Soorten rugpijn (8): Standafwijkingen van de wervelkolom (scoliose, hyperkyfose, hyperlordose)
dossier Rug- en nekklachten komen heel veel voor en hebben veel verschillende oorzaken. Doordat deze problematiek zo uitgebreid is zijn er 9 verschillende dossiers over. Hieronder kan je naar het 1e (begin)dossier. Daarin onderaan kan je naar de andere 8 dossiers doorklikken.
Lees ook: Lage rugpijn: mogelijke oorzaken en wat kan je doen?
Soorten rugpijn (8): Standafwijkingen van de wervelkolom
- Scoliose
- Ronde rug of hyperkyfose
- Holle rug of hyperlordose
Scoliose: vroegtijdig opsporen
Scoliose is een abnormale zijdelingse kromming in de wervelkolom. Het is een veel voorkomende afwijking bij jongeren, vooral dan bij meisjes. Als ze niet wordt behandeld, wordt de kromming sterker. Om erger te voorkomen is het belangrijk dat de afwijking zo vroeg mogelijk wordt vastgesteld.
In 2 à 3 gevallen op 10 is de scoliose aangeboren of het gevolg van een aangeboren probleem, zoals bv. bepaalde spierziektes, chromosomale afwijkingen zoals het syndroom van Down, verlammingen, enz. In de meeste gevallen echter is de oorzaak onbekend. Men spreekt dan van “ideopathische scoliose” (ideopathisch betekent gewoon dat men de oorzaak niet kent). Deze vorm van scoliose treedt meestal op vanaf de puberteit en komt voor bij zowat 2 à 4 % van de kinderen, vooral dan bij meisjes. Waarschijnlijk bestaat er een zekere erfelijke aanleg.
Dat scoliose een gevolg zou zijn van een verkeerde houding op de schoolbanken of het sleuren met te zware boekentassen, is een fabeltje. Een verkeerde houding heeft ook geen invloed op de verdere evolutie van de afwijking. Ook heeft scoliose niets te maken met een zwak beendergestel omdat het kind te weinig melk zou drinken.
Om van scoliose te kunnen spreken, moet er een echte scheefgroei van de wervelkolom zijn, waarbij de wervels niet enkel krom groeien maar bovendien ook langs hun overlangse as draaien. Wanneer het ene been bijvoorbeeld iets langer is dan het andere, iets wat bij zeer veel mensen het geval is, dan zakt het bekken iets scheef en dus ook de rug, maar in dit geval gaat het niet om scoliose omdat er aan de rug zelfs niets scheelt. Een correctie van het verschil in beenlengte (bv. door een verhoogde zool) doet de afwijking verdwijnen.
Behandeling
Scoliose kan niet voorkomen, noch genezen worden. Men kan alleen proberen om de toestand te stabiliseren en de afwijking een beetje te corrigeren.
In 9 op 10 gevallen is een scoliose vrij mild van aard en is er geen ingrijpende behandeling nodig. Het is nochtans belangrijk dat de evolutie vooral tijdens de puberteit goed opgevolgd wordt. Een controle om het half jaar is aangewezen. Tijdens de puberteit kan de afwijking namelijk verergeren, wat op latere leeftijd voor problemen kan zorgen, zoals ernstige rugpijn, kortademigheid en in de ernstigste gevallen zelfs tot hartklachten.
Hoe jonger het kind is wanneer de afwijking wordt vastgesteld, hoe groter het risico op toename tijdens de groei. Ook bij meisjes die nog geen maandstonden hebben, is de kans op toename groter dan bij jongens.
Als stelregel gaat men ervan uit dat een scoliose bij opgroeiende kinderen moet behandeld worden zodra de kromming meer dan 25° (dit is de hoek tussen de meest scheefstaande wervels) bedraagt. Bedraagt de kromming meer dan 50° dan zal mogelijk een operatie nodig zijn.
Lees ook: Rugpijn: wat kan je doen tegen scoliose?
Brace
Bij milde tot matige vormen van scoliose (tussen 25 en 40°) kan de rug ondersteund worden met een speciaal korset of brace die de rug in een meer correcte houding dwingt en helpt vermijden dat de kromming nog verder toeneemt. Het brace moet dag en nacht gedragen worden tot aan het einde van de groei (ong. 16 jaar bij meisjes en 18 jaar bij jongens). De enige momenten waarop het uit mag is bij sportactiviteiten en het nemen van een bad. Een brace heeft geen zin na de voltooiing van de groei.
