Gerelateerde artikels
Biovoeding: is biologisch eten gezonder en beter voor het milieu?
In dit artikel
Biovoeding: is biologisch eten gezonder en beter voor het milieu?
dossier
Steeds meer mensen kiezen voor biologische voeding, in de hoop dat het gezonder is en beter voor de natuur. Maar wat betekent “biologisch” of “bio” precies? En klopt het ook echt dat biologisch eten beter is voor je gezondheid en het milieu?
Lees ook: Zijn biologische producten beter bij kanker?
Wat is biologische voeding?
© Getty Images / biologisch eten
Biologische voeding wordt geproduceerd met respect voor de natuur, het milieu, dierenwelzijn en de natuurlijke kringloop. Het gaat om producten die onder specifieke, duurzame voorwaarden worden geteeld of gemaakt, waarbij het label ‘biologisch’ vooral aangeeft op welke manier het product tot stand is gekomen. Biologische landbouw vermijdt gangbare methoden zoals het gebruik van kunstmatige meststoffen. Ook staat dierenwelzijn voorop. Zo zorgt biologische landbouw voor een verantwoorde en natuurlijke productie van onze voeding. De specifieke kenmerken van bioproducten in de EU zijn:
- Geen chemische bestrijdingsmiddelen (synthetische pesticiden, herbiciden of fungiciden).
- Geen kunstmest, alleen natuurlijke meststoffen zoals compost of dierlijke mest.
- Geen genetische modificatie bij gewassen en dierenvoeding.
- Dierenwelzijn centraal: biologische voeding, geen preventieve antibiotica of groeihormonen, verplichte vrije uitloop en voldoende leefruimte.
- Beperkte toevoegingen bij verwerking en geen kunstmatige kleur-, geur- of smaakstoffen.
- Geen bestraling of chemische bewerking.
- Controle en certificatie verplicht (met het EU-biologisch keurmerk).
- Minimaal 95% biologische ingrediënten bij samengestelde producten zoals brood en soep.
Lees ook: Is biologisch echt beter?
Hoe herken je bioproducten?
Biologische producten moeten voldoen aan strikte regels en worden regelmatig gecontroleerd door erkende instanties. In de EU is dit herkenbaar aan het EU-biologisch keurmerk (groen blaadje met sterretjes). Ook zijn de termen ‘bio’ en ‘biologisch’ wettelijk beschermd, dus niet iedere producent kan ze zomaar gebruiken. Zowel verse of pure biologische producten, denk aan groenten, melk of eieren, als verwerkte biologische producten, denk aan confituur, vruchtensappen of brood, kunnen het biolabel dragen.
Is bio gezonder?
Er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat biologische voeding gezonder is dan gangbare voeding. Qua voedingswaarde, zoals vitaminen en mineralen, zijn er nauwelijks relevante verschillen. Soms bevat biologische melk iets meer omega-3 en ijzer, maar minder jodium en selenium.
Ironisch genoeg verbiedt biologische landbouw het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen, terwijl sommige van deze gewassen juist hogere voedingswaarden kunnen bieden, zoals rijst met extra bètacaroteen of soja verrijkt met vitamine B12, iets wat bij biologische producten niet is toegestaan.
Biologische graangewassen kunnen iets meer schadelijke schimmeltoxines bevatten omdat synthetische fungiciden niet worden gebruikt, en ze hebben vaak een hoger suikergehalte, wat schimmels aantrekt.
Er zijn aanwijzingen dat biologische producten iets hogere risico’s op voedselbesmettingen kunnen hebben, bijvoorbeeld door het gebruik van onbehandelde dierlijke mest, wat de kans op bacteriën als E.coli kan verhogen. Biologisch vlees bevat ook vaker schadelijke bacteriën door minder antibioticagebruik, al is er dan weer minder kans op antibioticaresistente bacteriën.
Over het algemeen is het bewijs voor deze verschillen vaak beperkt en inconsistent, en er is ook weinig bewijs dat biologische producten significant minder schadelijke stoffen bevatten.
Lees ook: Is natuurlijke voeding gezonder?
Is bio beter voor het milieu?
