Gerelateerde artikels
Vaccinatie: wanneer heb je een tetanusprik nodig?
In dit artikel
Vaccinatie: wanneer heb je een tetanusprik nodig?
dossier
Tetanus is een infectie die wordt veroorzaakt door bacteriën met de naam Clostridium tetani. De bacteriën produceren een gifstof die pijnlijke spiersamentrekkingen veroorzaakt. Een besmetting met tetanus zorgt er ook voor dat je de nek- en kaakspieren gaat 'klemmen', waardoor het moeilijk wordt om de mond te openen of te slikken. In 30% van de gevallen is tetanus dodelijk.
Vaccinatie biedt de beste bescherming, daarom laat iedereen zich best vaccineren. Ook als je ooit al eens tetanus hebt gehad, want je lichaam bouwt geen natuurlijke weerstand op tegen het gif van de bacterie.
Lees ook: Alles wat je moet weten over tetanus
Tetanusprik voor baby's en kinderen
© Getty Images
In België worden alle baby’s gevaccineerd. Er zijn 4 dosissen nodig die worden toegediend op de leeftijd van 8, 12, 16 weken en op 15 maanden. Daarvoor wordt een hexavalent vaccin gebruikt dat bescherming biedt tegen 6 infectieziekten: poliomyelitis, difterie, tetanus, pertussis, Haemophilus influenzae type b en hepatitis B. De Vlaamse overheid stelt dat vaccin gratis ter beschikking.
Op de leeftijd van 5-7 jaar (normaal in het eerste leerjaar) wordt een herhalingsvaccin gegeven. Daarvoor wordt een tetravalent vaccin gebruikt dat bescherming biedt tegen 4 infectieziekten: poliomyelitis, difterie, tetanus en pertussis. (kinkhoest)
Op de leeftijd van 14-15 jaar (derde jaar middelbaar) wordt een tweede herhalingsvaccin gegeven. Daarvoor wordt een trivalent vaccin gebruikt dat bescherming biedt tegen 3 infectieziekten: difterie, tetanus en pertussis.
Lees ook: Basisvaccinatie-schema voor kinderen
Tetanusprik voor volwassenen
Voor een goede en levenslange bescherming moet de tetanusvaccinatie elke 10 (tot 20) jaar herhaald worden. Dat gebeurt steeds samen met difterievaccinatie (Tedivax pro adulto). Eventueel kan dat ook in een drievoudig vaccin samen met kinkhoest (Boostrix).
Voor mensen die avontuurlijk reizen, wordt een herhalingsvaccinatie aangeraden als het laatste vaccin minstens vijf jaar geleden is.
Volwassenen die niet zeker zijn of ze ooit de volledige basisvaccinatie ondergaan hebben, doen er goed aan zich alsnog te laten vaccineren. Raadpleeg in dat geval je arts. Zwangerschap vormt geen tegenaanwijzing voor een tetanusprik.
Vermits in België de universele vaccinatie gestart is in 1959 en kinderen tot 15 jaar toen werden gevaccineerd, loopt iedereen geboren voor 1944 het risico nooit een basisvaccinatie te hebben gehad.
Het vaccinatieschema voor volwassenen die niet eerder gevaccineerd werden, verloopt als volgt:
- eerste inenting
- tweede inenting: 1 maand later
- derde inenting: 6 of 12 maanden later
- Nadien moet de tetanusvaccinatie om de 10 à 20 jaar herhaald worden
Lees ook: Welke vaccins heb je nodig voor een reis?
Tetanusprik na een wond
Of je na een huidwonde een extra tetanusvaccinatie moet krijgen, is onder meer afhankelijk van het type wonde, maar vooral van de vraag of je al dan niet gevaccineerd werd tegen tetanus en hoe lang de laatste herhalingsvaccinatie werd toegediend.
In volgende gevallen moet men alleszins rekening houden met een mogelijk tetanusrisico:
- Kneus- en verbrijzelwonden
- Bijtwonden
- Steekwonden, bv. van een naald, nagel, splinter, een dun takje, een doorn, enz.
- Wonden die met aarde of dierlijke uitwerpselen werden bevuild
- Wonden die niet binnen de 6 uur verzorgd werden
- Chronische wonden, bv. beenzweren of doorligwonden
Als een tetanusprik nodig is, kan die best toegediend worden zo snel mogelijk na de verwonding, tot uiterlijk 3 weken nadien.
Je hebt geen prik tegen tetanus nodig als je als kind alle prikken tegen tetanus hebt gehad en jonger bent dan 20 jaar óf als je minder dan 10 jaar geleden nog eens tegen tetanus bent ingeënt. Je hebt ook geen prik tegen tetanus nodig bij:
- een propere wond
- een eerstegraads brandwond (zonder blaren)
- een kleine tweede- of derdegraads brandwond
Bij twijfel neem je best contact op met de huisarts zodat die de wond kan bekijken. De arts zal dan ook nagaan of en wanneer je tegen tetanus bent ingeënt.
Lees ook: Minder kans op littekens als je de wonde vochtig houdt
Hoe verloopt de tetanusprik?
De vaccinatie moet diep in een spier toegediend worden zodat er voldoende contact is met het bloed om een afweerreactie uit te lokken. Wanneer de vaccinatie bv. in vetweefsel terechtkomt, biedt ze waarschijnlijk minder, en in het ergste geval zelfs geen bescherming.
Kinderen jonger dan 12 jaar worden vaak achteraan in de bilspier geprikt, vooral om ervoor te zorgen dat ze niets zien. Bovendien is de prik daar doorgaans ook minder pijnlijk. De bil is nochtans minder geschikt voor vaccinatie tegen tetanus om dat de onderhuidse vetlaag er behoorlijk dik is. De kans dat de prik niet in een spier, maar in vet terecht komt, neemt daardoor toe. Oudere kinderen en volwassenen prikt men daarom steeds in de dikke spier in de bovenarm aan de schouder.
Baby’s worden nooit in de bil gevaccineerd tegen tetanus omdat ze er te weinig spierweefsel hebben.
Bijwerkingen na een tetanusprik
Het vaccin is zeer veilig, biedt een hoge bescherming en veroorzaakt zeer weinig ongewenste effecten. Sommige mensen kunnen evenwel last hebben van lichte plaatselijke klachten, zoals een rode zwelling die soms wat pijnlijk kan zijn. Deze klachten verdwijnen gewoonlijk spontaan.
In een aantal gevallen kan men gedurende enkele weken een verharding of een knobbeltje voelen op de plaats van de inspuiting. Meestal verdwijnt dat knobbeltje zonder enige verzorging.
Zeer uitzonderlijk, namelijk in minder dan 1 op 100.000 vaccinaties, ontwikkelt er zich een abces op de plaats van de inenting.
Lees ook: Zo wordt een vaccin ontwikkeld en getest
Bronnen:
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
