10 vragen over het pessarium of diafragma

dossier Het pessarium of diafragma is een rond kapje uit rubber of siliconen dat over de baarmoederhals in de vagina wordt geplaatst voor het vrijen. Als anticonceptiemiddel is het minder betrouwbaar dan de hormonale voorbehoedsmiddelen. In tegenstelling tot het (vrouwen)condoom beschermt het niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).

Het pessarium biedt meer na- dan voordelen en wordt in België bijna niet meer gebruikt. Er zijn nu veel betere anticonceptiemiddelen op de markt.

1. Wat is een pessarium?

Het pessarium of diafragma is een rond kapje uit rubber of siliconen dat over de baarmoederhals in de vagina wordt geplaatst voor het vrijen. Het kapje heeft in de rand een buigzame plastic of metalen ring, veer of spiraal van 6-10 cm doorsnee.
Om de baarmoedermond goed af te sluiten, moet het pessarium goed passen.
• Er zijn verschillende soorten en maten, aangepast aan de lichaamsbouw van de vrouw. Een pessarium dient de eerste keer te worden aangemeten door een deskundige hulpverlener, bijvoorbeeld huisarts. Daarvoor is een inwendig onderzoek nodig.

2. Hoe werkt het pessarium?

Het pessarium is net zoals het vrouwencondoom een barrièremiddel: het belet dat de zaadcellen de baarmoeder levend kunnen bereiken. Bij gebruik van een pessarium moet u ook altijd een zaaddodend middel (spermicide) gebruiken.
• Het kapje houdt de zaadcellen tegen.
• Het zaaddodend middel doodt de spermacellen in het kapje.

3. Hoe gebruikt u het pessarium?

• U moet het pessarium minimaal 1 uur voor het vrijen inbrengen. Afhankelijk van de werkingsduur van het zaaddodend middel kunt u het ook enkele uren voor het vrijen inbrengen. Als u het te lang van tevoren hebt ingebracht, moet u opnieuw een zaaddodend middel aanbrengen.
• U moet het pessarium voor het vrijen met koud of lauw water afspoelen.
• Dan brengt u aan beide kanten een zaaddodend middel aan, waarbij vooral de randen van het pessarium niet vergeten mogen worden. Dit middel is nodig omdat het kapje de baarmoederhals niet perfect afsluit.
• Het pessarium moet, zoals een tampon, diep in de vagina ingebracht worden. Als het pessarium goed zit, voelt u er niets van. Het inbrengen kan in het begin wat lastig zijn, maar na enkele keren lukt het makkelijker.
• Na het vrijen moet het pessarium minimaal zes tot acht uur ingehouden worden om het zaaddodend middel te laten werken. De FemCap kunt u zelfs 24 uur laten zitten.
• Als u binnen die tijd opnieuw vrijt, moet u opnieuw wat zaaddodend middel in de vagina aanbrengen.
• Haal het pessarium eruit door uw vinger achter het randje van het pessarium te haken. En zo naar buiten te trekken.
• Na gebruik moet het pessarium worden
schoongemaakt met koud of lauw water, en gepoederd met maïzena (geen talk).
• Bij goed onderhoud en normaal gebruik is het pessarium gedurende ruim een jaar bruikbaar.
• Controleer het wel geregeld op slijtage door het tegen het licht te houden en te kijken of er geen dunne plekjes in zitten.
• Ga om de zes maanden op controle bij uw huisarts om te zien of het pessarium nog goed past.
• Ook na een zwangerschap moet u zich opnieuw laten controleren vooraleer u het pessarium gebruikt.

4. Welk zaaddodend middel gebruiken?

Het pessarium moet altijd gecombineerd worden met een zaaddodend middel.
• Gebruik bij voorkeur een zaaddodend middel dat geen Nonoxynol-9 bevat, zoals ContraGel. Deze stof kan irriteren en zelfs een allergische reactie geven.
• Opgelet: Zaaddodende creme die Nonoxynol-9 bevat mag niet in combinatie met een condoom gebruikt worden. Dit omdat de creme de stof kan bevatten en die kan allergische reacties en wondjes veroorzaken, met als gevolg een grotere kans op besmetting met soa.
• Zaaddodend schuim wordt beter niet gebruikt om het pessarium in te smeren omdat het niet aan het pessarium blijft kleven.
• Wanneer u het pessarium gebruikt kan u niet aan orale seks doen vanwege de smaak van het zaaddodende middel.

5. Hoe betrouwbaar is het pessarium?

Bij correct gebruik varieert de zwangerschapskans na 1 jaar rond de 6 %, maar in de praktijk kan dat oplopen tot 20-30 %. Het gewone pessarium is betrouwbaarder dan de FemCap.
Het is dus een weinig betrouwbaar voorbehoedsmiddel en het wordt dan ook weinig gebruikt.

6. Mag u een pessarium gebruiken na een bevalling?

Het pessarium wordt afgeraden in de eerste zes weken na een bevalling.
• Indien u voor de bevalling een pessarium gebruikte en het ook na de bevalling wilt gebruiken, moet u een nieuw pessarium laten aanmeten.
• Gebruikt u een voorgevormd pesarium (Femcap), dan moet u een grotere maat gebruiken.

7. Wat zijn de voordelen van het pessarium?

• Het is een natuurlijk middel dat geen invloed heeft op uw menstruaties of vruchtbaarheid.
• U kunt het voor het vrijen inbrengen en na het vrijen laten zitten. Het onderbreekt het vrijen dus niet.
• Het kan langere tijd gebruikt worden (gemiddeld één jaar), wel moet u de pasvorm regelmatig laten controleren bij gewichtstoename of -afname.

8. Wat zijn de nadelen van het pessarium?

• Het vraagt nogal wat handigheid en oefening nodig om het juist te kunnen plaatsen. Bovendien moet u het altijd combineren met een spermadodend middel.
• Vanwege het spermadodend middel kunt u niet aan orale seks doen wanneer u een pessarium draagt.
• Het moet zorgvuldig gereinigd en onderhouden worden.
• Het is een weinig betrouwbaar voorbehoedsmiddel.
• In tegenstelling tot het vrouwencondoom beschermt het pessarium niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).
• Het dragen van een pessarium geeft een licht verhoogde kans op een urineweginfectie.

9. Waar kunt u een pessarium kopen?

• Een pessarium is alleen verkrijgbaar via een arts.
• FemCap is in België niet op de markt, maar u kunt het wel via internet bestellen. In Nederland en Frankrijk is het ook te koop in de apotheek.
• Zaaddodende middelen zijn in België niet in de apotheek te koop. U vindt ze wel op internet.

10. Hoeveel kost een pessarium?

• Een pessarium kost ongeveer 30 €. Daarnaast moet u ook een raadpleging bij de huisarts rekenen, plus de zaaddodende crème of gel.
• FemCap kost ca. 50-60 €. Daarnaast hebt u ook zaaddodende gel nodig.
• Het Caya pessarium kost ongeveer 35 €. Daarnaast hebt u ook een zaaddodende gel nodig.

Bronnen
www.allesoverseks.be
www.seksualiteit.be
www.sense.info
www.mijnvoorbehoedsmiddel.be
www.thuisarts.nl/anticonceptie
www.sense.info/
www.anticonceptie-online.nl/
www.anticonceptie.nl
http://femcap.com/
http://www.caya.eu/nl