Water drinken nog belangrijker dan gedacht

In dit artikel

Waarom water zo belangrijk is voor onze hersenen
Water, cortisol en copeptine
Hoe uitdroging slaap en stress beïnvloedt
Hoe waterinname je stress kan verlagen
Aanbevolen dagelijkse waterinname
Praktische tips om cortisol laag te houden

dossier

Meer water drinken is een veelgehoord advies voor energie, een stralende huid en eetlustbeheersing. Wetenschappelijk onderzoek toont nu aan dat hydratatie een veel grotere rol speelt in de gezondheid: water helpt het stresshormoon cortisol onder controle te houden en verlaagt zo het risico op ernstige gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, diabetes en depressie.

Waarom water zo belangrijk is voor onze hersenen

Ons lichaam bestaat voor een groot deel uit water, en dat geldt in het bijzonder voor de hersenen: deze bevatten ongeveer 75% water. Uitdroging vermindert de energieproductie in de hersenen en kan de hersenstructuur beïnvloeden, waardoor cognitieve prestaties afnemen en het moeilijker wordt om taken uit te voeren.

Daarnaast herkent ons lichaam uitdroging als een bedreiging voor de overleving, wat gevoelens van angst kan veroorzaken. Uitdroging belemmert de aanvoer van tryptofaan – een aminozuur dat nodig is om serotonine aan te maken – naar de hersenen. Serotonine reguleert onze stemming en emoties. Minder water betekent dus minder serotonine, wat kan leiden tot neerslachtigheid, prikkelbaarheid en angstgevoelens.

Water, cortisol en copeptine

Onderzoekers van de Liverpool John Moores University onderzochten hoe vochtinname het stresshormoon cortisol beïnvloedt. Cortisol wordt door de bijnieren afgescheiden tijdens stress en helpt het lichaam om te gaan met vecht-of-vluchtreacties. Chronisch hoge cortisolwaarden kunnen echter bijdragen aan hart- en vaatziekten, diabetes, gewichtstoename en een verzwakt immuunsysteem.

In hun studie werden gezonde volwassenen met lage en hoge dagelijkse waterinname getest tijdens de Trier Social Stress Test, die een stressvolle situatie simuleert (zoals een zenuwslopend sollicitatiegesprek). De onderzoekers maten niet alleen cortisol, maar ook de concentratie van copeptine, een eiwit dat ontstaat bij de afbraak van vasopressine. Vasopressine reguleert de vochtbalans, bloeddruk en stressreacties en stimuleert de afgifte van adrenocorticotroop hormoon (ACTH), wat op zijn beurt cortisol activeert.

De resultaten waren opvallend: deelnemers met een lage waterinname hadden 55% hogere cortisolspiegels na de stressvolle test dan degenen die voldoende water dronken. Ook hadden ze hogere copeptinespiegels en donkerdere urine, een teken van slechte hydratatie. Hoewel beide groepen zich even angstig voelden en een vergelijkbare hartslagverhoging hadden, reageerde het stresshormoonsysteem van de slecht gehydrateerden duidelijk sterker.

Hoe uitdroging slaap en stress beïnvloedt

Chronisch hoge cortisolspiegels kunnen ook de slaap verstoren. Studies tonen aan dat onvoldoende hydratatie leidt tot kortere en meer gefragmenteerde slaap. Vooral senioren vormen een risicogroep: door een verminderd dorstgevoel drinken zij vaak te weinig, wat bijdraagt aan hogere cortisolniveaus en stressgevoelens.

Hoe waterinname je stress kan verlagen

Het lichaam reguleert water via vasopressine, dat wordt aangemaakt door de hypothalamus. Bij uitdroging stimuleert vasopressine de wateropname in de nieren en beïnvloedt het de afgifte van cortisol. Voldoende drinken voorkomt overmatige vasopressineproductie en helpt het stresshormoonsysteem in balans te houden.

Aanbevolen dagelijkse waterinname

De aanbevolen dagelijkse waterinname verschilt per land:

VS: mannen 3,7 L, vrouwen 2,7 L
Europa: mannen 2,5 L, vrouwen 2,0 L
België: 1,5–2 L, inclusief koffie, thee, soep
VK: 6–8 kopjes water per dag

Factoren zoals klimaat, leeftijd, fysieke activiteit en gezondheid beïnvloeden de exacte behoefte. Een praktische manier om je hydratatiestatus te controleren, is urinekleur: lichtgeel duidt op goede hydratatie.

Praktische tips om cortisol laag te houden

Begin de dag met een groot glas water.
Houd een waterfles bij de hand tijdens stressvolle periodes.
Controleer regelmatig de kleur van je urine.
Senioren: stimuleer voldoende waterinname om stress en slaapproblemen te verminderen.

Conclusie

Uitdroging verhoogt het stresshormoon cortisol, wat kan bijdragen aan psychische klachten, hart- en vaatziekten, diabetes en slaapverstoring. Genoeg water drinken helpt het lichaam beter om te gaan met stress en ondersteunt de algehele gezondheid. Hydratatie is dus een eenvoudige, maar effectieve manier om stress onder controle te houden.

Bronnen:

https://www.dentinstitute.com
A Biller, M Reuter, B Patenaude, GA Homola, F Breuer, M Bendszus, AJ Bartsch (2015). Responses of the Human Brain to Mild Dehydration and Rehydration Explored In Vivo by H-MR Imaging and Spectroscopy. AJNR Am J Neuroradiol.; Dec;36(12):2277–2284.
Nathalie Pross (2017). Effects of Dehydration on Brain Functioning: A Life-Span Perspective Open Access. Ann Nutr Metab.; 70 (Suppl. 1): 30–36.
https://drinkoptimum.com
R J Maughan, S M Shirreffs, P Watson (2007). Exercise, heat, hydration and the brain. J Am Coll Nutr.; Oct;26(5 Suppl):604S-612S.
Daniel Sean Kashi, Marianne Hunter, Jason Paul Edwards, Juliane Zemdegs, Jennifer Lourenço, Anne-Cécile Mille, Erica T Perrier, Alberto Dolci, Neil P Walsh (2025). Habitual fluid intake and hydration status influence cortisol reactivity to acute psychosocial stress. J Appl Physiol (1985). Aug 13.
https://reagents.creative-diagnostics.com
https://www.webmd.com
https://health.clevelandclinic.org
Panagiotis Aristotelous et al. (2019). Effects of controlled dehydration on sleep quality and quantity: A polysomnographic study in healthy young adults. J Sleep Res.; Jun;28(3):e12662.
https://www.efsa.europa.eu