Waarom geeuwen wij?

dossier Geeuwen is een reflex die vanuit de hersenstam wordt gestuurd. Veel mensen geeuwen wanneer ze moe zijn, 's morgens bij het wakker worden, wanneer ze zich vervelen of wanneer ze anderen zien geeuwen. Waarom mensen geeuwen is nog altijd niet helemaal duidelijk. Er bestaan wel een aantal hypothesen.

Waarom geeuwen of gapen mensen?

Mogelijk is het een spontane reactie op een onvoldoende doorbloeding of zuurstofvoorziening van de hersenen. Wanneer mensen vermoeid zijn of zich vervelen gaan ze vaak langzamer ademen, waardoor minder zuurstof de longen bereikt en het bloed meer koolstofdioxide (CO2) bevat. Door te gapen verbetert de longventilatie en krijgen we extra zuurstof naar binnen waardoor het zuurstofgehalte in het bloed verhoogt en het koolstofdioxidegehalte daalt.

Een andere mogelijke verklaring is dat gapen de spierspanning doet toenemen. Bij slaperigheid, vermoeidheid, verveling enz. kan de spierspanning namelijk dalen waardoor we beginnen te gapen. Daarbij rekken we onze spieren, een vorm van stretching zeg maar.

Volgens een andere theorie zouden we geeuwen om onze hersenen koel te houden. Onze hersenen werken het best bij de juiste temperatuur. Wanneer de temperatuur te hoog is, gaan we spontaan geeuwen zodat koudere lucht van buitenaf de hersenen bereikt. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen het meest geeuwen wanneer de buitentemperatuur ongeveer 20 graden Celsius bedraagt. Als het veel kouder is, hebben we geen nood om ons brein af te koelen. En als het veel warmer is, heeft geeuwen net het omgekeerde effect omdat we dan warme lucht toelaten. De verkoelingstheorie kan ook verklaren waarom we geeuwen voor we in slaap vallen, want dan stijgt onze lichaamstemperatuur.

Geeuwen zou ook een vorm van sociale interactie of een uiting van empathie kunnen zijn. Zo blijkt uit onderzoek bijvoorbeeld dat we gemakkelijker meegeeuwen met familieleden dan met vreemden. Mensen met psychische aandoeningen die gepaard gaan met gebrekkige empathie, zoals bv. autisme, geeuwen minder. Wat er ook van zij, feit is dat gapen een signaal is dat je vermoeid bent en minder alert. Wanneer je bijvoorbeeld achter het stuur begint te gapen, is het de hoogste tijd om even te stoppen, omdat je anders een groot risico loopt om in te dommelen.

Ook verandering in hoogte zou een oorzaak kunnen zijn. Als je in een vliegtuig zit of op verschillende hoogtes rijdt, kan je lichaam automatisch gapen, om zo de druk in je oren te reguleren.

Is overmatig gapen een gevaarlijk?

Wie opvallend veel gaapt, kan zich beter laten onderzoeken, want soms is het een symptoom van een slaapprobleem, zoals chronisch slaaptekort, slaapapneu, narcolepsie of slapeloosheid. Overmatig geeuwen kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van medicijnen die je erg moe maken. Ten slotte kan het ook een symptoom zijn van een ernstiger medisch probleem, zoals bijvoorbeeld een hartaanval, beroerte, bloeding in de hartregio of een hersentumor.

auteur: Sofie Van Rossom, gezondheidsjournalist