Reactieve artritis: een gewrichtsontsteking na infectie

In dit artikel

Reactieve artritis: een gewrichtsontsteking na infectie
Oorzaak van een reactieve artritis
Symptomen
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Behandeling

dossier Reactieve artritis is een gewrichtsontsteking, een vorm van ontstekingsreuma, als reactie op een infectie of ontsteking elders in het lichaam, zoals de keel, maag en darmen, urinewegen of geslachtsorganen. De oorzaak van de ontsteking ligt dus niet bij het gewricht zelf. Meestal raken de grote gewrichten zoals enkels, polsen of knieën ontstoken, maar in principe kan elk gewricht ontstoken raken.

Als u ook last krijgt van huiduitslag, ontstoken ogen en/of ontstoken geslachtsorganen, dan heeft u waarschijnlijk het syndroom van Reiter.

Lees ook: Syndroom van Reiter: een reactieve artritis

Reactieve artritis behoort tot de zogenaamde seronegatieve spondyloartropathieën. Andere reumatische aandoeningen in deze groep zijn onder meer spondylitis ankylopoetica of ziekte van Bechterew, artritis psoriatica, ziekte van Behçet, ziekte van Wipple en de artritis die voorkomt bij inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Oorzaak van een reactieve artritis

Een reactieve artritis wordt veroorzaakt door een infectie of ontsteking elders in het lichaam, bijvoorbeeld in uw keel, maag, darmen, urinewegen of geslachtsorganen.

•Urineweg- en genitale infecties
Reactieve artritis komt vrij vaak voor na een infectie met Chlamydia trachomatis en soms gonorroe, twee seksueel overdraagbare infecties (SOA).

Lees ook: Chlamydia-infectie: een sluipende oorzaak van onvruchtbaarheid

• Maag-darminfecties
Voedselinfecties door Salmonella, Shigella, Yersinia en Campylobacter kunnen aan de basis liggen van een reactieve artritis.

• Keelontsteking
Een keelontsteking door groep-A-streptokokken (tonsilitis, roodvonk) kan leiden tot een bijzondere vorm van reactieve artritis: post-streptokokken-reactieve-artritis (PSRA).
Bij kinderen en jongeren kan zo’n keelontsteking uitzonderlijk leiden tot acuut reuma.

Lees ook: Acuut reuma en post-streptokokken-reactieve-artritis (PSRA)

• Virale infecties
Sommige virale infecties, zoals mazelen, rode hond, hepatitis B en humaan parvovirus, kunnen een reactieve artritis veroorzaken.
Bij een virale infectie kan de artritis vrijwel gelijktijdig met de infectie zelf optreden. Meestal geneest de aandoening ook sneller dan artritis na een bacteriële infectie.

• Ziekte van Lyme
Reactieve artritis kan soms een gevolg zijn van lymeborreliose na een tekenbeet.

Meestal ontstaan de klachten twee tot drie weken na de infectie. In het ontstoken gewricht zelf zitten geen bacteriën, maar uw afweersysteem reageert toch alsof er in dat gewricht een infectie is. In het gewricht zijn soms antigenen van bacteriën aanwezig, wat wijst op een reactie van het afweersysteem. De preciese oorzaak van die reactie is niet bekend.

Lees ook: Ziekte van Lyme: hoe ernstig is een besmetting?

Waarschijnlijk spelen genetische factoren daarbij een belangrijke rol. Zo is bijvoorbeeld aangetoond dat mensen met het humaan leukocyten antigeen (HLA B-27) meer kans hebben om een reactieve artritis te krijgen. Dit kan van de ene generatie op de andere worden doorgegeven. Ongeveer 7% van de bevolking zou dat antigeen hebben. Maar niet iedereen met dat antigeen krijgt ook een reactieve artritis. Omgekeerd zijn niet alle mensen met reactieve artritis drager van HLA B-27.
Waarschijnlijk spelen andere, nog onbekende genetische factoren ook een rol.
Bij een post-streptokokken-reactieve-artritis (PSRA) en acuut reuma na een keelinfectie door groep-A streptokokken is er waarschijnlijk geen verband met HLA B-27.

