Drugscontrole: wanneer mag politie een speekseltest afnemen?

dossier

Lees ook: Welke soorten drugs zijn er en wat is het effect?

Wanneer kan de politie je controleren op drugs?

© Getty Images

• Zo’n test kan uitgevoerd worden als je een voertuig bestuurt of op het punt staat om een voertuig te besturen (bijvoorbeeld als je met je autosleutels in de hand naar je auto stapt of de auto openmaakt).
  
• Het gaat niet alleen om een auto, maar om elk ‘voertuig’ zoals een moto, brommer, fiets, paard…
• Ook als voetganger kun je gecontroleerd worden indien je oorzaak of slachtoffer van een ongeval bent.
• Passagiers mogen niet gecontroleerd worden op het gebruik van drugs. Indien er echter een vermoeden bestaat dat een passagier een ongeval heeft veroorzaakt door de bestuurder te hinderen, kan hij wel gecontroleerd worden op het gebruik van drugs. Ook wanneer een passagier het stuur wil overnemen als je betrapt bent op het gebruik van drugs, kan die preventief gecontroleerd worden. Is de speekseltest positief, dan kan ook zijn of haar rijbewijs tijdelijk worden ingetrokken, maar zonder strafrechtelijke gevolgen (zoals een boete). 
  
  

• Ben je minderjarig? Als je betrapt wordt op drugsbezit (ook een kleine hoeveelheid cannabis) stelt de politie een proces-verbaal op en wordt er een jeugdrechter ingeschakeld. Je ouders worden altijd op de hoogte gebracht.
• Ben je meerderjarig? Als je betrapt wordt op het bezit van drugs, dan stelt de politie een proces-verbaal op. Gaat het om een beperkte hoeveelheid cannabis (minder dan 3 g) dan kan de politie een zogenaamd eenvoudig proces-verbaal opstellen. Het parket zal uiteindelijk beslissen welk gevolg hieraan wordt gegeven.
  
  

Lees ook: Is alcohol gevaarlijker dan xtc?

Hoe verloopt een drugscontrole?

1. Eerst gaat de politie aan de hand van een gestandardiseerde checklist na of je uiterlijke tekenen vertoont die erop kunnen wijzen dat je onder invloed van drugs bent. Men let bijvoorbeeld op bloeddoorlopen ogen, verwijde of verengde pupillen, moeilijk spreken, verward of nerveus gedrag,… In het kader van een verkeersongeval kan er onmiddellijk overgegaan worden tot de speekseltest, zonder eerst de checklist af te lopen.
2. Vermoedt men op basis van die checklist dat je rijdt onder invloed van drugs (er moeten minstens 3 uiterlijke kenmerken van druggebruik worden vastgesteld), dan zal men een speekseltest afnemen. Met een wattenstaafje wordt een beetje speeksel uit de mondholte geschraapt, waarna het analysetoestel enkele minuten nodig heeft om het resultaat te bepalen. De test toont aan of je in de voorbije uren drugs hebt gebruikt en welke drugs. Indien geen speekseltest kan uitgevoerd worden (bijvoorbeeld omdat er onvoldoende speeksel kan worden afgenomen of omdat er geen analysetoestel aanwezig is), wordt een bloedstaal afgenomen. Daarvoor moet een arts worden opgeroepen.
3. Als de speekseltest positief is, moet je een speekselstaal afleveren dat in een labo wordt onderzocht om het resultaat te bevestigen. Als het onmogelijk is om een speekseltest of speekselanalyse af te nemen, dan ben je verplicht om een bloedproef te ondergaan.

Lees ook: Welke effecten heeft cannabisgebruik tijdens tienerjaren op lange termijn?

De resultaten van een speekseltest

De uitslag van de speekseltest is negatief: Je mag gewoon verder rijden, tenzij de politie op basis van de checklist oordeelt dat je niet in staat bent om te rijden (‘dronkenschap of soortgelijke staat’). Dan kan je rijbewijs toch tijdelijk ingetrokken worden.

De uitslag van de speekseltest is positief (of je weigert een speekseltest af te leggen of de speekseltest is onmogelijk):

• Je rijbewijs wordt voor 12 uur ingetrokken en je moet je auto ter plaatse achterlaten. Tijdens deze periode mag je geen voertuig (zelfs geen fiets) besturen. Je voertuig wordt ter plaatse veilig geparkeerd. Blijkt dit niet mogelijk, dan wordt het voertuig getakeld naar een veilige plaats. Je moet de kosten van de takeling betalen. Een andere persoon met een geldig rijbewijs op zak mag wel met je voertuig verder rijden. Natuurlijk kan de politie ook deze persoon controleren op het gebruik van drugs (of alcohol). Als je jouw rijbewijs niet wilt afgeven of als je er geen hebt, dan wordt je voertuig geïmmobiliseerd (bijvoorbeeld met een wielklem) of wordt het getakeld naar een beveiligde plaats. De kosten die hieraan verbonden zijn moet je zelf betalen.
• Na 12 uur volgt een nieuwe speekseltest. Is deze negatief, dan wordt het rijverbod opgeheven. Ben je nog positief, dan wordt het rijverbod met 12 uur verlengd, waarna een nieuwe speekseltest zal volgen. Ook als de nieuwe speekseltest negatief is, maar de politie oordeelt dat je nog niet in staat bent om te rijden, kan het rijverbod verlengd worden. Je krijgt je rijbewijs dus pas terug na het afleggen van een negatieve speekseltest. In het geval van inhouden van het rijbewijs moet je het rijbewijs terughalen bij de politiedienst die het heeft ingehouden. Je moet de kosten van de speekseltest(s) en de speekselanalyse en eventueel de afname van een bloedstaal betalen.
• Er wordt een proces-verbaal opgesteld dat naar de procureur des Konings wordt gestuurd. De procureur des Konings kan het rijbewijs onmiddellijk intrekken voor een periode van maximaal 15 dagen. Dit zal bij druggebruik bijna altijd het geval zijn. Deze periode kan tweemaal verlengd worden met drie maanden.
• Rijden onder invloed van drugs wordt altijd vervolgd voor de politierechtbank. Naast een geldboete (van 1.600 tot 16.000 euro) en gevangenisstraf (bij herhaling), kan de rechter ook een verval van het recht tot sturen uitspreken. Voor een eerste overtreding gaat het om 8 dagen tot 5 jaar, in het geval van herhaling binnen de drie jaar: 3 maanden tot 5 jaar en zelfs levenslang. Bovendien kan de rechter de teruggave van je rijbewijs koppelen aan het slagen voor één of meerdere examens of onderzoeken (een theoretisch en een praktisch examen en een geneeskundig en psychologisch onderzoek). De rechter is verplicht een verval van het recht tot sturen uit te spreken en de teruggave van je rijbewijs te koppelen aan het slagen voor een nieuw theoretisch en/of praktisch rijexamen als je minder dan twee jaar houder bent van je rijbewijs B.

Lees ook: Hoe herken je een verslavingsgevoelige persoonlijkheid?

Mag je een speekseltest weigeren?

Bronnen:
https://www.druglijn.be
https://www.vad.be