Gerelateerde artikels
Wat kan je doen tegen overdreven zweten (hyperhidrosis)?
In dit artikel
Wat kan je doen tegen overdreven zweten (hyperhidrosis)?
dossier
Heb je vaak last van klamme handen, natte oksels of zweterige voeten? Hyperhidrose (overmatig zweten) kent verschillende oorzaken, maar gelukkig zijn er verschillende oplossingen: van eenvoudige zelfzorg tot behandelingen als elektrotherapie, botox en chirurgie.
Wat is hyperhidrosis?
Hyperhidrosis is een medische aandoening waarbij je overmatig zweet, vaak zonder duidelijke reden. Dit komt voor in de oksel(s), handpalmen, voetzolen, het voorhoofd of andere lichaamsdelen. De aandoening begint meestal tussen je 10e en 20e levensjaar en kan tientallen jaren aanhouden. Bij sommige mensen is het al vanaf de geboorte aanwezig. Ongeveer 0,5% van de bevolking lijdt aan hyperhidrosis.
Er zijn twee soorten hyperhidrosis
- Primaire (focale) hyperhidrosis: Dit is de meest voorkomende vorm van overmatig zweten. Het treft meestal één of twee gebieden, zoals de handen, voeten, het gezicht, de hoofdhuid en de oksels. Deze vorm komt vooral voor bij mensen van 24 jaar of jonger.
- Secundaire (gegeneraliseerde) hyperhidrosis: Deze vorm wordt veroorzaakt door een medische aandoening of als bijwerking van bepaalde medicijnen. Je kunt dan over je hele lichaam zweten, of enkel op één specifieke plek.
Lees ook: Niet of weinig zweten: anhidrosis of hypohidrosis
Symptomen van hyperhidrose
Het meest voorkomende symptoom van hyperhidrose is overmatig zweten op één of twee specifieke plekken, zoals je handen, oksels of voeten, of over je hele lichaam. Bij primaire hyperhidrose stopt het zweten meestal ’s nachts, terwijl je bij secundaire hyperhidrose ook last kunt hebben van nachtelijk zweten.
Andere symptomen die vaak voorkomen bij hyperhidrose:
- onaangename lichaamsgeur
- geïrriteerde en geschuurde huid
- terugkerende huidinfecties
- stress, onzekerheid en soms depressieve gevoelens door de impact op het dagelijks leven
Wat gebeurt er als je zweet?
Ons lichaam heeft twee soorten zweetklieren die samenwerken om ons koel te houden en geur te reguleren:
- Apocriene zweetklieren: Deze zitten op specifieke plekken zoals de oksels, rond de tepels en bij de anus. Ze monden uit in haarfollikels en produceren een olie-achtig, geurloos zweet. Pas wanneer bacteriën dit zweet op de huid afbreken, ontstaat de typische lichaamsgeur. Apocriene klieren produceren de hele dag kleine hoeveelheden zweet en reageren weinig op inspanning of emoties.
- Eccriene zweetklieren: Deze zitten verspreid over vrijwel het hele lichaam en monden direct uit op de huid. Ze spelen de hoofdrol bij de regulatie van lichaamstemperatuur door echt zweetvocht af te scheiden. Deze klieren worden aangestuurd door het onwillekeurige (sympathische) zenuwstelsel via de boodschapper acetylcholine. Op de voetzool vind je het hoogste aantal: tot 620 klieren per cm², met in totaal 2 tot 5 miljoen zweetklieren op het hele lichaam.
Oorzaken van overmatig zweten
De oorzaak van hyperhidrose hangt af van het type dat je hebt. Dit bepaalt ook op welke plekken je last hebt van overmatig zweten.
Primaire focale hyperhidrose
Bij primaire focale hyperhidrose raken de cholinerge receptoren op je eccriene zweetklieren overactief. Het zweten bij primaire hyperhidrose vindt plaats op de plekken waar deze klieren zitten, zoals de oksels, handen, voeten of het gezicht. De precieze oorzaak van hyperhidrose is niet bekend, maar waarschijnlijk speelt erfelijkheid een rol omdat het vaak voorkomt in families.
