Vet staat tegenwoordig in een negatief daglicht, maar we hebben absoluut vet nodig om gezond te blijven. Er bestaan echter verschillende soorten vet... In onderstaand filmpje hoor je er alles over, maar prof. dr. Eric De Maerteleire, auteur van Fabels en feiten over voeding en gezondheid, vat de info daarna nog eens samen.
Vetten zijn samengesteld uit glycerol en vetzuren, in de vorm van een drietand – op iedere tand zit een vetzuur dat veresterd is met de OH-groep van glycerol. Vetzuren zijn een aaneenschakeling van koolstofatomen met aan de ene zijde van de koolstofketen een methylgroep (CH3) en aan de andere zijde een zuurgroep (COOH).
Indien het vetzuur een maximaal aantal waterstofatomen (H) bevat dan spreekt men van een verzadigd vetzuur. Indien echter sommige van de waterstofatomen ontbreken en vervangen zijn door een dubbele binding dan spreekt men van een onverzadigd vetzuur.
In het geval slechts één dubbele binding aanwezig is spreekt men van een enkelvoudig of mono-onverzadigd vetzuur. Poly-onverzadigde vetzuren (ook gekend onder de term meervoudig onverzadigde vetzuren) bevatten meerdere dubbele bindingen.
Het soort vet is afhankelijk van de types vetzuren waaruit de triglyceriden zijn opgebouwd. Alle vetten bevatten zowel verzadigde als onverzadigde vetzuren. Men spreekt van verzadigde en onverzadigde vetten in functie van het aandeel van verzadigde en onverzadigde vetzuren in het vet. Zo wordt boter geklasseerd als verzadigd vet omdat het meer verzadigde dan onverzadigde vetzuren bevat.
De meeste plantaardige oliën worden omschreven als onverzadigde vetten omdat ze rijk zijn aan enkelvoudig of meervoudig onverzadigde vetzuren.
Als ruwe richtlijn kan men stellen dat verzadigde vetten bij kamertemperatuur gestold (vast) zijn en hoofdzakelijk van dierlijke oorsprong zijn.
Plantaardige vetten zijn meestal onverzadigd en zijn vloeibaar bij kamertemperatuur. Grote uitzonderingen op deze regel zijn palmolie, kokosolie en cacaoboter die een hoog percentage verzadigde vetzuren bevatten.
Essentiële vetzuren zijn vetzuren die niet (voldoende) door het lichaam kunnen aangemaakt worden en die via de voeding dienen opgenomen te worden, zoals de omega-3 vetzuren (o.a. a-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA)) en de omega-6 vetzuren (linolzuur en arachidonzuur).
Omega-3 vetzuren kunnen gesynthetiseerd worden door chloroplasten in plankton en planten.
De voornaamste bronnen van omega-3 vetzuren zijn:
vette vis
groene groentes
noten
vlaszaad
lijnzaad
walnootolie
sojabonen
schelpdieren
Mensen kunnen EPA en DHA uit a-linoleenzuur vormen, maar met een zeer laag rendement. Vandaar dat de opname van de vetzuren EPA en DHA uit vette vis essentieel is voor onze gezondheid. Vooral EPA en DHA hebben een belangrijk effect op de menselijke gezondheid (bloeddruk, cholesterolgehalte, ontstekingen en gerelateerde ziekten).
Naast de vetzuren zelf in vet, die betrokken zijn bij veel fysiologische reacties, heeft vet nog andere functies.
Vetten leveren veel energie: 9 kcal/gram (37 kJoule) wat meer dan dubbel zoveel is als bij koolhydraten en eiwitten (elk 4 kcal/gram).
Vet zorgt voor een verbeterde opname van de vitaminen A, D3, E en K. Deze hebben namelijk vet nodig om op te lossen. Bovendien wordt een reserve van deze vitaminen opgeslagen in de vetfase van ons lichaam. Mensen die te mager zijn hebben dus verlaagde gehalten aan deze vitaminen in hun lichaam en dat kan voor problemen zorgen.
Een bepaalde soort vet is noodzakelijk bij de instandhouding van het immuunsysteem.
Vet kan zowel helpen bij het voorkomen van hart- en vaatziektes (mono- en poly-onverzadigde vetten), maar anderzijds kan vet ook het risico op hart- en vaatziekten verhogen (te veel verzadigde vetten, transvetzuren …).
Het vet in ons lichaam is het perfecte opslagmedium voor onze energievoorraden; het is dus een buffer wanneer we écht veel energie nodig hebben.
Het vet in ons lichaam is ook een regulator van onze lichaamstemperatuur. Magere mensen hebben het sneller koud omdat ze weinig ‘geïsoleerd’ zijn. Maar te veel vetmassa is natuurlijk ook niet goed. Wil je de normale vetpercentages van je lichaam weten in functie van geslacht en leeftijd? Ga dan eens kijken op de website van onder meer ‘Happy Healthy’ .