Symptomen

Naast de klachten die veroorzaakt worden door de onderliggende ontsteking (bv. keelpijn, buikpijn, pijn bij het plassen enzovoorts) zijn er de typische klachten van een gewrichtsontsteking. Meestal zijn een of meer grote gewrichten ontstoken, zoals polsen, knie, heup of enkels.

• Het aangetaste gewricht is dik, warm en soms rood;
• Pijn in het gewricht;
• Functiebeperking van het gewricht: buigen en strekken kan moeilijk gaan vanwege de zwelling, pijn of stijfheid;
• De huid rond het gewricht kan rood en gespannen zijn.
• Ontsteking van de pezen (tendinitis) of ontsteking op de plaats waar een of meer pezen aan het bot vastzitten (enthesitis). Dit kan bijvoorbeeld aanleiding geven tot hielpijn door een ontstoken achillespees.
• Soms (lage) rugpijn door ontsteking van de wervelkolom (spondylitis) of van de gewrichten in de lage rug (sacroiliitis).
• Oogontsteking (conjunctivitis) en huiduitslag

Deze klachten kunnen optreden bij het syndroom van Reiter, een bijzondere vorm van reactieve artritis na een urineweg- en/of genitale infectie.
Zie ook: Syndroom van Reiter: een reactieve artritis (komt later online)

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De preciese klachten en verschijnselen (zoals ontstoken gewrichten, huiduitslag…), enkele weken na een keel-, maagdarm-, urineweg- of genitale infectie, kunnen wijzen op een reactieve artritis.

• Afhankelijk van het soort infectie en of ze al dan niet behandeld werd, zal de arts een aantal laboratoriumtests uitvoeren (ontlasting, urine, bloed, vaginale afscheiding…) om te weten om welke infectie het gaat, bijvoorbeeld chlamydia. Bij een vermoeden dat het om de ziekte van Lyme zou kunnen gaan, is gespecialiseerd bloedonderzoek nodig.

• Mogelijk zal uw arts de bezinkingssnelheid (BSE) van de rode bloedlichaampjes meten. Zakken uw rode bloedcellen sneller dan bij gezonde mensen, dan is dat een aanwijzing dat u een ontsteking heeft.

• Uw arts kan testen of u HLA-B27 in uw bloed heeft. Bij 80% van de mensen met reactieve artritis komt deze stof in het bloed voor. Dit is een aanwijzing dat u een grotere kans heeft om de ziekte te hebben.

• Om andere aandoeningen uit te sluiten zal uw arts misschien ook bijkomend onderzoek doen, bijvoorbeeld röntgenfoto's maken of een gewrichtspunctie (arthrocentesis) om vocht uit het ontstoken gewricht te onderzoeken.

Behandeling

Reactieve artritis gaat meestal binnen een half jaar vanzelf weer over, een postvirale artritis zelfs na enkele weken. Sommige mensen blijven wel een lichte pijn in de gewrichten houden. Bij een klein deel van de mensen wordt de gewrichtsontsteking chronisch. De ziekte kan bij een nieuwe infectie terugkomen.

• Antibiotica
De arts zal allereerst de infectie die aan de basis van de artritis ligt behandelen met antibiotica (of een antiviraal middel bij een postvirale artritis).

• Ontstekingsremmende pijnstillers
Om de gewrichtsontsteking te behandelen kan uw arts een ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) voorschrijven.

• Reumageneesmiddel
Indien de gewone ontstekingsremmers onvoldoende werken of wanneer de aandoening steeds terugkeert of chronisch wordt, kan uw arts besluiten om een antireumamiddel zoals sulfasalazine of methotrexaat voor te schrijven.

• Corticosteroïden
Bij hevige ontstekingen kan de arts u een injectie met een corticosteroïde in het getroffen gewricht geven om de ontsteking te verminderen.

• Oogdruppels
Als u een oogontsteking heeft, schrijft uw arts misschien oogdruppels voor. De huiduitslag is meestal niet ernstig, deze verdwijnt over het algemeen ook weer vanzelf.

Wat kunt u zelf doen?
• Laat het gewricht in het begin rusten. Leg het gewricht omhoog en koel het.
• Wanneer de ontsteking minder hevig is, moet u het gewicht geregeld bewegen (fietsen, wandelen, zwemmen...). Dat voorkomt stijfheid en kan de pijn verminderen Sporten waarbij de gewrichten zwaar worden belast kunt u de eerste tijd beter vermijden.