevoel kan een uur aanhouden, de jeuk zeker 24 uur, soms veel langer.
De letsels kunnen littekens achterlaten onder de vorm van pigmentvlekken.
Algemene symptomen
Het kwallengif kan soms algemene symptomen veroorzaken. Dit komt vooral voor bij kwallen uit (sub)tropische gebieden, maar ook bij sommige kwallen die sporadisch aan onze kust voorkomen, zoals de Japanse kruiskwal en de Parelkwal.
• Hoofdpijn, buikpijn
• Spierkrampen, gewrichtspijn
• Ademhalingsproblemen,
• Duizeligheid
• Misselijkheid, braken
Allergische reactie
Sommige mensen kunnen allergisch reageren op een kwallensteek. Gif van kwallen is sensibiliserend, wat wil zeggen dat herhaald contact een allergische reactie kan veroorzaken. Ook kruisreacties (tussen verschillende soorten kwallen) zijn mogelijk.
• Spierkrampen, spierpijn
• Sterke zwelling
• een loopneus, tranende ogen
• Ademhalingsproblemen
• hartritmestoornissen, bloeddrukval
• Shock, bewustzijnsverlies.
Lees ook: Zijn kwallen gevaarlijk?
Vermijd kwallensteken
• Ga liever niet zwemmen als er kwallen zijn gesignaleerd.
• Raak op het strand aangespoelde kwallen niet aan. De in de tentakels aanwezige netelcellen kunnen nog actief zijn.
Hoe een kwallensteek behandelen?
• Verlaat na een kwallensteek zo snel mogelijk het water.
• De pijn vermindert door onderdompeling of douchen in heet water (tot 45 °C) gedurende 20 tot 30 minuten. Je kan daarvoor ook een hot pack of warme compressen gebruiken. Door hitte worden de eiwitten in het gif onschadelijk gemaakt.
• Indien geen warm water beschikbaar is, spoel de huid dan met zeewater. Spoel nooit met zoet water, want dat activeert net de netelcellen.
• Indien geen heet water of zeewater beschikbaar is, kan je de pijn ook verlichten door de aangetaste huid te koelen met bijvoorbeeld ijs of een coldpack. Houd ijs of een coldpack niet rechtstreeks tegen de huid, maar wikkel het bijvoorbeeld in een schone theedoek.
• Bij steken van sommige tropische kwallen moet je azijn op de aangetaste plek aanbrengen. Bij Noordzee-kwallen mag je nooit azijn gebruiken omdat dat de netelcellen net activeert.
• Probeer de resten van de tentakels op de huid te verwijderen, bijvoorbeeld door de huid met een creditcard of de achterkant van een mes af te schrapen, of met een pleister of pincet. Het kan helpen om eerst voorzichtig een beetje scheerzeep op de aangetaste plek aan te brengen.
• Jeuk en pijn kunnen verlicht worden met een anti-jeukmiddel (bv. op basis van lidocaïne). Bij ernstige klachten kan de arts ook een antihistaminicum of cortisonezalf voorschrijven.
• Bij hevige pijn kan je eventueel een pijnstiller nemen (bv. paracetamol).
• Het is aan te raden de aangetaste zone te beschermen tegen de zon om kans op vorming van littekens (bruine vlekken) te verminderen.
Wat mag je niet mag doen?
• Wrijf niet op de aangetaste huid, daardoor verspreid je het gif.
• Vermijd zand op de aangetaste plek.
• Spoel nooit met zoet water, want dat zal de resten van tentakels nog feller activeren.
• Gebruik bij Noordzeekwallen nooit azijn (wel bij tropische kwallen), dat activeert de nog aanwezige netelcellen.
• Ook het gebruik van baksoda (natriumbicarbonaat) wordt (meestal) afgeraden.
• Urineren op de aangetaste plek wordt ten stelligste afgeraden.
Wanneer een arts raadplegen?
• Indien algemene verschijnselen of tekenen van een allergische optreden zoals hoofdpijn, overgeven, ademhalingsproblemen, hartkloppingen, bewustzijnsverlies... zoek dan direct medische hulp of bel 112.
• Bij jonge kinderen of oudere mensen.
• Als je op meerdere plaatsen bent gestoken of bij huiduitslag en/of pijn over een groot huidoppervlak.
• Als je vlak bij de ogen of rond de genitaliën bent gestoken.
• Bij hevige pijn, en zeker als die niet beperkt blijft tot de aangetaste plek, maar verder uitstraalt, raadpleeg je ook het best een arts.
• Wanneer de huidklachten (pijn, jeuk...) na 24 uur nog niet verdwenen zijn.
• Ook indien je in een (sub)tropisch land gestoken wordt door een kwal, is het best om meteen een medische hulppost of arts te raadplegen.
Bronnen:
 |
 |
