Alzheimer: het belang van mondhygiëne en orale bacteriën

Verschillende studies toonden al een verband aan tussen de gezondheid van de mond, meer bepaald  parodontitis, en het risico op het ontwikkelen van alzheimer. Nieuw is de link met beta-amyloïdeproteïne, een sleutelelement van deze vorm van dementie.

De ziekte van Alzheimer wordt gekenmerkt door de ophoping van twee soorten eiwitten in de hersenen. Eén daarvan is beta-amyloïde, dat samenklontert tot plaques en waarvan men aanneemt dat dit het eerste eiwit is dat zich in de hersenen afzet tijdens de ontwikkeling van Alzheimer. Anderzijds het eiwit tau, dat zich ophoopt in zenuwcellen en daar een kluwen vormt. Deze processen leiden tot de afbraak van neuronale verbindingen en het afsterven van neuronen. Daardoor verliezen patiënten geleidelijk essentiële cognitieve functies, waaronder het geheugen.

De mechanismen achter de ophoping van deze eiwitten zijn complex en niet helemaal duidelijk. In een reeks studies wijst men op een mogelijk verband met de mondverzorging, in het bijzonder met paradontitis. Deze aandoening tast de steunweefsels van de tanden aan, vooral het tandvlees. Dat tandvlees is chronisch ontstoken, en bacteriën spelen daarbij een sleutelrol. De schadelijke bacteriën die hierbij betrokken zijn, kunnen migreren naar het hart en waarschijnlijk ook naar de hersenen.

Een Amerikaans team (New York University) heeft tests uitgevoerd die wijzen op een bijzonder verontrustend verband. Het team onderzocht senioren en ouderen zonder cognitieve stoornissen. Ze namen monsters van bacteriën onder het tandvlees, en van hersenvocht via een lumbaalpunctie. Hersenvocht of cerebrospinaal vocht is een biologische vloeistof die de hersenen en het ruggenmerg omgeven. Deze vloeistof zorgt onder meer voor het verwijderen van afvalstoffen uit de hersenen. Een analyse van de vloeistof kan dus de fysiopathologische toestand van de hersenen (ontsteking, infectie, enz.) weerspiegelen, en in het bijzonder de concentraties van beta-amyloïde en tau-eiwitten.

Uit de verschillende resultaten blijkt dat mensen met een ongunstig bacterieel evenwicht in de mond ook de hoogste concentraties beta-amyloïde-eiwit in de hersenen hebben (dit verband ziet men niet bij tau-eiwit). Een ongunstig evenwicht betekent een teveel aan bacteriën die schadelijk zijn voor de mondgezondheid (Prevotella, Porphyromonas, Fretibacterium...) en een tekort aan beschermende bacteriën (Corynebacterium, Actinomyces, Capnocytophaga...).

De auteurs lichten toe dat je dus niet enkel moet kijken naar de "slechte" bacteriën die een ontstekingsproces kunnen bevorderen (met dus een storing in het “reinigen” van de hersenen en het verwijderen van eiwitten), maar ook naar de "goede" bacteriën die mogelijk beschermend werken tegen ontstekingen. De orale microbiota moet dus als één geheel worden beschouwd. Maar in hoeverre kunnen deze hogere concentraties van beta-amyloïd die betrokken zijn bij mondhygiëne, leiden tot de ziekte van Alzheimer? Verder onderzoek is nodig om dat te bepalen. Ook moet nader onderzoek aantonen dat een vroege en agressieve behandeling van parodontale aandoeningen een teveel aan beta-amyloïde-eiwit kan voorkomen en zo het risico op de ziekte van Alzheimer kan verminderen.