Q-koorts (Q-fever of Coxiella burnetii )

dossier Q-koorts is een zoönose (een ziekte die van dier op mens overgedragen wordt) veroorzaakt door Coxiella burnetii, een bacterie die gelijkenissen vertoont met rickettsiae en die zeer besmettelijk is. In diverse landen, waaronder België, wordt de evolutie van Q-koorts sinds enkele jaren van zeer nabij gevolgd omwille van het mogelijke gebruik van Coxiella burnetii in biologische aanslagen.
Coxiella burnetii wordt overgedragen van dier op mens, maar veroorzaakt enkel ziekteverschijnselen bij de mens.
Q-koorts is vrij zeldzaam. In Nederland schat men het aantal besmettingen bij de mens op een 20-tal per jaar. Wellicht is dit een onderschatting omdat de ziekte vaak zonder symptomen verloopt.

Hoe gebeurt de besmetting?

De belangrijkste bron van infectie zijn runderen, schapen en geiten. Ook huisdieren (hond en kat) en vogels kunnen een besmettingsbron vormen. Meestal vertonen de dieren zelf geen verschijnselen, wel kunnen ze aborteren. De bacterie wordt vervolgens uitgescheiden in het abortusmateriaal (afgestoten vrucht, vruchtvliezen en vruchtwater) en in melk, speeksel, traanvocht en mest. De bacteriën kunnen goed buiten het dier overleven, waardoor dierlijke producten langdurig een bron van besmetting kunnen blijven.

Besmetting vindt voornamelijk plaats via de luchtwegen door inademen van besmet stof, dat afkomstig is van stallen, weilanden, ruwe wol, huiden, kleding etc. Teken kunnen voor overdracht van dier op dier zorgen, en soms voor overdracht op de mens. Besmetting direct van mens op mens komt niet voor.
Daarnaast is besmetting mogelijk door consumptie van besmette rauwe melk(-producten) of onvoldoende verhit vlees. Er zijn ook gevallen beschreven waarbij moeders pasgeboren kinderen infecteerden via de placenta en/of de moedermelk.

Q-koorts is een beroepsrisico voor onder andere boeren, dierenartsen en slachthuispersoneel, hoewel de ziekte ook voorkomt bij mensen die sporadisch contact met geïnfecteerde (huis)dieren hebben.

Lees ook: Voorzorgsmaatregelen tegen Q-koorts

Klachten

In meer dan 50% van de gevallen verloopt de ziekte zonder duidelijke symptomen of klachten. Meestal beginnen de klachten 2 tot 3 weken na besmetting.

Mogelijke klachten zijn:
 • Koorts (39-40°)
 • hevige hoofdpijn (frontaal of retroorbitaal).
 • nekstijfheid
 • algemene malaise, misselijkheid en/of braken
 • moeheid
 • spierpijn
 • lage hartslag
 • verminderde eetlust, wat soms leidt tot een acuut gewichtsverlies (vooral indien de ziekte langer dan 2 weken duurt).

Soms gaat de ziekte gepaard met een longontsteking, gekenmerkt door een droge hoest en pijn in de borst. Een andere mogelijke complicatie is een lichte vorm van leverontsteking (hepatitis). Bij ongeveer 5% van de geïnfecteerde patiënten, voornamelijk mensen met vaatafwijkingen, immunodeficiënties of zwangere vrouwen, ontwikkelt Q-koorts tot een chronische ziekte die zich vaak presenteert als endocarditis (ontsteking van de hartwand). Symptomen hiervan kunnen tot 10 jaar duren. In Nederland dienden 40% van de bekende gevallen in het ziekenhuis te worden opgenomen.

Behandeling

De meeste patiënten herstellen volledig na enkele weken tot maanden zonder behandeling.
Antibiotica zullen de duur van de ziekte echter verkorten. Doxycycline is de voorkeursbehandeling bij een acute Q-koorts. De behandeling is het meest effectief wanneer ze de eerste 3 dagen van de ziekte wordt begonnen.
Chronische endocarditis is moeilijker te behandelen en vereist vaak het gebruik van verschillende geneesmiddelen.

externe link : Q-support.nu