Gerelateerde artikels
Duimartrose (rhizarthrose): symptomen en behandeling
In dit artikel
Duimartrose (rhizarthrose): symptomen en behandeling
dossier
Duimartrose, ook rhizarthrose genoemd, is een van de meest voorkomende vormen van artrose in de hand. Deze aandoening tast het gewricht aan de basis van de duim aan en treft vooral vrouwen ouder dan 50 jaar. Duimartrose kan dagelijkse activiteiten zoals schrijven, een pot opendraaien of een sleutel omdraaien erg pijnlijk maken. Met een tijdige behandeling is het mogelijk om de pijn te verlichten, de progressie van de ziekte te vertragen en de beweeglijkheid van het duimgewricht zoveel mogelijk te behouden.
Oorzaken en risicofactoren van duimartrose (rhizarthrose)
© Getty Images - Duimartrose ontstaat door slijtage van het kraakbeen in het trapezium-metacarpaal gewricht.
Duimartrose is het gevolg van een geleidelijke slijtage van het kraakbeen in het trapezium-metacarpaal gewricht, gelegen aan de basis van de duim. Kraakbeen is een stevig en elastisch weefsel dat fungeert als schokdemper tussen de botten en zorgt voor soepele bewegingen van de gewrichten. In de loop van het leven slijt dit kraakbeen op natuurlijke wijze. Maar eenmaal beschadigd, herstelt het zich niet.
Risicofactoren voor duimartrose zijn onder andere:
- Hogere leeftijd: de prevalentie neemt toe naarmate men ouder wordt, vooral na 50 jaar.
- Vrouwelijk geslacht: vrouwen worden vaker getroffen dan mannen.
- Familiale voorgeschiedenis: een genetische aanleg kan een rol spelen.
- Herhaalde overbelasting: activiteiten die de duim vaak belasten, zoals knutselen, naaien of langdurig gebruik van gereedschap, kunnen het ontstaan van de aandoening bevorderen.
- Ontstekingsreuma: aandoeningen zoals reumatoïde artritis verhogen het risico.
Symptomen van duimartrose of rhizarthrose
De klinische verschijnselen van duimartrose (rhizarthrose) omvatten:
- Pijn aan de basis van de duim: vooral bij het vastnemen van voorwerpen, knijpen of draaien. Voorbeelden zijn een hemd dichtknopen, een sleutel in het slot draaien, een muntstuk oppakken, langdurig een potlood vasthouden, een smartphone gebruiken of typen, een pot opendraaien, zich kammen, enz.
- Stijfheid van de duim: bewegingen die kracht en precisie vragen worden moeilijker.
- Zwelling door ontsteking van het gewricht.
- Vervorming: in een gevorderd stadium kan de duim naar binnen trekken in de richting van de handpalm.
- Krakend gevoel of schurend geluid bij beweging van het gewricht.
Behandeling van duimartrose: orthese, kinesitherapie, medicatie
© Getty Images
Duimartrose is een evolutieve aandoening die invaliderend kan worden. Ze kan niet genezen, maar de pijn kan wel verlicht worden, de beweeglijkheid van de duim behouden en de verergering van de artrose beperkt.
Aanpassing van dagelijkse handelingen
De eerste maatregel is het aanpassen van dagelijkse bewegingen. Activiteiten die het trapezium-metacarpaal gewricht sterk belasten (zoals potten openen, sleutels draaien, herhaald knijpen) moeten zoveel mogelijk beperkt worden. Het gebruik van ergonomische hulpmiddelen (dikke handvatten, brede pennen, speciale potopeners) vermindert de belasting en verzacht de pijn.
Duimorthese
Het dragen van een orthese maakt deel uit van de basisbehandeling. Een nachtorthese houdt de duim in rustpositie, waardoor ontsteking en spanning verminderen. Overdag kan een functionele spalk gebruikt worden om het gewricht te ondersteunen tijdens activiteiten die kracht of precisie vereisen, met behoud van enige mobiliteit.
Kinesitherapie en ergotherapie
Kinesitherapie en ergotherapie spelen een centrale rol in de revalidatie. Ze helpen de soepelheid van het gewricht te behouden, de omliggende spieren te versterken en de patiënt te leren hoe hij zijn duim in het dagelijks leven kan beschermen. Fysiotechnieken (massage, ultrageluid, elektrotherapie) kunnen ook de pijn verlichten.
Pijnstillers en ontstekingsremmers
Medicatie begint vaak met paracetamol. Bij ontstekingsopstoten kunnen niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen (NSAID’s), oraal of als gel/crème, verlichting brengen. Ook plaatselijke behandelingen zoals crèmes met capsaïcine geven goede resultaten bij handartrose.
Infiltraties in het duimgewricht
Als de pijn aanhoudt, kunnen infiltraties overwogen worden. Corticosteroïden verminderen ontstekingsopstoten, maar het effect is tijdelijk. In sommige gevallen kunnen injecties met hyaluronzuur aangeboden worden, vooral in vroege stadia, om de beweeglijkheid te verbeteren en pijn langer te verlichten.
Operatie bij duimartrose: wanneer is chirurgie nodig?
Chirurgie wordt enkel overwogen als de niet-chirurgische behandelingen falen en de pijn invaliderend blijft of de beweeglijkheid sterk beperkt is. Slechts een minderheid (ongeveer 10%) ondergaat uiteindelijk een ingreep. Het doel is pijn te verhelpen en de functie van het gewricht te herstellen.
Mogelijke chirurgische technieken zijn:
- Trapeziectomie: de meest uitgevoerde ingreep, waarbij het trapeziumbot verwijderd wordt. Vaak gecombineerd met peesreconstructie of interpositie van weefsel om het gewricht te stabiliseren en de beweeglijkheid te verbeteren.
- Plaatsing van een prothese: het gewricht wordt vervangen door een kunstimplantaat. Dit herstelt sneller de beweeglijkheid en kracht, en wordt vaker bij jongere of actieve patiënten toegepast. Nadeel is het risico op slijtage of loskomen van de prothese op lange termijn.
- Arthrodese: het gewricht wordt vastgezet, waardoor de pijn verdwijnt maar de beweeglijkheid verloren gaat. Dit is vooral een optie voor jonge patiënten met zwaar handwerk.
De operatie gebeurt meestal ambulant of met een kort ziekenhuisverblijf, vaak onder plaatselijke verdoving. Nadien wordt de duim enkele weken geïmmobiliseerd met een spalk of gips. Specifieke revalidatie is noodzakelijk en duurt doorgaans drie tot zes maanden, afhankelijk van de techniek.
Duimartrose (rhizarthrose): conclusieDuimartrose (rhizarthrose) is een vorm van artrose van de duim die zich uit in pijn, stijfheid en soms vervorming van het gewricht. Hoewel de aandoening ongeneeslijk is, kunnen niet-chirurgische behandelingen zoals rust, orthesen, kinesitherapie en medicatie de klachten vaak goed onder controle houden en de mobiliteit van de duim bewaren. Enkel bij ernstige gevallen waarbij de pijn invaliderend blijft, kan een operatie overwogen worden. Een vroege diagnose en een aangepast behandelplan verbeteren de levenskwaliteit aanzienlijk bij mensen met artrose in de hand. |
Bronnen:
https://www.louvainmedical.be
https://www.nhsinform.scot
https://www.chu-lyon.fr
https://www.msdmanuals.com
https://orthoinfo.aaos.org
auteur:
Olivia Regout,
gezondheidsjournalist