Om te vermijden dat de spieren ondertussen verslappen, moet men ook een speciaal oefenprogramma volgen onder toezicht van een kinesist. Kinesiterapie alleen volstaat echter niet om een scoliose te stabiliseren. Zwemmen kan ook nuttig zijn.
Mits volharding, de aanmoedigingen en steun van de familie, een zorgvuldig passend brace en een systematische opvolging door een ervaren arts, kan een verdere afwijking vaak succesvol gestopt worden.
Operatie
Alleen in ernstige gevallen wordt een operatie aanbevolen, wanneer er sprake is van ondraaglijke pijn of lichamelijke misvorming, of wanneer de gezondheid van het hart of de longen wordt bedreigd. Bij een operatie worden meestal metalen schroeven, platen of staven ingebracht om de ruggengraat recht te houden (spondylodese).
Ronde rug of hyperkyfose
De wervelkolom is altijd enigszins gekromd. Ter hoogte van de borstwervels is de normale kromming 35 tot 40 graden. Dit noemt men kyfose.
Als de kromming meer dan 45 graden bedraagt, is er sprake van een misvorming met een ronde rug of een bochel tot gevolg. Dit heet hyperkyfose. Een geringe hyperkyfose geeft over het algemeen geen klachten. Pas bij een ernstige hyperkyfose (meer dan 70 graden) kunnen stijfheid van de rug en pijnklachten voorkomen.
Hyperkyfose kan het gevolg zijn van een verkeerde houding en verdwijnt dan normaal vanzelf als de houding wordt gecorrigeerd. Een dergelijke vorm van kyfose wordt vaak vastgesteld bij zwaarlijvige mensen.
Hyperkyfose kan ook blijvend zijn. Bij tieners kunnen tijdens de groeispurt enkele wervels een wigvorm krijgen. De wervels krommen daardoor abnormaal en dat levert soms rugpijn op. Dit heet de ziekte van Scheuermann, of juveniele kyfose. Op volwassen leeftijd verdwijnt die rugpijn en neemt de verkromming niet meer toe.
Bij bejaarden met osteoporose kunnen de wervels wigvormig inzakken. Ook spondylitis ankylopoetica (de ziekte van Bechterew) kan de oorzaak zijn. Daarnaast kan hyperkyfose ontstaan door degeneratieve aandoeningen, infecties zoals tuberculose, de ziekte van Paget, door een verkeerde lichaamshouding of door een hormonale stoornis.
De behandeling van kyfose hangt af van de oorzaak. Bij de ziekte van Scheuerman verminderen spierversterkende oefeningen en stretching-oefeningen de afwijking niet maar het kan wel helpen de houding te verbeteren en de pijn en stijfheid te verminderen. Soms moeten deze kinderen een brace dragen. Een enkele keer is chirurgisch ingrijpen nodig om ernstige misvormingen te verhelpen.
Voor ouderen is het belangrijk dat osteoporose wordt voorkomen en behandeld.
Holle rug of hyperlordose
Een matige of lichte lordose in het lendegedeelte van de wervelkolom is normaal. Een sterke lordose komt veel voor bij mensen met slappe buik- en rugspieren en bij mensen met overgewicht. Bij zwangere vrouwen wordt ook regelmatig een toegenomen lordose gezien die in de regel weer verdwijnt na de zwangerschap. Bij kinderen kan vlak voor de puberteit hyperlordose optreden door de versnelde groei. Het bovenbeen begint eerst te groeien en daarna pas de spieren. Hierdoor ontstaat druk op het bekken, waardoor de rug hol wordt getrokken. Dit verdwijnt vanzelf.
Indien de hyperlordose klachten geeft, dan kan de dokter aanbevelingen doen voor het verbeteren van uw houding. Wellicht moet u bepaalde inspannende bezigheden achterwege laten en afvallen. Ook spierversterkende oefeningen kunnen helpen.
Lees ook: Rugpijn: wat kan je doen bij een holle rug? (hyperlordose)