Biologisch eten is niet per se beter voor het milieu, of er bestaat alleszins onvoldoende bewijs. Onderzoek laat zien dat de uitstoot van broeikasgassen, de vervuiling van water door te veel voedingsstoffen (zoals meststoffen) en verzuring van de bodem bij biologische en gewone landbouw ongeveer gelijk zijn, als je het per kilo geproduceerd voedsel bekijkt. Bijvoorbeeld: 1 kilo biologische aardappelen belast het milieu net zo veel als 1 kilo gewone aardappelen.
Biologische boeren ploegen soms vaker de grond om onkruid te bestrijden, omdat ze geen chemische middelen mogen gebruiken. Dit kan mogelijk meer bodemerosie veroorzaken, maar er is geen duidelijk bewijs daarvoor. Ze gebruiken ook technieken om bodemerosie tegen te gaan.
Wel hebben biologische landbouwgronden vaak iets betere bodemkwaliteit, met meer organisch materiaal, doordat er meer dierlijke mest en groenbemesting wordt gebruikt. Maar deze manier van werken vraagt ook meer land. En soms kan gangbare landbouw, vooral in koude gebieden, juist zorgen voor een betere bodemkwaliteit dan biologische landbouw.
Plantaardig eten als gezond en ecologisch alternatief
Biologische voeding kan duurder zijn, en niet iedereen heeft de middelen om die keuze te maken. Sommige experts stellen dat het geld dat biologisch eten kost, misschien beter kan worden ingezet om plantaardig eten te stimuleren. Want de voordelen daarvan zijn wél overtuigend aangetoond: minder risico op diabetes, kanker en hart- en vaatziekten.
Ook ecologisch gezien scoort plantaardig eten sterk. Voor de productie van plantaardige voeding zijn minder pesticiden, minder bemesting en minder antibiotica nodig, en het veroorzaakt minder ontbossing. De laatste jaren stapelt het wetenschappelijk bewijs zich op dat een plantaardig dieet beter is voor zowel mens als planeet.
Campagnes zoals Dagen Zonder Vlees zetten dat duidelijk in de verf. Ze moedigen mensen aan om op een laagdrempelige manier te kiezen voor plantaardige alternatieven, wat op termijn een grote positieve impact kan hebben.
Lees ook: Hoe zorg je ervoor dat je zo weinig mogelijk pesticiden binnenkrijgt?
Voordelen van biologisch eten
Hoewel wetenschappelijk bewijs voor duidelijke gezondheidsvoordelen van biologische voeding beperkt is, kiezen veel mensen toch bewust voor bio. Hier zijn een aantal redenen waarom het wél nuttig kan zijn om voor biologische producten te kiezen:
Dierenwelzijn
Biologische landbouw stelt strengere eisen aan de leefomstandigheden van dieren. Dieren krijgen meer ruimte, toegang tot buiten en geen groeihormonen of preventieve antibiotica. Voor wie dierenwelzijn belangrijk vindt, kan bio dus een bewuste keuze zijn.
Minder bestrijdingsmiddelen
Biologische landbouw gebruikt geen synthetische pesticiden en herbiciden, wat betekent dat biologische producten over het algemeen minder residuen van deze chemicaliën bevatten. Sommige mensen kiezen daarom voor bio om blootstelling aan deze specifieke stoffen te verminderen.
Aandacht voor bodemgezondheid en biodiversiteit
Hoewel het milieueffect per kilo product vaak vergelijkbaar is met gangbare landbouw, richt biologische landbouw zich op een duurzamere, gesloten kringloop, met meer aandacht voor bodemgezondheid en biodiversiteit.
Smaak en beleving
Sommige mensen ervaren biologische producten als smaakvoller of verser, mede door de manier van telen en minder gebruik van conserveringsmiddelen.
Lees ook: Microplastics in vis: moeten we ons zorgen maken?
|
Conclusie Biologisch eten is niet per se gezonder of milieuvriendelijker per definitie, maar het kan wel bijdragen aan dierenwelzijn, minder chemische residuen, en het stimuleren van landbouwmethoden die op langere termijn beter zijn voor bodem en biodiversiteit. Voor mensen die waarde hechten aan deze aspecten kan het een nuttige en bewuste keuze zijn. |
Bronnen:
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
