Leptospirose of rattenziekte - Ziekte van Weil - Melkerskoorts

dossier Leptospirose is een zeldzame infectie die veroorzaakt wordt door een besmetting met de Leptospira bacterie.
Meestal treden besmettingen op na een contact met ratten of met door ratten besmet water. Ook andere dieren kunnen drager zijn van de bacterie, o.m. honden, varkens, runderen, schapen en geiten.

Lees ook: Hantavirose

Risicogroepen

Mensen met bepaalden beroepen (onder meer : rioolwerkers, tuinders, bouwvakkers, militairen en landbouwers), waterrecreanten en in het algemeen iedereen die die door beroep of hobby veelvuldig in contact komt met (wilde) dieren en/of oppervlaktewater en/of modder.
Vroeger kwamen geregeld infecties voor bij mensen door opspattende urine van runderen in een melkstal (vandaar de naam ‘melkerskoorts’), maar dit is vrijwel verdwenen door de controle van het vee. In Nederland was in 2001 1,3% procent van de melkveebedrijven en tussen de 5 en 10 procent van de niet-melkleverende veebedrijven besmet met Leptospira.
De meest voorkomende oorzaak is nu zwemmen in buitenwaters waarin ratten leven. Langdurige of zware regenval en overstromingen kunnen een toename van het aantal leptospirose gevallen tot gevolg hebben.
Zo was er enkele jaren geleden in Antwerpen een ziektegeval bij een politieagent die besmet werd tijdens het bergen van een lichaam van een man die in een gracht gevallen was. Ook deden zich enkele gevallen voor bij personen waarbij de tuin vermoedelijk als indirecte besmettingsbron fungeerde. Nog in Antwerpen werd een geval van leptospirose ontdekt bij een man die besmet raakte tijdens een zwempartij in een vijver. Enkele jaren geleden werd een massale besmetting vastgesteld bij triatlonatleten waarbij in totaal 90 personen de ziekte opliepen.
Honden raken ook regelmatig besmet door het zwemmen in buitenwater. Daarnaast kunnen honden de infectie oplopen door het likken aan elkaars genitaliën of door het oplikken van urine.

Hoe vaak de ziekte voorkomt is niet bekend. In Nederland wordt het aantal besmettingen geraamd op een 30-tal per jaar. Omdat het ziektebeeld in het begin erg lijkt op een banale infectie van bv. de bovenste luchtwegen en artsen soms nogal snel antibiotica voorschrijven, komt de ziekte waarschijnlijk meer voor maar verloopt ze onopgemerkt.

Klachten

Lees ook: Meningitis of hersenvliesontsteking: twee soorten

Preventie

Omdat rattenpopulaties in belangrijke mate geïnfecteerd zijn, is vermijden van contact met ratten aangewezen. Dat impliceert dat zwemmen en andere watersporten zoals duiken maar wenselijk zijn mits er sprake is van rattenbestrijding en de aanwezigheid van minimale sanitaire voorzieningen. Dit is in Vlaanderen trouwens aan een regelgeving onderworpen.
Ook wordt aangeraden om rauwe melk van besmette koeien vóór de consumptie te koken. Leptospirose komt niet voor in gepasteuriseerde of gesteriliseerde melk, en ook niet in harde kazen.
In sommige landen worden mensen met een verhoogd risico gevaccineerd. Dit vaccin is niet beschikbaar in België of Nederland.
Infectie van honden wordt voorkomen door vaccinatie. Een jaarlijkse herhaling van de vaccinatie is nodig. Naast vaccinatie is hygiëne in kennels en pensions van belang en horen besmette dieren pas bij andere dieren geplaatst te worden als aangetoond is dat ze de bacterie niet meer via de urine uitscheiden.

Behandeling

De Leptospira bacterie is gevoelig aan courant gebruikte antibiotica zoals penicilline G, ampicilline, amoxicilline en doxycycline. Bij matige of ernstige infecties zal de patiënt in het ziekenhuis worden opgenomen met intraveneuze toediening van penicilline of ampicilline.
Wondverzorging, een vroegtijdige vermoeden van de ziekte en een adequate behandeling maken deel uit van een correcte aanpak.