Gerelateerde artikels
Hoofdpijn na wijn: waarom en wat doen?
In dit artikel
Hoofdpijn na wijn: waarom en wat doen?
dossier Veel mensen merken dat een glas rode wijn hoofdpijn veroorzaakt, soms zelfs dure wijn van topkwaliteit. Hoe kan dat? Hoofdpijn is een veelvoorkomend probleem dat dagelijks zo’n 16% van de wereldbevolking treft. De meest voorkomende vormen zijn spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en migraine. Vooral migraine is wereldwijd een belangrijke oorzaak van invaliditeit, en staat op nummer één bij jonge vrouwen. Hoofdpijn ontstaat vaak door het samentrekken of juist verwijden van bloedvaten in en rond de schedel. Deze veranderingen prikkelen zenuwuiteinden, wat de pijn kan veroorzaken. Alcohol, en in het bijzonder rode wijn, kan dit proces versterken.
Alcohol en hoofdpijn: hoe vaak komt het voor?
© Getty Images
Volgens onderzoek rapporteert 37% van de mensen met hoofdpijn dat alcoholische dranken zoals bier, wijn en sterke drank minstens af en toe een trigger zijn. De International Headache Society (IHS) onderscheidt twee soorten door alcohol veroorzaakte hoofdpijn:
- Onmiddellijke hoofdpijn: treedt op binnen 3 uur na consumptie en verdwijnt binnen 72 uur.
- Vertraagde hoofdpijn (kater): ontstaat 5–12 uur na alcoholinname en verdwijnt ook binnen 72 uur.
Bij rode wijnhoofdpijn is vaak al één tot twee glazen genoeg om klachten te veroorzaken, ongeacht de prijs of kwaliteit van de wijn.
Alcoholmetabolisme: wat gebeurt er in het lichaam?
Alcohol (ethanol) wordt in de lever in twee stappen afgebroken:
- Ethanol: acetaldehyde via het enzym alcoholdehydrogenase.
- Acetaldehyde: acetaat via aldehydedehydrogenase (ALDH2).
Bij hoge ethanolconcentraties kan acetaldehyde zich ophopen. Deze stof veroorzaakt bijwerkingen zoals misselijkheid, blozen en hoofdpijn. Mensen met een genetische variant van ALDH2 breken acetaldehyde trager af, waardoor ze gevoeliger zijn voor hoofdpijn.
Quercetine: de belangrijkste verdachte bij rode wijnhoofdpijn
Nieuw onderzoek wijst naar quercetine als mogelijke hoofdboosdoener. Quercetine is een flavanol die van nature voorkomt in druiven, groenten en fruit. Op zich is het een gezonde antioxidant, maar in combinatie met alcohol kan het de afbraak van acetaldehyde remmen.
Rode wijn bevat veel meer quercetine en quercetine-3-glucuronide dan witte wijn of andere dranken. Bij gevoelige personen blokkeert dit stofje het enzym ALDH2, waardoor hoofdpijn sneller optreedt.
Andere stoffen die hoofdpijn door wijn kunnen veroorzaken:
1. Sulfieten
Sulfieten zijn conserveermiddelen in wijn, maar het idee dat zij hoofdpijn veroorzaken is grotendeels een misvatting. Witte wijn bevat zelfs vaak meer sulfiet dan rode wijn. Wel kunnen sulfieten astma-uitlokkende reacties veroorzaken bij gevoelige personen.
2. Tannines
Tannines geven rode wijn smaak en bevatten antioxidanten, maar stimuleren ook de afgifte van neurotransmitters die pijn kunnen triggeren.
3. Foezelolie
Foezeloliën (complexe alcoholen) dragen bij aan smaak en aroma, maar kunnen in grote hoeveelheden bijdragen aan een kater. Bij normale consumptie is hun rol in hoofdpijn beperkt.
4. Biogene aminen
Histamine, tyramine en fenylethylamine komen in wisselende hoeveelheden voor in wijn. Bij overgevoeligheid of bij tekort aan het enzym diamine-oxidase kan de histaminespiegel stijgen, wat bloedvaten verwijdt en hoofdpijn veroorzaakt.
Allergische reacties en pesticiden: onwaarschijnlijke oorzaken
Allergieën voor schimmels, gisten of eiwitten in wijn kunnen klachten geven, maar veroorzaken doorgaans geen hoofdpijn. Hetzelfde geldt voor resten van bestrijdingsmiddelen: de concentraties zijn te laag om hoofdpijn te verklaren.
Conclusie: waarom rode wijn vaker hoofdpijn geeft
- Quercetine lijkt de belangrijkste trigger, vooral aanwezig in rode wijn.
- Andere stoffen zoals sulfieten, tannines en biogene aminen kunnen hoofdpijn versterken, zeker bij gevoelige personen of migrainepatiënten.
- Genetische factoren spelen een rol: sommige mensen breken alcohol en bijbehorende stoffen minder efficiënt af.
- De samenstelling van wijn varieert per druivensoort, oogstjaar en productiemethode, waardoor het effect per glas kan verschillen.
Bronnen:
Stovner, L. J., Hagen, K., Linde, M. & Steiner, T. J. (2022). The global prevalence of headache: An update, with analysis of the influences of methodological factors on prevalence estimates. J. Headache Pain 23, 34.
Steiner, T. J. et al. (2020). Migraine remains second among the world’s causes of disability, and first among young women: Findings from GBD2019. J. Headache Pain 21, 137.
Panconesi, A. (2008). Alcohol and migraine: Trigger factor, consumption, mechanisms. A review. J. Headache Pain 9, 19–27.
Pergolizzi, J. V. et al. (2019). Red wine triggers may lead to better understanding of migraine headache: A narrative review. J. Wine Res. 30, 15–30.
Zaeem, Z., Zhou, L. & Dilli, E. z(2016). Headaches: A review of the role of dietary factors. Curr. Neurol. Neurosci. Rep. 16, 101.
Davis-Martin, R. E., Polk, A. N. & Smitherman, T. A. (2017). Alcohol use as a comorbidity and precipitant of primary headache: Review and meta-analysis. Curr. Pain Headache Rep. 21, 8.
Prat, G., Adan, A. & Sánchez-Turet, M. (2009). Alcohol hangover: A critical review of explanatory factors. Hum. Psychopharmacol. Clin. Exp. 24, 259–267.
Suh, J. J., Pettinati, H. M., Kampman, K. M. & O’Brien, C. P. (2006). The status of disulfiram. J. Clin. Psychopharmacol. 26, 290–302.
Krymchantowski, A. V. & da Cunha Jevoux, C. (2014). Wine and headache. Headache J. Head Face Pain 54, 967–975.
Apramita Devi, Morris Levin & Andrew L. Waterhouse (2023). Inhibition of ALDH2 by quercetin glucuronide suggests a new hypothesis to explain red wine headaches. Nature. Scientific Reports, volume 13, Article number: 19503.
Dahl R, Henriksen JM, Harving H (1986) Red wine asthma: a controlled challenge study. J Allergy Clin Immunol 78:11261129
Swift, R. & Davidson, D. Alcohol hangover: Mechanisms and mediators. Alcohol Health Res. World 22, 54–60 (1998).
