Is het een goed idee om minder of geen brood te eten?

Toch schrappen veel mensen tegenwoordig de boterham van hun menu, om verschillende redenen. Sommigen zien brood als een dikmaker vanwege het hoge koolhydraatgehalte. Anderen denken dat ze gluten moeilijk verteren, of vinden het lastig om nog echt lekker brood te vinden dat niet vol zit met additieven of verbeteraars.

Brood is sinds oudsher een vaste waarde in ons eetpatroon, zowel bij het ontbijt als bij de lunch. Volgens het Vlaams Instituut Gezond Leven is brood zeker gezond wanneer het gemaakt wordt van (quasi) volledige graankorrels, zoals volkorenbrood. Dit bevat nog alle zemelen en kiemen, waarin de meeste voedingsstoffen zitten. Volkorenbrood – of het nu enkel van tarwe of van meerdere granen gemaakt is – levert naast koolhydraten en plantaardige eiwitten ook een flinke portie vezels, B-vitamines (B1, B2 en B3), vitamine E, ijzer, zink, calcium, fosfor en jodium. Brood met extra zaden en pitten bevat nog meer nuttige voedingsstoffen.

Wit en bruin brood die niet van de volledige graankorrel zijn gemaakt, bevatten dezelfde voedingsstoffen maar in mindere mate.

Wanneer brood niet volledig ambachtelijk wordt gemaakt, worden tijdens het productieproces soms additieven toegevoegd om het rijzen en bakken te versnellen of beter te controleren. Ook emulgatoren en extra gluten worden gebruikt om het brood luchtiger te maken en de houdbaarheid te verlengen. Deze additieven worden streng gecontroleerd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid en zijn in principe veilig. Ze veranderen de voedingswaarde niet, maar kunnen wel invloed hebben op de textuur en de authentieke smaak van het brood. Ambachtelijk brood heeft vaak een andere, soms minder lange houdbaarheid en een karakteristieker smaakprofiel.

Sommige experts, zoals cardioloog William Davis (auteur van ‘Broodbuik’), zijn overtuigd van de nadelige effecten van tarwe en pleiten voor een tarwe- en glutenvrij dieet. Volgens hen zou tarwe, en de manier waarop het geteeld en verwerkt wordt, bijdragen aan diverse gezondheidsproblemen. Sinds deze antitarwe-hype uit de Verenigde Staten ook hier doordringt, wordt speltbrood vaak als gezonder alternatief aangeprezen.

Volgens het Voedingsinformatiecentrum is speltbrood echter niet gezonder dan tarwebrood. Qua voedingswaarde – de hoeveelheden koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen – lijkt het erg op tarwe. Ook spelt bevat gluten, al is de glutenstructuur iets anders, wat sommige mensen iets beter kunnen verdragen.

Het feit dat sommige mensen buikpijn of krampen krijgen van tarwebrood en niet van speltbrood, wordt vaak toegeschreven aan een intolerantie voor oligosachariden (fructanen) in tarwe. Dit zijn FODMAP’s – koolhydraten die slecht of niet in de dunne darm worden opgenomen en bij gevoelige personen (zoals mensen met het Prikkelbare Darm Syndroom) klachten kunnen veroorzaken. Een FODMAP-arm dieet kan tijdelijk helpen, maar is niet voor iedereen geschikt om brood te schrappen.