Gerelateerde artikels
Voeding en parkinson: wat eet je best (niet)?
In dit artikel
Voeding en parkinson: wat eet je best (niet)?
dossier
De ziekte van Parkinson is een chronische hersenaandoening die vaak begint tussen het 50e en 60e levensjaar. Hierbij sterven bepaalde hersencellen (basale ganglia) af, wat leidt tot symptomen zoals trillingen en beven. In België zijn er naar schatting zo’n 50.000 mensen met Parkinson. Naar verwachting zal dit aantal tegen 2040 verdrievoudigen.
Lees ook: Ziekte van Parkinson: symptomen en verloop
Oorzaken parkinson
Een veelgestelde vraag is of parkinson erfelijk is. Het antwoord is ja, maar minder vaak dan je zou denken. Bij slechts 10 à 15% van de patiënten is er sprake van een erfelijke aanleg. Wat zijn dan de andere oorzaken?
Er zijn aanwijzingen dat virussen en bacteriën een rol spelen. Steeds meer onderzoeken richten zich daarom op de dikke darm en de micro-organismen die daarin leven.
Er is alleszins duidelijk een verband met toxische milieuelementen, zoals bepaalde pesticiden. Die zijn giftig voor cellen die dopamine produceren, en we weten al dat een tekort aan cellen die dopamine produceren leidt tot de ziekte van Parkinson.
Daarnaast blijkt uit talrijke epidemiologische studies dat blootstelling aan zware metalen zoals ijzer, kwik, mangaan, koper en lood het risico op parkinson verhoogt. Dit geldt zowel voor eenmalige als langdurige blootstelling.
Er is alleszins duidelijk een verband met toxische milieuelementen, zoals bepaalde pesticiden. Die zijn giftig voor cellen die dopamine produceren, en we weten al dat een tekort aan cellen die dopamine produceren leidt tot de ziekte van Parkinson.
Daarnaast blijkt uit talrijke epidemiologische studies dat blootstelling aan zware metalen zoals ijzer, kwik, mangaan, koper en lood het risico op parkinson verhoogt. Dit geldt zowel voor eenmalige als langdurige blootstelling.
Er zijn dus veel verschillende risicofactoren, maar elk van hen lijkt uiteindelijk terug te voeren naar een aantal moleculaire mechanismen die leiden tot celdood in de hersengebieden die dopamine produceren. Bij elk van deze factoren speelt voeding een belangrijke rol, dus rijst de vraag: kunnen bepaalde voedingsstoffen het risico op Parkinson verlagen? En welke voedingsmiddelen verhogen het risico op parkinson?
Lees ook: Dopamine: werking en hoe verhogen?
Lees ook: Vijftien veel voorkomende misverstanden over de ziekte van Parkinson
Voeding die het risico op parkinson kan verhogen
Verhitte eiwitrijke voeding
Wanneer eiwitrijke producten, zoals vlees, sterk verhit worden, ontstaan heterocyclische aromatische amines en imidazolen. Vooral bij verbrand vlees kunnen deze stoffen dopamine oxideren, wat leidt tot de vorming van vrije radicalen. Deze agressieve stoffen kunnen het DNA van hersencellen beschadigen, wat bijdraagt aan hun afsterven. Ook te veel ijzer en mangaan in de voeding kan dit proces versterken.
Tip: Vermijd sterk verbrand vlees en andere eiwitrijke voedingsmiddelen die aan hoge temperaturen zijn blootgesteld.
Te veel ijzer en mangaan
Hoge innames van de sporenelementen ijzer en mangaan, bijvoorbeeld via supplementen, kunnen de vorming van vrije radicalen in de hersenen bevorderen. Onderzoek wijst uit dat vooral de combinatie van deze metalen het risico op parkinson bijna verdubbelt.
Tip: Vermijd hoge doseringen via supplementen en haal deze mineralen uit natuurlijke voeding.
Cholesterolrijke voeding
Er lijkt een verband te bestaan tussen hoge cholesterolwaarden en het risico op parkinson. Wellicht is het de geoxideerde vorm van cholesterol die voor schade zorgt.
Tip: Houd je cholesterolgehalte laag en laat het regelmatig controleren.
Lees ook: Hoe cholesterol verlagen?
Voeding die het risico op parkinson kan verlagen
© Getty Images / voeding en parkinson
Onverzadigde vetten
De opname van enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetzuren lijkt een beschermend effect te hebben. Dit geldt vooral voor vetten uit vette vis (omega 3), noten en olijfolie.
Tip: Eet wekelijks minstens 150 gram vette vis en gebruik olijfolie van koude persing.
B-vitamines en vitamine D3
Vitamines B6, B11 en B12 helpen de concentratie van homocysteïne (een schadelijke stof) laag te houden. Ook vitamine D3 speelt een mogelijke rol: parkinsonpatiënten hebben vaak lagere bloedwaarden van deze vitamine.
Tip: Neem voldoende B-vitamines en laat je vitamine D3-gehalte regelmatig controleren, vooral als je ouder bent dan 60 jaar.
Vitamine C en E
Deze krachtige antioxidanten kunnen mogelijk beschermen tegen parkinson, vooral als ze in hun natuurlijke vorm worden geconsumeerd. Voedingsmiddelen zoals noten, avocado’s, olijfolie, spinazie en wortelen zijn rijk aan vitamine E.
Tip: Kies natuurlijke bronnen boven supplementen voor optimale opname.
Antioxidanten en flavonoïden
Voedingsmiddelen met flavonoïden (zoals bessen, appels, groene thee en rode wijn) kunnen het risico op overlijden bij parkinson verminderen. Ook kurkuma, met de actieve stof curcumine, kan gunstig zijn.
