Gerelateerde artikels
Hoe ga je best om met uitdagend gedrag van je peuter?
In dit artikel
Hoe ga je best om met uitdagend gedrag van je peuter?
dossier
Maandelijks mogen we op online consultatie bij experte Karolien Raeymaekers, klinisch psycholoog-gedragstherapeut en auteur van Denk als je peuter/kleuter. Deze keer nemen we een vraag mee van Elise, wiens dochtertje 2,5 jaar oud is, en hinkelt van 'terrible two' naar 'threenager'.
Lees ook: Stoppen met tutje? 'Denk als je peuter/kleuter'
© Getty Images
Mama Elise (34): Het lijkt alsof we niet kunnen doordringen tot onze peuter. Als we zeggen dat iets niet mag, gaat ze het net nog meer doen. We hebben alles geprobeerd: boos zijn, uitleggen, afzonderen, maar niets lijkt te werken. Ze doet het even later gewoon opnieuw. Bij onze zoon (5) hadden we dat probleem niet. Vandaar mijn vraag:
Hoe kan je best omgaan met peuterstreken?
Karolien: "Jouw beschrijving van een peuter klopt helemaal. Een peuter neemt grote stappen in zijn ontwikkeling. Plots is dat kleine mensje zich bewust van zijn eigen ik. Hij begrijpt dat hij een eigen wil heeft en zelf dingen kan bepalen, en gaat dan ook gretig en erg nieuwsgierig op ontdekking. Ook botsen tegen grenzen is voor jouw kindje een nieuw gegeven. Plots staat die zorgzame ouder luid 'NEE!' te brullen en zegt die heel vaak ‘MAG NIET!’. Een peuter mag zich dan wel bewust worden van de wereld rondom zich, de grenzen kennen en ze generaliseren naar nieuwe situaties kan hij nog niet. Een peuter roept daarnaast ook zelf heel vaak ‘ikke doen!’ of 'NEE!’. Ze lijken de hele wereld aan te kunnen, maar hebben nog erg vaak onze nabijheid nodig, onze reactie en onze veiligheid als het even te spannend wordt.
Lees ook: Kan een kind te veel speelgoed hebben (en daardoor minder spelen)?
"Probeer verder dan het lastige gedrag te kijken en check wat er echt aan de hand is."
De peutertijd is per definitie een erg vermoeiende tijd voor ouders, maar weet vooral dat je kindje het lastig héeft, en geen lastpak ís. Dat lastige gedrag is wat we heel duidelijk zien. Net zoals een baby voornamelijk communiceert met huilen, zal een peuter op zijn specifieke manier tonen wat moeilijk loopt. Reageren we enkel op dat wat zichtbaar is, dan vervallen we heel snel in een oppervlakkige machtsstrijd. Het lukt misschien af en toe wel om met een mooie sticker of een boze blik een moeilijke situatie te stoppen, maar écht helpen doen we er niet mee. Iets aanleren op lange termijn al zeker niet. Integendeel, we staan dag en nacht model voor onze peuter. Hij kijkt naar ons en imiteert hoe wij moeilijke situaties aanpakken.
Probeer verder dan het lastige gedrag te kijken en check wat er echt aan de hand is. Waar heeft jouw peuter nood aan? Is er een lichamelijke behoefte zoals honger of dorst? Heeft hij nood aan aandacht, ondersteuning? Heeft hij nood aan beweging of net aan rust? Is de situatie voldoende veilig en voorspelbaar? Of is er een opgestapelde spanning die nu zijn uitweg zoekt?
Als ouder moeten we dus grenzen stellen aan het grensoverschrijdend gedrag, maar zeker oog hebben voor het onderliggende gevoel.
Lees ook: Wat als je kind niets lust (behalve appelmoes)?
Hoe kan je je peuter helpen?
- Hou rekening met het ontwikkelingsniveau van jouw kind. Een peuter geeft aan heel wat zelf te kunnen, wil erg veel beslissingsrecht, maar heeft ook nog veel begeleiding en ondersteuning nodig. Een goed evenwicht zorgt voor een veilige leeromgeving.
- Communiceer zelf met letterlijke en duidelijke taal. Geef daarbij niet alleen aan wat niet mag, maar ook wat wél kan.
- Geef voorspelbaarheid en informatie over de situatie. Als je bijvoorbeeld thuiskomt van een drukke schooldag, is het voor jouw peuter niet duidelijk dat jij wil koken. Hij weet misschien niet wat hij zelfstandig kan doen.
- Probeer zelf te vertragen en sta model. Toon hoe je ook met een rustige houding een lastige situatie kan aanpakken.
- Probeer af te stemmen op elkaar. Wat heeft jouw peuter echt nodig en hoe kan je daarbij helpen? Zo kan het ene kindje na een drukke schooldag bijvoorbeeld nood hebben aan springen op de trampoline of klimmen en klauteren, terwijl anderen net nood hebben aan samen rust vinden in een boekje of in de wereld van een tekenfilm willen kruipen. Soms is nabijheid van jou noodzakelijk. Samen knuffelen, spelen of eenvoudigweg naast elkaar zitten, kan al voor ontlading zorgen.
- Is er toch een conflict ontstaan?
Probeer dan het BBBB-beleid toe te passen: Benoem het gevoel - Begrijp - Begrens - Benadruk het positieve en de alternatieven.
Benoem allereerst wat je ziet. Erken dat gevoel en toon begrip. Dat zorgt ervoor dat jouw kindje zich niet alleen voelt. Hij moet dan niet met zijn hele lichaam duidelijk maken dat hij niet akkoord is, bang is of ontevreden. Erkenning zorgt voor een beetje rust en minder escalatie.
Geef vervolgens op een rustige manier jouw grenzen aan, maar help daarnaast zeker ook met het uitproberen van nieuwe oplossingsstrategieën die wel kunnen.
Voel je dat je onvoldoende geduld kan opbrengen, op dit moment? Neem dan zelf even een time-out. Twee minuten diep in- en uitademen in de keuken kan wonderen doen. Misschien kan je partner het ondertussen overnemen? Of kan je zelf al na een korte pauze wél begrip vinden en rust bieden.
En tot slot: Probeer ook jouw persoonlijke triggers te bekijken. Is de leefruimte voldoende peuterproof? Dan hoef je je al geen zorgen te maken over die dure vaas. Ben je zelf vermoeid, dan is vuiler spel zoals verven of kinetisch zand misschien geen optie, maar kan fietsen en uitwaaien eventueel wel? Door rekening te houden met jouw eigen energiepeil kan je heel wat lastige situaties vermijden. Zorg dus ook voor jezelf, ook dat is een mooi voorbeeld voor jouw kindje."
Lees ook: “Mijn kind daagt mij uit!” – Tips van een psycholoog
Lees ook: 5 tips om de ochtendrush te vermijden
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
