Wat is RSV en waarom belanden zoveel kindjes met RSV in het ziekenhuis?

dossier Het Respiratoir Syncytieel virus (RSV) is een verkoudheidsvirus verwant aan het griepvirus. Het veroorzaakt een infectie in de luchtwegen. RSV is de belangrijkste oorzaak van luchtweginfecties bij jonge kinderen, zoals bijvoorbeeld bronchiolitis. RSV is het enige respiratoire micro-organisme dat bij zuigelingen (van zes weken tot zes maanden) ondanks moederlijke antistoffen toch ziekte veroorzaakt. Bijna ieder kind maakt de infectie op zeer jonge leeftijd door. 

Lees ook: Bronchiolitis: virale infectie van de onderste luchtwegen

Lees ook: Wat kan je doen als je baby of kind verkouden is?

Vaccin tegen RSV

Lees ook: Wat kan je doen als je kind ’s nachts blijft hoesten?

Besmetting

Het virus lijkt niet te worden overgebracht via aërosolen (die bestaan uit kleine partikels) maar via grotere druppels, via de handen en via voorwerpen. Nauw contact speelt een belangrijke rol. Toegangsweg is de neus of het oog, in mindere mate de mond. Het virus is zeer makkelijk overdraagbaar en verspreidt zich snel, vooral in een besloten gemeenschap (crèche, school,...). RSV in neusslijmdruppels overleeft op vaste oppervlakken bij kamertemperatuur circa zes uur. Op kleding, papieren zakdoekjes of de handen wordt het virus sneller teniet gedaan, meestal binnen een uur.

Symptomen

Een RSV-infectie lijkt erg op een verkoudheid met een verstopte neus en slijm, piepende ademhaling, hoestbuien (droge hoest), soms koorts. Ze kan evolueren tot een ernstige infectie van de lagere luchtwegen (bronchiolitis of pneumonie). RSV-infectie leidt bij kinderen ook vaak tot middenoorontstekingen (otitis media).

Lees ook: Oorpijn bij kinderen: acute middenoorontsteking (otitis media)

Lees ook: Bronchiolitis: virale infectie van de onderste luchtwegen

Bij kleine kinderen kunnen de kleinste luchtwegen verstopt raken door stukken kapotte cellen en door zwelling van de slijmvliezen. Naarmate de luchtwegen van de zieke zuigeling op zich smaller zijn, zal een RSV-infectie meer last veroorzaken. Dit is vooral het geval voor zeer jonge zuigelingen en voor zuigelingen die prematuur geboren zijn of die na de geboorte ernstige luchtwegproblemen gehad hebben. Doordat de kleine luchtwegen verstopt geraken, ontstaat er een belangrijk probleem om de lucht van de mond naar de longblaasjes te verplaatsen. Deze bemoeilijkte ademhaling uit zich bij het kind op verschillende manieren: het gaat snel ademen, wat veel energie vraagt. Soms ademt het kind 80 keer per minuut of meer. Omdat de botten van de borstkas nog heel kraakbenig zijn, gaat het kind door de ademinspanning intrekkingen op de borstkas vertonen. Een ander teken van uitgesproken ademinspanning is het neusvleugelen. Bij luisteren hoort men een piepende ademhaling en er zijn ook reutels aanwezig. Doordat de ademhaling zo bemoeilijkt wordt en doordat het ademen zo'n inspanning vraagt, gaat het kind vaak veel minder eten en drinken en riskeert uit te drogen. Afhankelijk van de ernst kan er een lichtblauwe verkleuring van de lippen optreden. Bij kleine zuigelingen onder de twee maanden, kan het virus apneus veroorzaken (dwz het kort stoppen van ademen).

Een eerste infectie beschermt niet tegen een volgende infectie. Men kan dus meerdere keren per jaar besmet worden. Deze herinfecties hebben op de kinderleeftijd over het algemeen een milder beloop dan de eerste infectie en leiden dan tot een bovenste luchtweginfectie. Een pneumonie (longontsteking) is echter niet uitgesloten. Op volwassen leeftijd blijven de symptomen meestal beperkt tot een bovenste luchtweginfectie. Op oudere leeftijd neemt de kans op het ontwikkelen van een pneumonie weer toe. Onder verpleeghuisbewoners worden in toenemende mate explosies van RSV-infectie beschreven.

Lees ook: Geen oorzakelijk verband RSV-infectie en astma

Lees ook: Longontsteking of pneumonie: symptomen en behandeling

Risicofactoren

Verhoogde kans op ernstig verloop
• Kinderen jonger dan twee jaar met chronische longaandoeningen of neuromusculaire afwijkingen van de ademhalingsspieren.
• Kinderen jonger dan twee jaar met congenitale hartafwijkingen.
• Kinderen met een gestoorde cellulaire immuniteit, zoals bij aids of acute lymfatische leukemie.
• (Ex-)prematuren.

Verhoogd risico op ademnood (apneu):
• Zuigelingen jonger dan twee maanden.
• Zuigelingen met apneu in de voorgeschiedenis.
• (Ex-)prematuren geboren.

Ook volwassenen met een verzwakt immuunsysteem, een longprobleem of cardiovasculaire aandoening lopen meer risico op een ernstig verloop.

Lees ook: Prematuur geboren baby

Behandeling

Er bestaat geen geneesmiddel dat een RSV-infectie kan genezen. De behandeling is dus louter ondersteunend tot het lichaam zelf door aanmaak van antistoffen de infectie overwonnen heeft. Dat duurt ong. 10 dagen.

Bij kinderen die thuis behandeld worden, moeten de ouders goed ingelicht worden. Het is immers zo dat gedurende de eerste dagen van de ziekte, de symptomen vaak nog toenemen en de ouders moeten hun kind goed observeren: hoe de ademhaling evolueert, of het drinken achteruitgaat...

Lees ook: Waarom beter geen antibiotica tegen hoest?

Lees ook: Hoe gebruik je een aerosol of puffer bij je baby?

Lees ook: Hoe moet je het neusje van een baby spoelen met fysiologisch water?

Opname in het ziekenhuis vindt plaats bij ernstige benauwdheid (zuurstofbehoefte of noodzaak tot beademing) en bij zuigelingen met voedingsproblemen. Secundaire bacteriële infecties zijn zeldzaam, dus antibiotica zijn meestal niet aangewezen. Maatregelen om de infectie bij hoogrisicokinderen te vermijden:

• wegwerpzakdoeken gebruiken
• reinig regelmatig het speelgoed van kleine kinderen met een reinigingsmiddel
• was zo veel mogelijk de handen voordat je het kind pakt
• vermijd zo mogelijk contact met andere kinderen (crèches en onthaalmoeders) laat verkouden personen niet in de buurt van je kind komen
• vermijd plaatsen waar gerookt wordt en rook zelf niet
• neem je kind tijdens het RSV-seizoen niet naar dichtbevolkte openbare plaatsen.

Lees ook: Bescherm jezelf tegen infecties: zo was je je handen correct

Bronnen:
https://www.sciensano.be
https://lci.rivm.nl
https://www.kindengezin.be