Secundaire gegeneraliseerde hyperhidrose
Deze vorm van overmatig zweten wordt veroorzaakt door een medische aandoening of komt voor als bijwerking van bepaalde medicijnen. Aandoeningen die dit kunnen veroorzaken:
- diabetes
- schildklieroverfunctie
- de ziekte van Parkinson
- kanker
- de overgang
- infectieziekten zoals tuberculose of hiv
- alcoholmisbruik
- hartziekten
- bijnierafwijkingen
- beroerte
- ontwenning van voorgeschreven of illegale drugs
Daarnaast kunnen ook verschillende voorgeschreven en vrij verkrijgbare medicijnen overmatig zweten veroorzaken:
- antidepressiva
- antipsychotica
- antibiotica
- insuline
Heb je last van overmatig zweten en gebruik je een van deze medicijnen? Neem dan contact op met je arts, die je zal helpen je behandeling aan te passen.
Diagnose overmatig zweten
De zetmeel-jodiumtest is een eenvoudige en effectieve methode om overmatig zweten vast te stellen. Tijdens deze test wordt de huid eerst goed afgedroogd en vervolgens ingesmeerd met 20% jodium in alcohol. Zodra de jodium is opgedroogd, wordt er zetmeel op de huid aangebracht. Door de reactie tussen het zetmeel en het jodium in combinatie met het vocht van het zweet, kleurt de huid op de plekken waar je zweet donkerblauw tot zwart. Zo wordt precies zichtbaar waar het overmatige zweten plaatsvindt. Deze test is een belangrijk hulpmiddel bij de diagnose van hyperhidrose en helpt dermatologen om een gericht behandelplan op te stellen.
Behandeling overmatig zweten
Botox injectie in oksel tegen zweten
Overmatig zweten (hyperhidrose) kan op verschillende manieren worden aangepakt. Welke behandeling het meest geschikt is, hangt af van de ernst en de locatie van het zweten.
- Sterke (recept)antitranspirant: Je huisarts of dermatoloog schrijft een hooggedoseerde antitranspirant voor met aluminiumzouten die zweetkanalen blokkeren. Deze zijn krachtiger dan vrij verkrijgbare varianten en geschikt voor oksels, handen én voeten.
- Iontoforese (elektrotherapie): Bij iontoforese dompel je hand(en) of voet(en) dagelijks 20 minuten in licht stroomgeleid water (max. 20?mA). Hierdoor worden de zweetkanaaltjes tijdelijk afgesloten. Na tien opeenvolgende behandelingen normaliseert de zweetproductie, waarna je het resultaat onderhoudt met één sessie per week. Er is inmiddels ook apparatuur voor thuisgebruik beschikbaar.
- Orale medicatie en antidepressiva: Sommige voorgeschreven medicijnen – zoals anticholinergica – remmen de zenuwsignalen naar zweetklieren. Bij stress- of angstgerelateerd zweten kunnen ook (lage doseringen) antidepressiva worden voorgeschreven. Houd rekening met mogelijke bijwerkingen zoals een droge mond of wazig zicht.
- Botuline-toxine (botox): Injecties met botuline blokkeren tijdelijk de zenuwprikkels naar de zweetklieren. Het effect houdt meestal 6–12 maanden aan, waarna herhaling nodig is. Bijwerkingen zijn zeldzaam en beperkt tot tijdelijke spierzwakte of lichte pijn op de injectieplaats
Lees ook: Botox tegen overdadig zweten
|
Operatie (chirurgie)
Bespreek altijd eerst met een arts welke behandeling het beste bij jouw situatie past, zeker als je last hebt van onderliggende aandoeningen of medicatie gebruikt. |
Wat kan je zelf doen tegen overmatig zweten?
Overmatig zweten kun je deels zelf aanpakken met deze tips:
- Draag ademende kleding, zoals luchtig katoen en open schoenen, om de huid koel en droog te houden.
- Breng ’s avonds antitranspirant aan op schone, droge oksels voor het beste effect. Antitranspiranten blokkeren zweetklieren, deodorants maskeren alleen geur.
- Houd je omgeving koel en zorg voor goede ventilatie. Vermijd hitte en blijf in de schaduw.
- Vermijd pikant eten, cafeïne en alcohol, want die stimuleren zweten.
- Beperk stress met ontspanningsoefeningen zoals ademhalingstechnieken of yoga.
- Was je oksels dagelijks en gebruik geschikte anti-zweetproducten om huidproblemen te voorkomen.
Bronnen:
Lees ook: 10 tips om okselzweet te voorkomen
auteur:
Lotte Poté,
gezondheidsjournalist