Tip: Voeg regelmatig kurkuma met zwarte peper toe aan gerechten en consumeer natuurlijke antioxidanten.
Koffie: een verrassend positief effect
Resultaten van epidemiologische onderzoeken laten een consistent omgekeerd verband zien tussen koffieconsumptie en het risico op de ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer. Een Finse studie komt tot de conclusie dat het drinken van koffie in de midlifejaren – drie à vijf kopjes per dag – de kans om later alzheimer en parkinson te krijgen vermindert met 65%.
Tip: Drink dagelijks een paar kopjes koffie, bij voorkeur gewone koffie.
Gefermenteerde voeding en probiotica
De hersenen en het maag-darmstelsel zijn verbonden via de nervus vagus. Onderzoek toont aan dat darmprocessen via deze darm-hersen-as invloed kunnen hebben op de hersenen. De bacteriën in de darmen vormen het microbioom, en deze samenstelling is uniek voor elk individu.
Nieuw onderzoek suggereert een sterk verband tussen de darmen en Parkinson. Bij mensen met parkinson verschilt de samenstelling van darmbacteriën van die van gezonde mensen. Een belangrijk eiwit hierbij is alfa-synucleïne, dat bij Parkinson verkeerd vouwt en klonters vormt in de hersenen. Vroege symptomen van parkinson hebben vaak te maken met het maag-darmstelsel, en gastro-intestinale disfuncties komen veel voor bij deze ziekte.
Probiotica kunnen de darmflora verbeteren. Deze gefermenteerde voedingsmiddelen, zoals yoghurt, kefir, skyr, karnemelk en zuurkool, bevatten miljarden gunstige bacteriën. Daarnaast is het belangrijk om de inname van vezels te verhogen. Vezels werken als prebiotica en bevorderen de groei van gezonde darmbacteriën. Bij de afbraak van vezels produceren bacteriën korteketenvetzuren zoals boterzuur (butyraat), die de slijmbarrière versterken, ontstekingen verminderen en de hersenfunctie ondersteunen.
Onderzoek laat zien dat een vezelrijk, plantaardig dieet, rijk aan fruit en groenten, het aantal butyraatproducerende bacteriën verhoogt, wat zowel de darm- als de hersengezondheid ten goede kan komen.
Tip: Verhoog je vezelinname met groenten, fruit en volkorenproducten om de darmgezondheid te ondersteunen.
Lees ook: Gefermenteerde zuivel en probiotica: essentieel voor je darmgezondheid
Praktische voedingstips bij parkinson
|
Conclusie
Voeding kan een belangrijke rol spelen bij het verminderen van het risico op de ziekte van Parkinson. Door te kiezen voor antioxidanten, onverzadigde vetten en probiotica kun je mogelijk je hersenen beter beschermen. Vermijd verbrande eiwitten, hoge cholesterol en een overmatige inname van zware metalen. Maak van een gezond en gevarieerd dieet een gewoonte om je lichaam optimaal te ondersteunen.
Bronnen:
Emily Knight , Thangiah Geetha , Donna Burnett , Jeganathan Ramesh Babu (2022). The Role of Diet and Dietary Patterns in Parkinson’s Disease. Nutrients. Oct 25;14(21):4472.
Sarita Pyatha, Haesoo Kim, Daeun Lee, Kisok Kim (2022). Association between Heavy Metal Exposure and Parkinson's Disease: A Review of the Mechanisms Related to Oxidative Stress. Antioxidants (Basel). Dec 15;11(12):2467.
Raven EP, Lu PH, Tishler TA, Heydari P, Bartzokis G.; Increased iron levels and decreased tissue integrity in hippocampus of Alzheimer's disease detected in vivo with magnetic resonance imaging.; J Alzheimers Dis. 2013;37(1):127-36.
Xuemei Huang et al. (2020). Brain cholesterol metabolism and Parkinson’s disease. Mov Disord.; Jan 25;34(3):386–395.
L.M.L. de Lau et al.; Dietary fatty acids and the risk of Parkinson disease: the Rotterdam Study; Neurology (2005); 64:2040-2045
Evatt ML, Delong MR, Khazai N, Rosen A, Triche S, Tangpricha V.; Prevalence of vitamin D insufficiency in patients with Parkinson disease and Alzheimer disease.; Arch Neurol. 2008 Oct;65(10):1348-52.
Newmark HL, Newmark J.;Vitamin D and Parkinson's disease--a hypothesis.; Mov Disord. (2007); Mar 15;22(4):461-8.
Arjun Patel, Catherine A Olang, Gregory Lewis, Kesava Mandalaneni, Nikhilesh Anand, Vasavi Rakesh Gorantla (2022). An Overview of Parkinson's Disease: Curcumin as a Possible Alternative Treatment. Cureus.; May 15;14(5):e25032.
Tsz Ki Ko (2023). Does Drinking Coffee Reduce the Incidence of Parkinson's Disease?. Cureus. Jan 27;15(1):e34296.
Katarzyna Socala, Aleksandra Szopa, Anna Serefko, Ewa Poleszak, Piotr Wlaz (2020). Neuroprotective Effects of Coffee Bioactive Compounds: A Review. Int J Mol Sci.; Dec 24;22(1):107.
Eskelinen MH, Ngandu T, Tuomilehto J, Soininen H, Kivipelto M. (2009). Midlife coffee and tea drinking and the risk of late-life dementia: a population-based CAIDE study.; J Alzheimers Dis.; Jan;16(1):85-91.
Dr.ir. Eric De Maerteleire – Veroudering afremmen via voeding. Manteau, augustus 2024, 336 pagina’s.
